Krzyż Ottona i Matyldy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
drobne redakcyjne, drobne merytoryczne |
||
Linia 1:
[[Grafika:Otto Mathilden Kreuz.jpg|thumb|
[[Image:Otto Mathilden Kreuz Detail.jpg|thumb|200px|Fragment krzyża – emaliowany wizerunek Ottona i Matyldy]]
'''Krzyż Ottona i Matyldy''' – krzyż procesyjny, przechowywany w skarbcu katedry w [[Essen]], wykonany w latach 973-982. Zabytek [[sztuka ottońska|sztuki ottońskiej]].
Jego nazwa pochodzi od osoby fundatora - księcia Ottona ze Szwabii i jego siostry Matyldy, przełożonej klasztoru w Essen, dla której krzyż został zamówiony. Oboje byli wnukami cesarza [[Otton I Wielki|Ottona I]]. ==Opis zabytku==
Krzyż o wymiarach 44,5 x 29,5 cm jest wykonany z drewna dębowego. Jest to krzyż łaciński z ramionami zakończonymi trapezowato. Zakończenia przypominają kapitele, podobnie jak w przechowywanym w [[Akwizgran]]ie krzyżu Lotara I, który jest datowany na 984 r. Frontowa część krzyża jest pokryta złotą blachą wysadzana perłami. W dolnej części znajduje się plakieta fundacyjna z [[emalia|emalii]], przedstawiająca fundatorów trzymających wspólnie krzyż. Postacie są podpisane: ''Mathild Abba'' (''Opatka Matylda'') oraz ''Otto Dux'' (''Książę Otto''). Przedstawiona na krucyfiksie postać umęczonego Chrystusa jest również wykonana ze złotej blachy, w technice [[trybowanie|trybowania]]. Wystający brzuch i asymetrycznie ułożona górna część korpusu mają analogię w [[Krucyfiks Gerona|krucyfiksie Gerona]] z [[Katedra św. Piotra i NMP w Kolonii|katedry w Kolonii]], co pozwala przyjąć, że zabytek powstał w [[Kolonia|Kolonii]]. Jako miejsce powstania
Pomiędzy stopami Chrystusa a plakietą fundacyjną znajduje się przedstawienie węża. Nawiązuje ono do wywyższenia węża miedzianego na pustyni (Lb 21,4-9). Według innej interpretacji jest tam przedstawiony [[bazyliszek]], co stanowi nawiązanie do zapowiedzi triumfu Zbawiciela nad złem (Ps 91,13). Nad głową Chrystusa znajduje się druga plakieta z emalii, która w trzech rzędach zawiera inskrypcję: ''IHC NA / ZARENVS / REX IVDEOR'' (''Jezus Nazarejczyk Król Żydowski'').
▲Krzyż o wymiarach 44,5 x 29,5 cm jest wykonany z drewna dębowego. Jest to krzyż łaciński z ramionami zakończonymi trapezowato. Zakończenia przypominają kapitele podobnie jak w przechowywanym w [[Akwizgran]]ie krzyżu Lotara I, który jest datowany na 984 r. Frontowa część krzyża jest pokryta złotą blachą wysadzana perłami. W dolnej części znajduje się plakieta fundacyjna z emalii przedstawiająca fundatorów trzymających wspólnie krzyż. Postacie są podpisane: ''Mathild Abba'' (''Opatka Matylda'') oraz ''Otto Dux'' (''Książę Otto''). Przedstawiona na krucyfiksie postać umęczonego Chrystusa jest również wykonana ze złotej blachy. Wystający brzuch i asymetrycznie ułożona górna część korpusu mają analogię w [[Krucyfiks Gerona|krucyfiksie Gerona]] z [[Katedra św. Piotra i NMP w Kolonii|katedry w Kolonii]] co pozwala przyjąć, że zabytek powstał w [[Kolonia|Kolonii]]. Jako miejsce powstania musi być brany pod uwagę także [[Trewir]], ponieważ w tamtejszym warsztacie pracującym dla arcybiskupa [[Egbert z Trewiru|Egberta]] powstała emaliowana plakieta fundacyjna. Możliwe jednak, że została ona połączona w krzyżem w innej miejscowości.
==Symbolika i datowanie==
Kluczem do datowania zabytku jest odczytanie symboliki plakiety fundacyjnej. Są na niej przedstawieni Otto i Matylda w strojach dworskich, mimo że Matylda od [[973]] r. była opatką. Ten sposób przedstawienia miał zwrócić uwagę na jej pokrewieństwo z Ottonem. Zwraca także uwagę fakt, że książę nie ma insygniów władzy, takich jak miecz i włócznia. To także podkreśla, że obie postacie zostały pokazane jako rodzeństwo, a nie jako przedstawiciele władzy. Matylda odbiera z rąk brata krzyż. Otto trzyma go obiema rękoma z rozprostowanymi palcami, podczas gdy siostra odbiera go ściskając jedną ręką. Drugą dłonią czyni gest, interpretowany jako pozdrowienie lub gest przyjęcia. Równocześnie jej palce wskazują na Ukrzyżowanego, co jest uznawane za gest zgody.▼
▲Kluczem do datowania zabytku jest odczytanie symboliki plakiety fundacyjnej. Są na niej przedstawieni Otto i Matylda w strojach dworskich mimo że Matylda od [[973]] r. była opatką. Ten sposób przedstawienia miał zwrócić uwagę na jej pokrewieństwo z Ottonem. Zwraca także uwagę fakt, że książę nie ma insygniów władzy takich jak miecz i włócznia. To także podkreśla, że obie postacie zostały pokazane jako rodzeństwo, a nie jako przedstawiciele władzy. Matylda odbiera z rąk brata krzyż. Otto trzyma go obiema rękoma z rozprostowanymi palcami podczas gdy siostra odbiera go ściskając jedną ręką. Drugą dłonią czyni gest interpretowany jako pozdrowienie lub gest przyjęcia. Równocześnie jej palce wskazują na Ukrzyżowanego co jest uznawane za gest zgody.
Plakieta fundacyjna, szczególnie układ dłoni rodzeństwa, był wcześniej interpretowany jako przekazanie przez Ottona krzyża siostrze jako przedstawicielce opactwa, dla którego krzyż został przez niego ufundowany. To jednak nie tłumaczy w pełni sposobu ukazania obu postaci. Obecnie próbuje się odnosić treść plakiety do dziejów dynastii [[Ludolfingowie|Ludolfingów]]. Zmarły [[31 października]] [[982]] r. książę Otton był ostatnim męskim potomkiem cesarzowej [[Edyta Angielska|Edyty]], pierwszej żony cesarza [[Otton I Wielki|Ottona I]]. Po śmierci brata dobra rodowe przejęła jego siostra. Jako ostatnia przedstawicielka tej gałęzi rodziny miała obowiązek zadbać o jej upamiętnienie. Plakieta symbolizuje zatem przejęcie przez Matyldę dziedzictwa po bezdzietnym Ottonie. Fundacja krucyfiksu nastąpiła zapewne niedługo po śmierci księcia w [[983]] lub [[984]] r., prawdopodobnie wraz z fundacją krzyża triumfalnego do kościoła św. Piotra i Aleksandra w [[Aschaffenburg]]u, gdzie Otto został pochowany. Malowana rama tego krzyża wykazuje podobieństwo z obramowaniem krzyża Ottona i Matyldy.
*[[Willibald Sauerländer|Sauerländer Willibald]], ''Rzeźba średniowieczna'', Warszawa 1978.
* Klaus Gereon Beuckers
* Klaus Gereon Beuckers und Ulrich Knapp
[[kategoria:sztuka średniowiecza]]
| |||