Emblemat: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m poprawki
Godziemba (dyskusja | edycje)
Uzupełnienia merytoryczne
Linia 1:
'''Emblemat''' – kompozycja [[literatura|literacko]]-[[obraz (malarstwo)|obrazowa]], [[gatunek literacki |gatunek]] powstały w XVI w. DojrzałaNa dojrzałą postać emblematu (druga poł. [[XVI wiek|XVI]] w. i wiek [[XVII wiek|XVII]] ) składałaskładały się z:
* sentencjiinskrypcja, zwanejczyli sentencja, zwana (łac.) ''lemma'' lub ''motto'' (zazwyczaj ograniczona do 2-5 słów),
* obraz, zwany (łac.) ''imago'' - czyli [[rycina|ryciny]] przedstawiającejprzedstawiająca różne wyobrażenia,
* subskrypcjisubskrypcja, która była zazwyczaj utworem wierszowanym, ([[epigramat]]em) lub tekstem obszerniejszym, wyjaśniającym i rozwijającym sens obrazu i jego związki z lemmą.
 
Celem emblematu było wyszukanie związków pomiędzy [[słowo|słowem]] a obrazem – przez zestawienie treści motta z treścią imago na zasadzie intrygującej gry znaczeń, enigmatycznego rebusu, a następnie wyjaśnienie ich związku treściowego w subskrypcji. W XVI i XVII wieku popularne były książki zawierające zbiór emblematów. Pierwszą taką książką emblematyczną była wydana w Augsburgu w [[1531]] roku ''Emblematum liber'' (''Książka emblematów''), której autorem był [[Andrea Alciati]]. W Polsce do najsłynniejszych twórców emblematów należeli [[Mikołaj Rej]] i [[Zbigniew Morsztyn]].
 
W epoce [[barok]]u emblemat wpisywał się w znamienne dla tego okresu poszukiwanie wspólnoty sztuk, czego innym przejawem była [[barok]]owa [[opera]].
 
W Polsce do najsłynniejszych twórców emblematów należeli [[Mikołaj Rej]], [[Zbigniew Morsztyn]] i [[Stanisław Herakliusz Lubomirski]]. Najważniejsze polskie zbiory emblematów to:
*[[Mikołaj Rej |Mikołaja Reja]]: ''Źwierzyniec''
*[[Andrzej Maksymilian Fredro |Andrzeja Maksymiliana Fredry]]: ''Peristromata regum'' (zbiór napisany po [[łacina |łacinie]])
*[[Zbigniew Morsztyn |Zbigniewa Morsztyna]]: ''Emblemata''
*[[Stanisław Herakliusz Lubomirski |Stanisława Herakliusza Lubomirskiego]]: ''Adverbia moralia'' (zbiór napisany po [[łacina |łacinie]], do którego [[rycina |ryciny]] zaprojektował [[Tylman z Gameren]])
 
==Bibliografia==
 
*Paulina Buckwald-Pelcowa: ''Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI-XVIII wieku''. Wrocław 1981
*[[Janusz Pelc]]: ''Obraz - słowo - znak. Studium o emblematach w literaturze staropolskiej''. Wrocław 1973
*[[Janusz Pelc]]: ''Słowo i obraz. Na pograniczu literatury i sztuk plastycznych''. Kraków 2002
 
[[Kategoria:Symbole]]