'''Filozofia aleksandryjska''' - wieloznaczny i z tego powodu współcześnie niemal całkowicie zarzucony termin określający wiele nurtów [[filozofia hellenistyczna|filozofii hellenistycznej]], zwłaszcza różnegoróżne rodzajunurty [[platonizm]]u rozwijanyrozwijane w [[Aleksandria|Aleksandrii]], głównym ośrodku mysli filozoficznej późnej starożytności, między III w. p.n.e. a podbojem arabskim. W dawniejszej historii filozofii termin ten używany był często jako synonim terminu "filozofia hellenistyczna". Główne nurty filozoficzne składające się na "filozofię aleksandryjską" to:
*żydowska filozofia hellenistyczna, której najwazniejszym przedstawicielem jest [[Filon z Aleksandrii]]
*[[gnostycyzm]] aleksandryjski i różne prądy hermetyczne i teozoficzne (zob. [[Hermes Trismegistos]])
*właściwy [[neoplatonizm]], którego najwybitniejszym reprezentantem był [[Plotyn]]
*neoplatonizm chrześcijański i tzw. "[[gnoza chrześcijańska]]", których najważniejszymi reprezentantami byli [[Klemens Aleksandryjski]] i [[Orygenes]]
*późny neoplatonizm o nastawieniu historyczno-erudycyjnym
DaweniejszaDawniejsza historia filozofii upatrywała w filozofii aleksandryjskiej pewnego rodzaju spójny kierunek charakteryzujący się emanacyjnym [[panteizm]]em, [[gradualizm]]em, przekonaniem o możliwości ubóstwienia człowieka na drodze ekstazy mistycznej. Część historyków za główną cechę "filozofii aleksandryjskiej" uznawała obecność w niej syntezy religijności Wschodu i racjonalnej filozofii Zachodu. Dlatego też za główny nurt "filozofii aleksandryjskiej" uchodziła platonistyczna filozofia żydowska, za jej główny moment doktryna o osobowym pośredniku między transcendentalnym jedynym Bóstwem a skażonym światem materialnym, za głównego reprezentanta Filon a za najbardziej typowy przejaw nauka o [[Logos]]ie. Analogiczny charakter do żydowskiego platonizmu miała mieć gnostycka doktryna o bosko-ludzkim pośredniku (''[[theios aner]]'') między niepoznawalnym Bóstwem a chcącym je poznać ludźmi.
W nowszej historii filozofii pojawia się tylko termin '''szkoła aleksandryjska''' -oznaczający zajeden z głównych nurtów neoplatonzmu. Xa jej reprezentantów uznaje się m.in. [[Hypatia z Aleksandrii|Hypatię z Aleksandrii]], [[Synezjusz z Cyreny|Synezjusza z Cyreny]], [[Amoniusz Sakkas|Amoniusza Sakkasa]]. Szkołę tę wyróżnia się przeciwstawiając ją platonizmowineoplatonizmowi syryjskiemu i ateńskiemu. Odróżniać ma ją od nich prostota systemu metafizycznego i prostota spekulacji, przejawiająca się zwłaszcza jako brak ciągłego mnożenia licznych w pozostałych systemach neoplatońskich [[hipostaza|hipostaz]] [[Jednia|Jedni]]. Jako że liczne hipostazy szkoły syryjskiej rozumiane były często politeistycznie, unikająca ich szkoła aleksandryjska zbliżała się stopniowo do [[monoteizm]]u chrześcijańskiego lub judaistycznego. Dlatego też późniejszy, zbliżający się do monoteizmu platonizm Aleksandrii określa się jako "drugą szkołę aleksandryjską".
