Komes: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Komes w Polsce: dr. meryt. |
uzup. meryt. |
||
Linia 9:
Zarządcy zamków książęcych lub królewskich w szczególnie ważnych miastach, często używali tytułu komesa nadwornego. Pełnili te same funkcje co inni na mniejszym obszarze i pod okiem księcia więc przede wszystkim musieli dbać o bezpieczeństwo i wygodę panujacego. W tłumaczeniach łacińskie słowa ''comes palatinus'' zazwyczaj zastępowane są zwrotami: komes wrocławski, komes krakowski itp. Z czasem, w miarę rozwoju hierarchii dworskiej, funkcja uległa przekształceniu, na Zachodzie w sędziego pełnomocnika władcy (Zobacz: [[palatyn (tytuł)|palatyn]]) w Polsce w [[Podkomorzy nadworny|podkomorzego]].
Wg Romana Grodeckiego<ref>Grodecki R., Polska piastowska, Warszawa 1969</ref> na przłomie XII/XIII w. na całym obszarze władztwa jednego księcia (króla) mógł być tylko jeden komes nadworny. Na tym tle doszło do konfliktu między [[Goworek (wojewoda sandomierski)|Goworkiem]] a wojewodą Mikołajem. Wtedy komes nadworny zarządzał urzędami, mianował i odwoływał w imienu króla różnych urzędników więc stanowisko było znaczne ale i niepopularne bowiem zyskując przychylność nielicznych mianowanych równocześnie zyskiwalo się niepomiernie wiecej wrogów wśród tych pominiętych. Znamienny jest tu przykład [[Palatyn Sieciech|Sieciecha]] comesa palacii [[Władysław I Herman|Władysława Hermana]]. Wg [[Anonim zwany Gallem|Galla Anonima]] rozdawał on urzędy w całym państwie swoim krewnym oraz pochlebcom nawet spoza warstwy możnych! Zwłaszcza to ostatnie wzburzyło wszystkich. Po upadku Sieciecha książę nie powołał nowego palatyna sam przejmując jego obowiązki.
Księżna [[Helena znojemska|Helena]] sprawująca władzę (po 1194 r.) w imienu małoletniego [[Leszek Biały|Leszka Białego]] również samodzielnie mianowała na urzędy chociaż z rekomendacji zaufanych z dworu Nicolausa (duchowny) i Fulco (rycerz). Za [[Wacław II Czeski|Wacława II]] (przywilej z 1291 r.) sprawa została przesądzona. Istotne rozstrzygnięcia mogły być podejmowane tylko po konsultacjach z przedstawicielami Kościoła i miejscowego możnowładztwa.
W 1209 r. [[Henryk I Brodaty|Henryk Brodaty]] mianował palatynem a właściwie z racji funkcji kanclerzem Mikołaja. Człowieka całkowicie obcego, spoza dworu, nie mającego żadnego oparcia wśród możnowładców. Jako obcy, spoza układu musiał on słuchać Henryka bo nie mógł liczyć na przychylność nikogo z dworu, nie miał z kim i za czym intrygować skoro jego funkcja wynikała z woli Henryka. Henryk mianował na urzędy realnie natomiast Mikołaj brał za te nominacje całą odpowiedzialność (czytaj: całą niechęć). Jak widać, funkcja palatyna przy władzy absolutnej została zastąpiona przez kanclerza wykonującego polecenia króla/księcia a na dworach z tendencjami demokratycznymi uległa likwidacji na rzecz organu kolegialnego działajacego przy królu/księciu - początkowo była to rada baronów.
W pewnym okresie, w południowo-wschodniej Polsce, na Węgrzech, w Rumunii funkcję naczelnika okręgu zwanego wtedy [[komitat|komitatatem]] pełnił [[żupan (urząd)|żupan]]
<references/>
==Terminologia==
| |||