Komes: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m przywrócenie poprzedniej wersji
Rogra (dyskusja | edycje)
mNie podano opisu zmian
Linia 6:
W Polsce nazwa komes/palatyn w dokumentach pojawia się w XII wieku wskutek przejmowania tamtejszych zwyczajów i tytulatury. Kontakt z Zachodem dotyczył przede wszystkim rodziny książęcej i najbliższych jej współpracowników. Pierwotnie komesami nazywano panów lennych (możnowładców), w okresie [[feudalizm|feudalnym]] zarządców okręgów grodowych. Jako urzędnicy królewscy zarządzali grodem, pilnowali poboru podatków, na swoim terenie sprawowali władzę sądowniczą i dowodzili wojskiem. Z racji położenia okręgu komesi nie byli równi sobie - komesi stolicy i obszarów bardziej strategicznych zazwyczaj byli wybierani spośród bardziej zufanych ludzi i mieli częstszy kontakt z władcą. Częściej też ruszali na wojnę, a z różnych przyczyn nie idąc sami musieli wyznaczać zastępcę do spraw wojennych. Z nich można wywodzić funkcję [[wojewoda|wojewody]].
 
Funkcja komesa czestoczęsto była dziedziczona, a po jej zakończeniu (np. nie było potomka męskiego) tytuł pozostawał i stawał się dziedziczny - w efekcie czego pojawili się komesi tytularni. Przedniejsi z możnowładców, czując się im równymi z racji majątku, również przyjmowali tytuł komesa, mimo że nie było to związane ze sprawowaniem zarządu okręgu, tak jak wciąż miało to miejsce w Europie Zachodniej. Jak podaje profesor [[Juliusz Bardach]]: była to grupa zamknięta i przynależność do niej wynikała w zasadzie z tytułu urodzenia, a więc była dziedziczna. Na tej drodze pojawiły się również inne tytuły. Kres rozwarstwieniu szlachty i tytułomanii starała się położyć późniejsza polityka społeczna książąt piastowskich, a formalnie przypieczętowała konstytucja [[1638]] roku, która zakazywała używania w Polsce wszelkich tytułów - z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych tytułów [[książę|książęcych]] rodzin pochodzących z Wielkiego Księstwa Litewskiego ([[książę|kniaziów]]). Mimo to wiele rodzin arystokratycznych mogących się poszczycić pochodzeniem od wczesnośredniowiecznego możnowładztwa nawiązywało i nawiązuje do komesowskiej genezy swego [[ród|rodu]].
 
Zarządcy zamków książęcych lub królewskich w szczególnie ważnych miastach, często używali tytułu komesa nadwornego. Pełnili te same funkcje co inni na mniejszym obszarze i pod okiem księcia więc przede wszystkim musieli dbać o bezpieczeństwo i wygodę panujacego. W tłumaczeniach łacińskie słowa ''comes palatinus'' zazwyczaj zastępowane są zwrotami: komes wrocławski, komes krakowski itp. Z czasem, w miarę rozwoju hierarchii dworskiej, funkcja uległa przekształceniu, na Zachodzie w sędziego pełnomocnika władcy (Zobacz: [[palatyn (tytuł)|palatyn]]) w Polsce w [[Podkomorzy nadworny|podkomorzego]].