Rzęska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Beau.bot (dyskusja | edycje)
automatyczne uzupełnienie daty w szablonie {{Źródła}}
m podmiana grafiki
Linia 1:
{{Źródła|data=2007-11}}
[[Grafika:Eukaryotic cilium diagram pl.svg|200px|thumb|right|Budowa rzęski]]
[[Image:Axoneme cross-section.svg|thumb|right|Przekrój poprzeczny przez aksonemę, widoczne struktury: 1A i 1B-zewnętrzne pary mikrotubul, 2-para mikrotubul centralnych, 3-zewnętrzne ramię dyneinowe, 4-centralne ramię, 4-białko poprzeczne,5-neksyna, 6-błona komórkowa.]]
'''Rzęski''' ([[łacina|łac.]] ''cilia'') - cienkie wypustki [[cytoplazma]]tyczne, osadzone na [[ciałko podstawowe|ciałkach podstawowych]] i pełniące w zasadzie jedną zasadniczą funkcję: [[ruch zwierząt|ruchową]]. Występują w niektórych [[komórka eukariotyczna|komórkach eukariotycznych]]. Pod względem budowy niewiele różnią się od [[wić|wici]], są jednak od nich proporcjonalnie krótsze i inny jest mechanizm ich ruchu. Jednakże w przeciwieństwie do wici [[prokarioty|organizmów prokariotycznych]], które są wytworem cytoplazmy, ale powstają na powierzchni komórki, rzęski są '''wypustkami''' cytoplazmy. Wewnątrz wypustek znajdują się [[mikrotubula|mikrotubule]] o wzorze 9*2+2, to znaczy, że dwie mikrotubule znajdują się w centrum rzęski a 9 dwójek w części peryferycznej. Mikrotubule połączone są między sobą białkiem [[dyneina|dyneiną]].
 
Rzęski występują zazwyczaj w dużej liczbie: na wolnej powierzchni komórki [[Tkanka nabłonkowa|nabłonka tchawicy]] może być ich nawet 250, komórka [[orzęski|orzęska]] może mieć ich nawet kilkanaście tysięcy. Długość rzęski jest też bardzo różna i może wynosić od 5 do kilkunastu [[mikrometr|μm]] (u [[pantofelek|pantofelka]] może ok. 10 μm). Grubość dochodzi do 0,25 μm.
 
Rzęski [[organizm|organizmów]]ów prokariotycznych, choć z zewnątrz podobne do wici jądrowców, mają całkiem inną budowę wewnętrzną. Rzęski te składają się ze spiralnie skręconych włókien [[flagelina|flageliny]], które są zasadzone za pomocą haczyka i białkowych pierścieni w zewnętrznych powłokach komórki. Owa konstrukcja nadaje rzęsce ruch obrotowy.
 
Rzęski są charakterystyczne dla [[orzęski|orzęsków]], [[larwa|larw]] morskich [[bezkręgowce|bezkręgowców]], występują w komórkach tkanki nabłonkowej; u roślin właściwie tylko w [[gameta|gametach]]ch [[Sagowcowe|sagowców]] i [[Miłorząb dwuklapowy|miłorzębu]].
 
[[Kategoria:Organella komórkowe]]