Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
historia |
||
Linia 2:
{{Polityka Chińskiej Republiki Ludowej}}
'''Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej''' ([[uproszczone pismo chińskie|chin.upr.]] 中华人民共和国宪法, [[pinyin]]: Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó Xiànfǎ) - najwyższy [[akt prawny]] w [[Chińska Republika Ludowa|Chińskiej Republice Ludowej]]. Obecnie obowiązująca wersja konstytucji została uchwalona przez [[Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych]] [[4 grudnia]] [[1982]] roku. Uzupełniają ją cztery nowelizacje z [[12 kwietnia]] [[1988]], [[29 marca]] [[1993]], [[15 marca]] [[1999]] oraz [[14 marca]] [[2004]].
==Historia konstytucji ChRL==
===Wspólny program Ludowej Politycznej Rady Konsultatywnej Chin z 1949===
Pierwszym dokumentem o charakterze tymczasowej ustawy zasadniczej był wspólny program Ludowej Politycznej Rady Konsultatywnej Chin, przyjęty podczas I sesji tego organu w [[Pekin]]ie w dniach 21-30 września [[1949]] i wszedł w życie wraz w utworzeniem [[Chińska Republika Ludowa|ChRL]] [[1 października]] [[1949]]. Wprowadzała ona w kraju ustrój socjalistyczny, oparty na [[dyktatura proletariatu|dyktaturze proletariatu]] i [[centralizm demokratyczny|centralizmie demokratycznym]]. Najwyższym organem władzy państwowej ustanowiona została Centralna Ludowa Rada Rządowa, której podlegały m.in. siły zbrojne i sądownictwo. Funkcje parlamentu pełniła Ludowa Polityczna Rada Konsultatywna Chin.
===Konstytucja z [[20 września]] [[1954]]===
W styczniu [[1953]] Centralna Ludowa Rada Rządowa rozpoczęła prace nad projektem konstytucji ChRL. [[14 czerwca]] [[1954]] ogłoszono jej ostateczny projekt. W okresie pomiędzy majem a sierpniem [[1954]] w drodze wielostopniowych wyborów utworzono nowy parlament - [[Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych]], które na swojej pierwszej sesji [[20 września]] [[1954]] przyjęło proponowany projekt konstytucji.
Konstytucja z 1954 sankcjonowała przewodnią rolę [[Komunistyczna Partia Chin|KPCh]] i sojusz z [[Związek Radziecki|ZSRR]] i innymi państwami socjalistycznymi. Najwyższym organem władzy państwowej stało się [[Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych|OZPL]], a zwłaszcza jego Stały Komitet. Utworzone zostało także stanowisko Przewodniczącego ChRL.
Konstytucja wprowadzała także formalną niezawisłość sądów, wykluczając je spod władzy zgromadzeń ludowych.
Postanowienia konstytucji stały się jednak bardzo szybko jedynie prawami spisanymi na papierze, co uwidoczniła już Kampania Przeciwko Prawicowcom w latach 1957-1958. Po rozpoczęciu w [[1966]] [[rewolucja kulturalna|rewolucji kulturalnej]] konstytucja stała się fikcją prawną.
===Konstytucja z 1975===
W czerwcu [[1970]] [[Mao Zedong]] powołał Komisję Konstytucyjną (na której czele sam stanął), która miała przygotować projekt nowej konstytucji. Projekt był już gotowy i został zatwierdzony już we wrześniu tego samego roku. Zawirowania polityczne na szczytach władzy (eliminacja [[Lin Biao]]) spowodowały jednak opóźnienie prac nad nową konstytucją.
W sierpniu [[1973]] KC KPCh ogłosił nowy projekt konstytucji. Dla formalnego jej zatwierdzenia zwołano w lipcu [[1974]], po raz pierwszy od 9 lat, OZPL.
Konstytucja została ostatecznie przyjęta na plenum KC KPCh w dniach 8-10 stycznia [[1975]]. Preambuła nowej konstytucji zawierała typowe slogany rewolucji kulturalnej, m.in. "zaostrzenie walki klas", "bezwzględną rozprawę" z politycznymi przeciwnikami [[Mao Zedong|Mao]] i wezwanie do "obrony przed agresją" USA i ZSRR. Konstytucja wprowadzała szerokie kompetencje armii, której podporządkowano wewnętrzne siły bezpieczeństwa i uprawniono do walki z "działalnością wywrotową". Wprowadzono komitety rewolucyjne, mające być terenowymi organami władzy wykonawczej oraz system zarządzanych przez państwo komun ludowych. Zniesione zostało stanowisko Przewodniczącego ChRL i drastycznie ograniczono kompetencje OZPL i jego członków (m.in. odbierając im immunitet i prawo składania interpelacji).
Konstytucja sankcjonowała totalitarny system maoistowski. Znosiła prokuratury, powierzając ich funkcje organom służby bezpieczeństwa. Zniesiono jawność rozpraw sądowych, prawo oskarżonego do obrony, niezawisłość sądów i równość wobec prawa.
Konstytucja wprowadzała również prawo do [[strajk]]ów, które ''de facto'' miało być usankcjonowaniem prawnym działań [[hunwejbini|hunwejbinów]].
===Konstytucja z [[5 marca]] [[1978]]===
Po śmierci [[Mao Zedong]]a i aresztowaniu [[banda czworga|bandy czworga]], w [[1977]] przystąpiono niezwłocznie do opracowywania projektu nowej konstytucji, która została przyjęta przez OZPL [[5 marca]] [[1978]].
Konstytucja z [[1978]] była wyrazem linii politycznej reprezentowanej przez [[Hua Guofeng]]a. Nie wprowadzała zasadniczo żadnych istotnych zmian, ograniczając się do wycięcia propagandowych sformułowań, m.in. z preambuły. Przywrócono niektóre postanowienia konstytucji z [[1954]], jak zasady poszanowania praw obywatelskich. Nie przywrócono jednak stanowiska Przewodniczącego ChRL czy kompetencji odebranych OZPL w 1975.
Przywrócone zostały prokuratury i niezawisłość sądów, jednak nie zrezygnowano ze zdobyczy rewolucji kulturalnej - komitetów rewolucyjnych, zarządzanych przez państwo komun ludowych i prawa do strajku.
Konstytucja z 1978 przekazała kontrolę nad armią Przewodniczącemu KC KPCh.
Wraz z dojściem [[Deng Xiaoping]]a do władzy wprowadzono do konstytucji dwie nowelizacje (w [[1979]] i [[1980]]), które m.in. znosiły komitety rewolucyjne. [[28 kwietnia]] [[1980]] opublikowano projekt nowej konstytucji.
[[Kategoria:Konstytucje]]
| |||