Prawo publiczne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Ujednoznacznienie linku z Cycero na Cyceron przy pomocy Popups
m poprawa linków
Linia 2:
 
== Prawo publiczne a prawo prywatne ==
Podstawowym kryterium rozróżnienia prawa publicznego i prywatnego jest "korzyść" ([[łacina|łac.]] ''utylitas''). Zadaniem [[Normanorma prawna|norm]] prawa publicznego jest przynoszenie korzyści społeczeństwu jako całości. W przeciwieństwie do prawa prywatnego, chroni ono zatem interesy publiczne a nie poszczególnych jednostek.
 
== Ewolucja historyczna ==
=== Prawo rzymskie ===
Rozróżnienie prawa publicznego i prywatnego jest dorobkiem [[jurysprudencja|jurysprudencji]] [[Cesarstwo Rzymskie|rzymskiej]]. W źródłach literackich oba terminy odnotowali już w [[II wiek p.n.e.|II]] i [[I wiek]]u [[p.n.e.|I wieku p.n.e.]] [[Terencjusz]], [[Cyceron]] i [[Tytus Liwiusz]] chwalący [[Ustawa XII tablic|Ustawę XII tablic]] jako "źródło całego prawa, publicznego i prywatnego"<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko=Kolańczyk | imię=Kazimierz | autor= | autor link= | inni= | tytuł=
Prawo rzymskie | data=1999 | wydawca=Wydawnictwa Prawnicze PWN | miejsce=Warszawa | isbn=83-86702-31-1 | strony=27}}</ref>. Najprawdopodobniej pierwszego, na tyle pełnego rozróżnienia, że zachowało się ono do dziś, dokonał [[Ulpian]]. W [[Digesta]]ch Justyniana (D.1,1,6,1), zachowało się ono w takiej formie:
: ''[...] publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat, privatum quod ad singulorum utylitatem: sunt enim quaedam publice utilia quaedam privatim.''
Linia 26:
Prawo publiczne charakteryzuje nierównouprawnienie stron stosunków prawnych.
 
Na gruncie teorii państwa i prawa, można to tłumaczyć faktem, iż normy prawa publicznego chronić mają podmiot zbiorowy w postaci całego społeczeństwa. Społeczeństwo to musi zatem być reprezentowane przez swój organ (np. policję), gdyż nie możliwe byłoby każdorazowe podejmowanie jakiejkolwiek decyzji, na przykład w formie referendum. Natomiast, ze względu na wiodące obecnie koncepcje budowy państwa przez społeczeństwo, które zyskuje status [[suweren]]a (przede wszystkim koncepcja [[Umowaumowa społeczna|umowy społecznej]]), organ reprezentujący to suwerenne społeczeństwo, musi mieć do dyspozycji większe środki i uprawnienia, niż jednostka. Zatem w stosunku "obywatel - policja", policja reprezentująca społeczeństwo (państwo) dysponować będzie na przykład środkami przymusu wobec obywatela (chociażby możliwością [[Zatrzymanie (prawo)|zatrzymania]]).
 
=== Charakter norm ===