Panoplia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
m Ujednoznacznienie linku z Reggio Emilia na Reggio nell'Emilia przy pomocy Popups, WP:SK |
||
Linia 1:
[[
[[
[[
'''Panoplia''', l.p. '''panoplium''' (''armatura'', ''spolia hostium'') – motyw dekoracyjno-symboliczny złożony najczęściej z broni białej i uzbrojenia ochronnego ([[tarcza|tarcz]], [[Miecz (broń)|mieczy]], [[zbroja|zbroi]], [[hełm
Nazwa pochodzi od [[Język grecki|greckiego]] ''pan'' - wszystko i ''[[hoplon]]'' - tarcza [[hoplita|hoplity]] i oznaczała pełny rynsztunek ciężkozbrojnego wojownika. Dawniejsi wojownicy swoją broń wieszali na ślepej ścianie pomieszczenia mieszkalnego, z daleka od okna i drzwi. W razie niespodziewanej napaści można było się cofnąć, chwycić za tarczę oraz włócznię lub miecz i przystąpić do obrony.
W czasach [[Republika rzymska|republiki rzymskiej]] i późniejszego [[Cesarstwo rzymskie|cesarstwa]] oręż zdobyty na wrogu, po zwycięskiej bitwie układano pod zawieszoną na krzyżu zbroją wodza pokonanej armii. Był to znak chwalebnego zwycięstwa, jednocześnie ofiara dla boga [[Mars (mitologia)|
W '''[[Heraldyka|heraldyce]]''' nowożytnej panoplia umieszczano początkowo za i pod [[herb]]em dowódcy wojskowego po odniesionym przez niego znaczącym zwycięstwie. Armaturę herbową komponowano z pik, [[Halabarda|halabard]], [[buńczuk]]ów, [[Chorągiew (weksylologia)|chorągwi]], [[Szabla|szabli]] i innego sprzętu wojennego. Wieszano wtedy autentyczne elementy uzbrojenia. Stopniowo broń biała wychodziła z mody, spadkobiercy rycerzy poświęcali się służbie cywilnej natomiast uzbrojenie wiszące na ścianie coraz rzadziej było w użyciu praktycznym a coraz częściej miało tylko przypominać rzeczywiste lub przyszywane tradycje rycerskie rodu. Coraz mniej było autentycznego uzbrojenia (niszczyło się, produkowano zupełnie inne niż kiedyś, nowe pokolenia były liczniejsze) a coraz więcej symboliki. W XVIII wieku na ściany trafiły panoplia ze stiuku, jedynie przypominające prawdziwe. Jako symbole, do "uzbrojenia panopliów" mogły teraz trafić armaty, kule armatnie oraz karabiny.
Przykładem zastosowania armatury w heraldyce Polski szlacheckiej jest herb na portrecie [[Starosta|starosty]] sandomierskiego Krzysztofa Tarnowskiego z [[XVI wiek|XVI]] wieku. W wieku [[XVIII wiek|XVIII]] i [[XIX wiek|XIX]] (styl [[barok]]owy oraz [[klasycyzm|klasycystyczny]]) armaturę spotyka się nieporównanie częściej niż w czasach wcześniejszych, W [[heraldyka polska|polskiej heraldyce]] stanowiły one zwyczajowo obowiązujący element herbu (zwłaszcza na pieczęci) osoby w służbie wojskowej, niekoniecznie związany z faktycznymi osiągnięciami militarnymi.
Z upływem czasu, panoplia z ozdób podkreślających rycerskie koneksje właściciela posesji stały się symbolami tradycji wojskowej państw i ich walk o niepodległość, z budynków prywatnych przeniosły się na pomniki, budynki państwowe i symbolikę państwową. Panoplia, mniej lub bardziej rozbudowane spotyka się często w herbach krajów [[Ameryka Południowa|Ameryki południowej]] i środkowej. Stosowane są również w herbach państwowych, terytorialnych i miejskich innych regionów świata. Miniatura klasycznych panopliów stanowi część dekoracji (zawieszkę) wielu rycerskich orderów - m.in. [[joannici (zakon katolicki)|Orderu Kawalerów Maltańskich]], [[Zakon Rycerzy św. Łazarza|Orderu św. Łazarza]], [[Bożogrobcy|Orderu Grobu Pańskiego]] oraz wielu orderów świeckich.
== Zobacz też
* [[przegląd zagadnień z zakresu architektury]]
{{Heraldyka}}
[[Kategoria:Heraldyka]]▼
[[Kategoria:Detale architektoniczne]]
▲[[Kategoria:Heraldyka]]
| |||