Wikipedia

Arapaho: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
MastiBot (dyskusja | edycje)
Boty
3 419 162 edycje
m robot poprawia: fr:Arapahos
Tadam (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
20 555 edycji
redakcyjne
Linia 1:
'''Arapaho''' ([[język angielski|ang.]] ''Arapaho'', ''Arapahoe'') – [[Indianie Ameryki Północnej]] zamieszkujący pierwotnie obszary [[Preria (krąg kulturowy)|Prerii]] i mówiący językiem z rodziny [[Języki algonkińskie|algonkińskiej]].
[[Grafika:Arapaho camp, ca. 1870.jpg|thumb|300px|Wioska Indian Arapaho, ok. [[1870]] r.]]▼
'''Arapaho''' ([[język angielski|ang.]] ''Arapaho'', ''Arapahoe'') – [[Indianie Ameryki Północnej]] zamieszkujący pierwotnie obszary [[Preria (krąg kulturowy)|Prerii]] i mówiący językiem z rodziny [[Języki algonkińskie|algonkińskiej]]. Spokrewnieni i połączeni sojuszem oraz historycznymi losami z [[Szejenowie|Szejenami]]. Początkowo prowadzili osiadły tryb życia, z czasem zostali wyparci na równiny, gdzie stali się wędrownymi (najpierw pieszymi, potem konnymi) myśliwymi, polującymi m.in. na [[bizon]]y. Zamknięci w rezerwatach w r. 1877. Obecnie zamieszkują w większości wraz z [[Szoszoni|Szoszonami]] (dawni plemienni wrogowie) w rezerwacie Wind River w stanie [[Wyoming (stan w USA)|Wyoming]] oraz w stanie [[Oklahoma (stan w USA)|Oklahoma]] (zostali pozbawieni rezerwatu, który dzielili wraz z Szejenami w 1907 r.), mówią po angielsku, ale część zachowuje w [[rezerwaty Indian|rezerwatach]] elementy dawnej plemiennej kultury, religii ([[Taniec Słońca]] wśród grupy północnej nad brzegami rzeki [[Wind River|Wind]]) i języka. ▼
[[Grafika:ArapahoCamp 1868.jpg|thumb|300px|Obóz Indian Arapho, [[1868]]]]▼
 
Zasłynęli głównie swymi wyszywankami z koralików. Każda praca opowiada jakąś historię (inaczej niż u innych plemion, gdzie koraliki służyły wyłącznie do ozdoby i nie przekazywały żadnych treści).
Z polskich badaczy prof. [[Feliks Gross]] prowadził wśród nich letnie badania terenowe w latach [[1947]]-[[1949]].▼
▲[[Grafika:Arapaho camp, ca. 1870.jpg|thumb|300px|Wioska Indian Arapaho, ok. [[1870]] r.]]
 
== Historia ==
Zasłynęli głównie swymi wyszywankami z koralików: każda praca opowiada jakąś historię (inaczej niż u innych plemion, gdzie koraliki służyły wyłącznie do ozdoby i nie przekazywały żadnych treści). Dzielny, wojenny lud zamieszkiwał w przeszłości tereny dzisiejszej północnej [[Minnesota|Minnesoty]] i ruszył w kierunku prerii w tym samym czasie, lub nieco wcześniej, niż Szejenowie. Aczkolwiek zawsze trzymali się blisko Szejenów i powszechne było zawieranie małżeństw międzyplemiennych, nigdy nie nauczyli się języka Szejenów i kultywowali własne zwyczaje i tradycje. Dla przykładu: chowali swych zmarłych w ziemi, podczas gdy Szejenowie korzystali z żalników z wysokimi, nadziemnymi platformami.▼
 
▲ZasłynęliLud głównie swymi wyszywankami z koralików: każda praca opowiada jakąś historię (inaczej niż u innych plemion, gdzie koraliki służyły wyłącznie do ozdoby i nie przekazywały żadnych treści). Dzielny, wojenny ludArapaho zamieszkiwał w przeszłości tereny dzisiejszej północnej [[Minnesota|Minnesoty]] i ruszył w kierunku prerii w tym samym czasie, lub nieco wcześniej, niż Szejenowie. Aczkolwiek zawsze trzymali się blisko Szejenów i powszechne było zawieranie małżeństw międzyplemiennych, nigdy nie nauczyli się języka Szejenów i kultywowali własne zwyczaje i tradycje np. Dla przykładu: chowali swych zmarłych w ziemi, podczas gdy Szejenowie korzystali z żalników z wysokimi, nadziemnymi platformami.
Wraz z Szejenami opanowali wschodnie obszary [[Wyoming]] i [[Kolorado]]. W pewnym momencie podzieli się na trzy grupy plemienne - Północnych Arapaho, Południowych Arapaho i [[Gros Ventre]] (inaczej Atsina). Imieniem Arapaho nazwano hrabstwo i górę w Kolorado, a tak ze wiele miejscowości w [[Nebraska|Nebrasce]], [[Karolina Północna|Północnej Karolinie]], Kolorado i Wyoming. Taką nazwę nosi stolica hrabstwa Custer w Oklahomie.▼
Początkowo prowadzili osiadły tryb życia, z czasem stali się wędrownymi (najpierw pieszymi, potem konnymi) myśliwymi, polującymi m.in. na [[bizon]]y.
 
Wraz z Szejenami opanowali wschodnie obszary [[Wyoming]] i [[Kolorado]]. W pewnym momencie podzieli się na trzy grupy plemienne - Północnych Arapaho, Południowych Arapaho i [[Gros Ventre]] (inaczej Atsina). Zamknięci w rezerwatach w r. [[1877]].
'''Liczebność w roku 2000: ''' Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 7000 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia ''wyłącznie Arapahoe'', zaś 9258 - ''wyłącznie lub między innymi Arapahoe''. Ponadto 3634 osoby zadeklarowały pochodzenie ''wyłącznie Cheyenne-Arapaho'', zaś 4510 - ''wyłącznie lub między innymi Cheyenne-Arapaho''.▼
▲[[Grafika:ArapahoCamp 1868.jpg|thumb|300px|Obóz Indian Arapho, [[1868]]]]
 
== Teraźniejszość ==
 
▲'''Arapaho''' ([[język angielski|ang.]] ''Arapaho'', ''Arapahoe'') – [[Indianie Ameryki Północnej]] zamieszkujący pierwotnie obszary [[Preria (krąg kulturowy)|Prerii]] i mówiący językiem z rodziny [[Języki algonkińskie|algonkińskiej]]. Spokrewnieni i połączeni sojuszem oraz historycznymi losami z [[Szejenowie|Szejenami]]. Początkowo prowadzili osiadły tryb życia, z czasem zostali wyparci na równiny, gdzie stali się wędrownymi (najpierw pieszymi, potem konnymi) myśliwymi, polującymi m.in. na [[bizon]]y. Zamknięci w rezerwatach w r. 1877. Obecnie zamieszkują w większości wraz z [[Szoszoni|Szoszonami]] (dawni plemienni wrogowie) w rezerwacie Wind River w stanie [[Wyoming (stan w USA)|Wyoming]] oraz w stanie [[Oklahoma (stan w USA)|Oklahoma]] (w 1907 r. zostali pozbawieni rezerwatu, który dzielili wraz z Szejenami w 1907 r.), mówią po angielsku, ale część zachowuje w [[rezerwaty Indian|rezerwatach]] elementy dawnej plemiennej kultury, religii ([[Taniec Słońca]] wśród grupy północnej nad brzegami rzeki [[Wind River|Wind]]) i języka.
 
▲Wraz z Szejenami opanowali wschodnie obszary [[Wyoming]] i [[Kolorado]]. W pewnym momencie podzieli się na trzy grupy plemienne - Północnych Arapaho, Południowych Arapaho i [[Gros Ventre]] (inaczej Atsina). Imieniem Arapaho nazwano hrabstwo i górę w Kolorado, a tak ze wiele miejscowości w [[Nebraska|Nebrasce]], [[Karolina Północna|Północnej Karolinie]], Kolorado i Wyoming. Taką nazwę nosi stolica hrabstwa Custer w Oklahomie.
 
== Liczebność ==
 
▲'''Liczebność w roku 2000: ''' Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w [[2000]] roku 7000 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia ''wyłącznie Arapahoe'', zaś 9258 - ''wyłącznie lub między innymi Arapahoe''. Ponadto 3634 osoby zadeklarowały pochodzenie ''wyłącznie Cheyenne-Arapaho'', zaś 4510 - ''wyłącznie lub między innymi Cheyenne-Arapaho''.
 
== Polonika ==
 
▲ZPolskich polskich badaczybadacz prof. [[Feliks Gross]] prowadził wśród nich letnie badania terenowe w latach [[1947]]-[[1949]].
 
{{Commons|Category:Arapaho}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Arapaho”