Wersja z 16:07, 20 sty 2009 edytuj Giraff (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 1255 edycji m →‎Właściwości mechaniczne i technologiczne stali: drobne merytoryczne ← poprzednia edycja		Wersja z 10:08, 22 sty 2009 edytuj anuluj edycję Giraff (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 1255 edycji drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, drobne techniczne następna edycja →
Linia 1: '''Stal''' – [[stop metali\|stop]] [[Stop żelaza z węglem\|żelaza z węglem]] plastycznie obrobiony i plastycznie obrabialny o zawartości [[Węgiel (pierwiastek)\|węgla]] nieprzekraczającej 2,11% co odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w [[żelazo\|żelazie]] (dla stali stopowych zawartość węgla może być dużo wyższa). Węgiel w stali najczęściej występuje w postaci [[Perlit (stop)\|perlit]]u płytkowego. Niekiedy jednak, szczególnie przy większych zawartościach węgla [[cementyt]] występuje w postaci kulkowej w otoczeniu ziaren [[ferryt]]u. Stal obok żelaza i węgla zawiera zwykle również inne składniki. Do pożądanych składników stopowych zalicza się głównie metale ([[chrom]], [[nikiel]], [[mangan]], [[wolfram]], [[miedź]], [[molibden]], [[Tytan (pierwiastek)\|tytan]]). Pierwiastki takie jak [[tlen]], [[azot]], [[siarka]] oraz wtrącenia [[niemetale\|niemetaliczne]], głównie [[Tlenek\|tlenków]] siarki, [[fosfor]]u, zwane są zanieczyszczeniami. Stal otrzymuje się z [[surówka (metalurgia)\|surówki]] w procesie [[świeżenie\|świeżenia]] – stary proces, w nowoczesnych instalacjach hutniczych dominują piece konwertorowe, łukowe, próżniowe, pozwalające na uzyskanie wysokiej jakości stali. Linia 9: Im większa zawartość węgla, a w konsekwencji udział twardego i kruchego [[cementyt]]u, tym większa twardość stali, węgiel w stalach niskostopowych wpływa na twardość poprzez wpływ na [[hartowność stali]], im większa zawartość węgla tym dłuższy czas jest potrzebny do przemiany perlitycznej – co w konsekwencji prowadzi do przemiany bainitycznej i martenzytycznej. W stalach stopowych wpływ węgla na twardość jest również spowodowany tendencją niektórych metali, głównie chromu, do tworzenia związków z węglem – głównie węglików o bardzo wysokiej twardości. == Kryteria i podział stali == ~~Stal dzieli się:~~ Ze względów praktycznych klasyfikacji gatunków stali dokonuje się zgodnie z PN-EN 10020:1996 według składu * ze względu na zawartość węgla i strukturę wewnętrzną:▼ chemicznego oraz wg ich zastosowania i własności mechanicznych lub fizycznych. * ze względu na skład chemiczny (rodzaj i udział składników stopowych):▼ [[stal węglowa]] (niestopowa)▼ * [[Stal węglowa\|niskowęglowa]]▼ * [[Stal węglowa\|średniowęglowa]]▼ * [[Stal węglowa\|wysokowęglowa]]▼ [[stal stopowa]]▼ * [[stal niskostopowa\|niskostopowa]]▼ * [[stal średniostopowa\|średniostopowa]] * [[stal wysokostopowa\|wysokostopowa]]▼ ▲* ze względu na procentową zawartość węgla i strukturę wewnętrzną: [[stal podeutektoidalna]] [[stal eutektoidalna]] ** [[stal nadeutektoidalna]] * ze względu na stopień czystości: zwykłej jakości wyższej jakości ** najwyższej jakości * ze względu na zastosowanie: [[stal konstrukcyjna]] Linia 41 ⟶ 60: * [[stal maraging]] *** [[stal żarowytrzymała\|żarowytrzymała]] ▲* ze względu na rodzaj i udział składników stopowych: ▲ [[stal węglowa]] ▲* [[Stal węglowa\|niskowęglowa]] ▲* [[Stal węglowa\|średniowęglowa]] ▲* [[Stal węglowa\|wysokowęglowa]] ▲ [[stal stopowa]] ▲* [[stal niskostopowa\|niskostopowa]] ▲*** [[stal wysokostopowa\|wysokostopowa]] * stale historyczne: ** [[stal damasceńska]] Stal znalazła zastosowanie w różnych dziedzinach techniki. W budownictwie stanowi jeden z kilku podstawowych materiałów konstrukcyjnych. ▼ == Normy materiałowe == Najczęściej używane w tej dziedzinie gospodarki gatunki stali to [[stal konstrukcyjna niskostopowa\|stale niskostopowe]] i [[stal konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia\|ogólnego przeznaczenia]] (nazywane także stalami niestopowymi). * PN-EN 10020:1996. Definicje i klasyfikacja gatunków stali. Norma zawiera klasyfikację wg składu chemicznego oraz ustalenia głównych klas jakościowych * PN-EN 10027-1:1994. Określa europejski system oznaczania stali obejmujący znaki i oznaczenia cyfrowe składające się z symboli głównych (wg zastosowań, własności mechanicznych lub fizycznych, bądź wg składu chemicznego) i symboli dodatkowych * PN-EN 10027-2:1994 [31] Określa europejski system oznaczania stali obejmujący znaki i oznaczenia cyfrowe stali == Zastosowanie == ▲Stal znalazła zastosowanie w różnych dziedzinach techniki. W budownictwie stanowi jeden z kilku podstawowych materiałów konstrukcyjnych. Najczęściej używane w tej dziedzinie gospodarki gatunki stali to [[stal konstrukcyjna niskostopowa\|stale niskostopowe]] i [[stal konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia\|ogólnego przeznaczenia]]. W pierwszej grupie najbardziej popularne to (~~oznaczenia~~oznaczone ~~zgodne~~zgodnie z PN-88/H-84020) grupy o symbolach St0S, St3S i St4S. W grupie drugiej znajdują się stale: * o podwyższonej wytrzymałości ~~(oznaczone~~18G2, ~~zgodnie~~18G2A zi 18G2AV (PN-86/H-84018) ~~symbolami 18G2, 18G2A i 18G2AV~~ * trudnordzewiejące ~~(oznaczone~~10HA, ~~zgodnie~~10H, z12HIJA, 12PJA (PN-82/H-84017) ~~symbolami 10HA, 10H, 12HIJA, 12PJA~~ * stale do produkcji rur ~~(oznaczone zgodnie z PN-89/H-84023.7) symbolami~~ R, R35, R45, 12X. Do produkcji rur używane są także stale 18G2A i St3S (PN-89/H-84023.7) Do parametrów określających właściwości stali jako materiału należą charakterystyki fizyczne, mechaniczne i technologiczne. Przykłady zastosowania stali: * karoseria samochodów, * pokrycia dachu, * puszki do konserw. === Właściwości fizyczne stali węglowej ===

Stal: Różnice pomiędzy wersjami