Bitwa pod Słonimem (1794): Różnice pomiędzy wersjami

'''Bitwa pod Słonimem''' - stoczona podczas [[powstanie kościuszkowskie|insurekcji kościuszkowskiej]] 1-2 sierpnia [[1794]] roku zwycięska 2 dniowa potyczka wojsk Rzeczpospolitej Obojga NarodowNarodów z wojskami rosyjskiej dywizji generała O'Brien de Lassy wchodzącej w skład korpusu [[Wilhelm Derfelden|Wilhelma Derfeldena]].

Korpus połączonych, pod Zelwa 29 lipca 1994, wojska Rzeczpospolitej Obojga Narodów, maszerował za Rosjanami podążającymi na stolice powstańczej Litwy, Wilno. Najwyższy Naczelnik Tadeusz Kościuszko oraz komendant litewski generał Wielhorski nakazywali generałowi Sierakowskiemu oraz generałowi Chelwinskiemu atakowanie operujących miedzymiędzy Bugiem a Niemnem wojsk rosyjskich.

Korpus RON przed akcja pod SlonimemSłonimem przedstawiał się w następującym składzie:

Oddziały Wielkiego Księstwa dywizji generała [[Antoni Chlewiński|Antoniego Chlewińskiego]], składał się z około 4000 żołnierzy, w składzie: gwardia konna litewska (dragoni), gwardia piesza litewska, 3 bataliony regimentu PawlaPawła Grabowskiego, strzelcy litewscy, 3 pulki strazystraży przedniej litewskiej - IV psp Bielaka (Tatarzy), Kazanowskiego i ChlewinskiegoChlewińskiego, 10 dział artylerii, liczni kosynierzy. Litwini byli doświadczonym wojskiem, ale prowadzili również liczne tabory, w których znajdowały się kobiety, a ich poziom dyscypliny pozostawiał wiele do życzenia.

Tymczasem w SlonimiuSłonimiu stal osłonowy korpus rosyjski generala O'Brien de Lassy, mający do dyspozycji 3000 ludzi(4 bataliony jegrów i muszkieterów oraz 6 szwadronów regularnej kawalerii rosyjskiej oraz chyba 3-4 armaty). Pulki te składały się z ostrzelanych i doświadczonych weteranów walk z armia RON, miedzymiędzy innymi uczestniczyli w wygranej dla Rosjan bitwie pod ChelmemChełmem.

Wojska RON doszły do SlonimiaSłonimia nad rzeka Szczara o około 17:00 31 lipca 1794, na widok przewagi (9000 do 3000) generał Lassy wycofał swoje wojska za rzekę Szczare, na przedmieście ZamoscieZamoście, gdzie znajdował siesię duży młyn oraz tartak, obsadzając je żołnierzami 2-batalionowego pułku muszkieterów starooskolskich pod wodza pułkownika Konownicyna. Reszta Rosjan z cala ich artyleria stała pod lasem, po prawej stronie doliny Szczary.

Rzeka Szczara miała wtedy (według prof Herbsta) 30 m szerokości, 2 m głębokości, ale liczne brody dawały możliwość przekroczenia rzeki, zwłaszcza jeździe (s. 350). Przedmieście ZamoscieZamoście znajdowało się w widłach wpadającej do Szczary rzeki Issy i jej prawego ramienia Kopanicy.

Następnego dnia, 1 sierpnia 1794, na rozkaz generała Sierakowskiego artyleria wojsk koronnych ostrzeliwała pozycje wojsk rosyjskich za rzeka Szczara, na tzw. ZamosciuZamościu slonimskimsłonimskim. ZadnejŻadnej akcji zaczepnych, czy to ze stron wojsk RON ani rosyjskich, nie podjęto już tego dnia.

2 sierpnia 1794 roku wojska RON podjely działania zaczepne - ustawiono 2 działa na bloniu, przed Litwinami, 2 działa na grobli prowadzącej do ZamosciaZamościa oraz jedno nad stawem gdzie Kopnica wpadała do Szczary.

O 8:30 rano artyleria RON zaczelazaczęła razicrazić obwarowanych w tartaku i w wielkim mlyniemłynie muszkieterów. Jednocześnie na prawym skrzydle konni ochotnicy przeszli Szczare oraz Kopanice i spędzali flankujące placówki rosyjskie.

Po 8 godzinach utarczek konnych et kanonady ostrzeliwani Rosjanie z tartaku oraz młyna – 2batalionowy pułk muszkieterów starooskolskich pod wodza pułkownika Konownicyna - ruszyli do ataku przez rzekę Szczare na pozycje RON, w tym przypadku mieli naprzeciwko piechotę koronną. Pomimo krzyżowego ognia artylerii RON Rosjanie dopadli jednak lewego brzegu. Na widok muszkieterów podszyty strachem batalion piechoty Królikowskiego zaczął się wycofywać w popłochu, tym samym odchodząc od rzeki a tymczasem Rosjanie obsadzili przybrzeżne domy z zamiarem obrony. General Sierakowski doskoczył do uchodzących piechurów, zatrzymał część batalionu przy pomocy podoficerów, a podciągnąwszy także 2 batalion V regimentu fizylierów, przygotował kontratak. Z takim zgrupowaniem oddziały koronne zaatakowały Rosjan, których wyparto za rzekę, a następnie koroniarze zdobyli wielki młyn oraz tartak które spalono żeby nie dawały schronienia Rosjanom. Koroniarze obsadzili przedmieście ZamoscieZamoście. Dalszej akcji oddziałami piechoty po stronie wojsk koronnych nie prowadzono. Tymczasem Litwini przeszli kawaleria Szczare, powodując wycofanie się Rosjan w gore doliny , przy czym Litwini zdobyli uszkodzona ogniem artylerii armatę rosyjska.

Na prawym skrzydle, około 7 pm 2 sierpnia 1794, ochotnicy konni wzmocnieni 4 szwadronem gwardii konnej koronnej pod majorem Szottem przeszli rzekę i zaatakowali stające pod wsiawsią Pietralewicze 2 szwadrony jegrów kijowskich. Ochotnicy oczyścili przedpole z flankierow, a następnie major Szott wydal rozkaz szarzy na jegrów kijowskich. Szarza gwardii koronnej z wolontariuszami zmalała te dwa szwadrony jegrów którzy poszli w rozsypkę i uciekali w kierunku wzgórza znajdujacegoznajdującego się przed lasem na lewym skraju doliny rzeki Szczary. Kiedy gwardia koronna weszła na szczyt wzgórza za uchodzącym szwadronem jegrów to ukazał im się widok ustawionej reszty korpusu genralagenerała Lassy z 2 działami i piechota. Pędzący jegrzy kijowscy zostali przywitani salwa z armat oraz broni ręcznej własnej armii, w wyniku której pierzchnęli na boki i Rosjanie uniknęli demoralizującego zderzenia własnej kawalerii oraz piechoty. Na widok gotowego na wszystko wroga kawalerzyści gwardii koronnej wraz z wolontariuszami 'upadli na duchu' i zawrócili.

Pokonany ale nie rozbity generał Lassy cofnął się całymi silami do lasu na prawym brzegu doliny rzeki Szczary. Armia RON przerwała jakiekolwiek działania zaczepne i udała się na spoczynek. Według raportu do naczelnika napisanego prze generała SierakowksiegoSierakowskiego była to gdzieś godzina 8 wieczorem 2 sierpnia 1794 roku.

Korpus RON generała Sierakowskiego (generał ChlewinskiChlewiński odjechał pd swoich wojsk litewskich do Wilna 5 sierpnia 1794 roku) stal pod SlonimiemSłonimiem do rana 7 sierpnia 1794 roku, kiedy odszedł ścigany przez korpus generała Derfeldena który przyszedł na pomoc swoim oddziałom z korpusu generała Lassy.

== LiteraturaŹródła ==

*# Herbst, Stanisław, "Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794"

*# Korzon, Tadeusz, "Dzieje wewnętrzne Polski za Stanisława Augusta, 1764-94". tom VI