Teodor Swetosław: Różnice pomiędzy wersjami

|król król = Teodor Swetosław

| tytulatura = car Bułgarów i Wołochów

|grafika grafika =

|tytuł tytuł = [[Władcy Bułgarii|car Bułgarii]]

|od od = [[1300]]

|do do = [[1321]]

| poprzednik = [[Czaka (car bułgarski)|Czaka]]

|następca następca = [[Jerzy II Terter]]

|dynastia dynastia = [[Terterowicze]]

|urodzony urodzony =

|zmarł zmarł =

|ojciec ojciec = Jerzy I Terter

|matka matka =

|żona żona = [[Eufrozyna córka Mankusa|Eufrozyna]] • [[Teodora Paleologina]]

|dzieci dzieci = [[Jerzy II Terter|Jerzy]]

|commons commons =

|source = source =

|quote quote =

== Życie ==

=== Wczesne lata ===

Teodor Swetosław był synem bojara bułgarskiego [[Jerzy I Terter|Jerzego Tertera]] i jego żony [[Maria Terter|Marii]]<ref name="Caw">{{cytuj książkę|tytuł=Medieval Lands |nazwisko=Cawley |imię=Ch. |url=http://fmg.ac/Projects/MedLands/BULGARIA.htm#_Toc204256809}}</ref>. W 1279 roku w toku walk o władzę w państwie jego ojciec znalazł się, dzięki poparciu jakie miał w wojsku, na czele opozycji bojarskiej. Car [[Iwan Asen III]] wydał wówczas za Jerzego Tertera swą siostrę [[Kermaria|Kermarię]] )<ref name="Was101">{{Cytuj książkę |nazwisko= Wasilewski |imię=T. |autor link=Tadeusz Wasilewski |tytuł= Historia Bułgarii |strony=101-102 }}</ref>. Maria wraz z synem Teodorem Swetosławem znalazła się wówczas w Bizancjum, jako zakładniczka lojalności potężnego bojara. W 1280 roku Jerzy Terter zasiadł na tronie carskim i podjął zabiegi o odzyskanie żony i syna. Na mocy układów podpisanych w 1284 roku odesłał do [[Konstantynopol]]a Kermarię, a odzyskał Marię i syna Teodora<ref name="Caw"/>. W rok później Jerzy I Terter uległ najazdowi tatarskiemu musiał uznać zwierzchnictwo chana tatarskiego i odesłać do Ordy swą córkę, jako żonę syna chana [[Nogaj]]a, [[Czaka (car bułgarski)|Czaki]] oraz Teodora Swetosława w charakterze zakładnika. W 1292 roku Jerzy I Terter zbiegł do Bizancjum przed kolejnym najazdem tatarskim. Odmianę jeńcowi tatarskiemu przyniosły walki w Ordzie do jakich doszło 7 lat później. W 1299 chan Nogaj zginął z ręki chana [[Tokta|Toktaja]]ja. Teodor Swetosław zbiegł wówczas do Bułgarii z synem Nogaja Czaką, swym szwagrem, który prowadził wierne mu wojska tatarskie. W [[Weliko Tyrnowo|Tyrnowie]] Teodor Swetosław nakłonił bojarów bułgarskich do obrania Czaki carem. Rok później obawiając się najazdu Tatarów chana Toktaja, Teodor Swetosław i bojarzy zawiązali spisek i zaamordowali Czakę, a jego głowę odesłali na dwór chana. Carem został obrany Teodor Swetosław<ref name="Was101"/>.

=== Walki z Bizancjum ===

Teodor Swetosław objął tron jako sojusznik chana [[Złota Orda|Złotej Ordy]] [[Toktu|Toktaja]], dzięki czemu Bułgaria została uwolniona od najazdów tatarskich, a car otrzymał w lenno od Tatarów południową [[Besarabia|Besarabię]] wraz z twierdzą Monokastro (późn. Akerman). Położenie młodego cara było bardzo trudne: jego władzy nie uznawali Szyszman w [[Widyń|Widyniu]], władca [[Dobrudża|Dobrudży]], wygnani ze Średniogórza bracia [[Smilec|Smilca]] Wojsił i Radosław. Dodatkowo w okolicach Tyrnowa pojawił się jeszcze carewicz [[Michał II Tich|Michał]], syn cara [[Konstantyn Asen Tich|Konstantyna Asena Ticha]] i [[Maria Kantakuzena Paleologina|Marii Paleologiny]], wspierany przez cesarza bizantyńskiego [[Andronik II Paleolog|Andronika II Paleologa]]. Gdy próba osadzenia go na tronie zawiodła Andronik II sprzymierzył się z wygnanymi braćmi cara [[Smilec|Smilca]]. Nadał Radosławowi tytuł sewastokratora i wyprawił go z armią do Bułgarii. Car Teodor Swetosław przy pomocy swego stryja Eltimira, władcy ziemi Kryńskiej, rozbił armię najeźdźczą, a Radosława schwytał i oślepił. Za zwrot jeńców bizantyńskich uzyskał uwolnienie z więzienia swego ojca [[Jerzy I Terter|Jerzego I Tertera]]. W 1303 roku wojska bułgarskie wkroczyły do [[Tracja|Tracji]], zdobyły [[Mesembria|Mesembrię]], [[Sozopol]], Agatopol i Rosokastro. Armia bizantyńska pod wodzą Wojsiła została rozbita nad rzeką Skafida (obec. Fakijska Rzeka)<ref name="Was103">{{Cytuj książkę |nazwisko= Wasilewski |imię=T. |autor link=Tadeusz Wasilewski |tytuł= Historia Bułgarii |strony=103 }}</ref>.

W 1304 roku przeciwko Bułgarii wyprawił się syn Andronika II, współcesarz [[Michał IX Paleolog|Michał IX]]. Grecy odebrali Bułgarii ziemie od [[Silwen]]u aż do Kopsis (w pobliżu obecnej wsi Tekija, na zachodnim skraju doliny rzeki Striemy). Bizantyńczykom udało się też skłócić cara z jego stryjem Eltimirem. Jednak w 1305 roku Cesarstwo musiało przeciwstawić się pustoszącemu jego europejskie posiadłości najazdowi [[Kompania Katalońska|Kompanii Katalońskiej]]. W tym czasie Teodorowi udało się usunąć Eltimira z [[Kryn]]u i oddać ziemię Kryńską wiernemu sobie bojarowi Sracimirowu. Podjął również działania wojenne w Tracji. Ostatecznie w 1307 roku Bizancjum uwikłane w walki z Katalończykami w Tracji i Turkami w Azji Mniejszej zawarło z carem bułgarskim układ pokojowy zwracając mu Trację nadmorską z [[Nesebyr|Mesembrią]], Anchialo, [[Sozopol]]em i Agatopolem<ref name="Was103"/>.

=== Lata pokoju ===

== Rodzina ==

| colspan="2" | 1</br /> [[Maria Terter|Maria]]

| colspan="2" | '''[[Jerzy I Terter]]''' </br /><small>(panował&nbsp;1280&ndash;1292</small>

| colspan="2" | <big>'''[[Teodor Swetosław]]'''</big></br /><small>(panował&nbsp;1300&ndash;1321)</small>

| colspan="2" | Anna</br /><small>∞ [[Stefan Urosz II Milutin|Stefan Milutin]]</small>

| colspan="2" | NN córka</br /><small>∞ [[Czaka (car bułgarski)|Czaka]]</small>

| colspan="2" | '''[[Jerzy II Terter]]'''</br /><small>(panował&nbsp;1321&ndash;1323)</small>

== Bibliografia ==

* {{cytuj książkę|tytuł=Medieval Lands |nazwisko=Cawley |imię=Ch. |url=http://fmg.ac/Projects/MedLands/BULGARIA.htm |wydawca=Foundation for Medieval Genealogy |data=2006–2007 }}

*{{cytuj książkę |inni= I. Dymitrow (red.) |tytuł= Bułgaria. Zarys dziejów |wydawca= Książka i Wiedza |miejsce=Warszawa |rok=1986 |strony=91-92 |rozdział=''Bułgarskie średniowiecze'' |adres rozdziału= |nazwisko r=Giuzelew |imię r= W. |autor r link= Wasyl Giuzelew |isbn=83-05-11583-6 }}

* {{Cytuj książkę |nazwisko= Lang |imię=D. M. |autor link=David M. Lang |tytuł= Bułgarzy |data=1983 |wydawca=Państwowy Instytut Wydawniczy |miejsce=Warszawa |isbn=83-06-00831-6|strony= }}

* {{Cytuj książkę |nazwisko= Wasilewski |imię=T. |autor link=Tadeusz Wasilewski |tytuł= Historia Bułgarii |data=1988 |wydawca=Ossolineum |miejsce=Wrocław |isbn=83-04-02466-7|strony=97-101 }}