Nervión: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
LaaknorBot (dyskusja | edycje) m robot dodaje: nn:Nervión |
m Popups: Ujednoznacznienie linku z Burgos na Prowincja Burgos, WP:SK |
||
Linia 1:
{{Rzeka_infobox
▲ kontynent=Europa|
▲ państwa={{Państwo|ESP}}|
▲ źródło_gdzie=[[G. Kantabryjskie]] pasmo Sierra de Guillarte|
▲źródło_wysokość=850 m.n.p.m.|
▲ uchodzi_do=[[Zatoka Biskajska]]|
▲ uchodzi_gdzie=między [[Portugalete]] i [[Getxo]]|
▲uchodzi_wysokość=0 m n.p.m.|
▲ długość=72|
}}
▲ pow_dorzecza=530/1900|
▲średni_przepływ=9,6|
▲ przepływ_gdzie=(u ujścia)|
▲rzeki_kontynent=Rzeki Europy|}}
'''Nervión''' ([[Język baskijski|baskijski]] ''Nerbioi'') jest rzeką na [[Półwysep Iberyjski|Półwyspie Iberyjskim]], płynie przez północną [[Hiszpania|Hiszpanię]] i uchodzi do [[Zatoka Biskajska|Zatoki Biskajskiej]].
Źródła znajdują się na granicy prowincji [[Prowincja Burgos|Burgos]] i [[Prowincja Araba|Araba]], na północnych stokach [[Góry Kantabryjskie|Gór Kantabryjskich]] w paśmie Sierra de Guillarte, na wysokości około 850 m n.p.m. Kilka kilometrów od źródeł, już na obszarze gór Sierra Salvada znajduje się [[uskok]], z którego rzeka spada w postaci 270-metrowego [[wodospad]]u, a następnie kontynuuje swój bieg głęboko wciętą doliną Délica w kierunku północno-wschodnim wpływając do prowincji [[Vizcaya]] w pobliżu miasta [[Orduña]]. W mieście [[Basauri]] łączy się z rzeką [[Ibaizabal]] (rzeki i przepływ podobnej wielkości), tworząc w ten sposób jedną rzekę pod nazwą [[Ria de Bilbao]] lub Nervión-Ibaizabal. Razem dzielą [[aglomeracja|aglomerację]] [[Bilbao]] (Gran Bilbao) na dwie części. Po pokonaniu 72 km rzeka uchodzi do [[Zatoka Biskajska|Zatoki Biskajskiej]] pomiędzy miastami [[Portugalete]] i [[Getxo]]. [[Pływy morskie]] docierają do 15 km w głąb lądu, osiągając rejon starego miasta [[Bilbao]].
'''Główne dopływy:'''
Linia 33 ⟶ 29:
* lewe: Cadagua, Galino
== Etymologia i kontrowersje ==
Pomimo obecnie używanej hiszpańskiej nazwy Nervión, pochodzącej od rzymskiego cesarza [[Nerwa|Nerwy]], tradycyjna baskijska nazwa odcinka od [[Basauri]] do ujścia to ''Ibaizabal'', co w [[Język baskijski|języku baskijskim]] oznacza ''szeroką rzekę''. Ta nazwa ujściowego odcinka była w użyciu od [[XI wiek|XI]] do [[XX wiek|XX]] w. Dane hydrologiczne i geologiczne zdają się potwierdzać, iż główną rzeką nie jest Nervión lecz [[Ibaizabal]]. W związku z tym występują różnice w ocenie długości rzeki oraz powierzchni jej [[Dorzecze|dorzecza]]. Powierzchnia dorzecza samej rzeki Nervión wynosi około 530 km², natomiast powierzchnia dorzecza całego systemu z rzeką [[Ibaizabal]] oraz rzekami uchodzącymi do [[Ria de Bilbao]] wynosi około 1900 km².
== Historia i ekonomia ==
[[Plik:Granbilbao.jpg|thumb|250px|Ria de Bilbao]]
Od czasów antycznych dolina i miasto [[Orduña]] pełniły rolę łącznika pomiędzy centralną a północną częścią [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]]. W [[Średniowiecze|średniowieczu]] biegła tędy granica pomiędzy prowincją [[Vizcaya]] a powiatami [[Kastylia|Kastylii]]. W mieście [[Orduña]] znajdował się punkt poboru opłat ([[myto]]). Przez wieki Nervión pełnił ważną rolę korytarza komunikacyjnego łączącego [[Kraj Basków]] z resztą [[Hiszpania|Hiszpanii]]. Jednocześnie wzrosła rola położonego przy ujściu miasta [[Bilbao]]. Ze względu na wzrost wydobycia rud żelaza w [[Góry Kantabryjskie|Górach Kantabryjskich]] miasto stało się wkrótce największym portem północnej Hiszpanii, gdzie przeładowywano rudę żelaza, węgiel, koks i wyroby przemysłu ciężkiego oraz chemicznego. Coraz większe zastosowanie stali spowodowało budowę wzdłuż rzeki kilku zakładów hutniczych, z których pierwszy w [[Baracaldo]] zainaugurował swoją działalność w 1854 r<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Straszewicz |imię=Ludwik |tytuł=Hiszpania |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce=Warszawa |rok=1982 |isbn=83-01-04037-8}}</ref>. W taki sposób wzrosła jeszcze bardziej rola komunikacyjna, co doprowadziło w 1863 r. do wybudowania wzdłuż rzeki linii kolejowej.
== Środowisko ==
[[Plik:Bilbao satelite.png|thumb|250px|Wielkie Bilbao]]
Po wielu latach oddziaływania [[Przemysł ciężki|przemysłu ciężkiego]] wody rzeki, zwłaszcza na odcinku ostatnich 25 km stały się ekologicznie martwe. Poziom zawartości [[tlen]]u w wodzie był o 20% niższy od normy. Wraz z upadkiem przemysłu ciężkiego związanego głównie z zaniechaniem wydobycia rud żelaza oraz wysokimi kosztami produkcji stali rzeka stopniowo ulega samooczyszczeniu. Zmiana sposobu zagospodarowania wspomagana przez władze lokalne od początku lat 90. jest najbardziej widoczna w samym [[Bilbao]], gdzie w miejscu dawnych zakładów przemysłowych powstają nowoczesne biurowce, siedziby banków czy też zaprojektowane przez [[Frank Gehry|Franka O. Gehry'ego]] słynne [[Muzeum Guggenheima w Bilbao|Muzeum Guggenheima]].
== Źródła ==
| |||