Wersja z 09:18, 15 cze 2009 edytuj PMG (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Użytkownicy o ukrytej aktywności, Administratorzy 361 765 edycji WP:SK, drobne techniczne ← poprzednia edycja		Wersja z 20:15, 2 sie 2009 edytuj anuluj edycję Lord Ag.Ent (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 23 945 edycji drobne redakcyjne, poprawa linków następna edycja →
Linia 1: '''Oprzęd''' – luźna, włóknista struktura wykorzystywana w celu ochrony przed niekorzystnymi warunkami środowiska lub jako sieci łowne, utworzona z cienkich, jedwabistych [[nić przędna\|nici przędnych]] powstających z wydzieliny [[Gruczoły przędne\|gruczołów przędnych]] wielu [[Stawonogi\|stawonogów]] lub gruczołu bisiorowego [[małże\|małży]].▼ {{Galeria \|Nazwa=Oprzęd \|wielkość=~~300~~280 \|pozycja=right \|~~Grafika~~Plik:Zygaena Kokon Weinsberg 20070719.jpg\|Oprzęd ''Zygaena'' sp. \|~~Grafika~~Plik:Wespenspinne-kokon.jpg\|Oprzęd tygrzyka paskowanego \|~~Grafika~~Plik:Cactoblastis cactorumIB0008-2.gif\|Poczwarki i oprzęd (w środku) ''Cactoblastis cactorum'' \|~~Grafika~~Plik:CycniaCocoon.JPG\|Oprzęd ''Cycnia tenera'' \|~~Grafika~~Plik:Actias luna cocoons sjh.JPG\|Oprzędy ''Actias luna'' \|~~Grafika~~Plik:Canephora hirsuta 1 beentree.jpg\|Domek ''Canephora hirsuta'' \|~~Grafika~~Plik:Bombyx mori Cocon 02.jpg\|Oprzęd jedwabnika morwowego \|~~Grafika~~Plik:Phryganea.bipunctata.larva.jpg\|Domek chruścika ''Phryganea bipunctata'' }} [[Plik:Eastern tent.jpg\|thumb\|250px\|Gniazdo ''Malacosoma americanum'']]▼ [[Plik:Frühlings-Wollafter-Raupen.jpg\|thumb\|250px\|Gniazdo barczatki puchowicy (''Eriogaster lanestris'')]]▼ [[Plik:Cocoon cz.jpg\|thumb\|250px\|Gniazdo barczatki puchowicy (''Eriogaster lanestris'')]]▼ ▲'''Oprzęd''' – luźna, włóknista struktura wykorzystywana w celu ochrony przed niekorzystnymi warunkami środowiska lub jako sieci łowne, utworzona z cienkich, jedwabistych [[nić przędna\|nici przędnych]] powstających z wydzieliny [[Gruczoły przędne\|gruczołów przędnych]] wielu [[~~Stawonogi~~stawonogi\|stawonogów]] lub gruczołu bisiorowego [[małże\|małży]]. Oprzęd stanowi osłonę [[~~Larwa~~larwa\|larw]], [[~~Poczwarka~~poczwarka\|poczwarek]], [[kokon]]ów, rzadziej [[~~Imago~~imago\|imagines]] ([[nogoprządki]]). U [[~~Motyle~~motyle\|motyli]] oprzęd wytwarzany jest przez [[~~Gąsienica~~gąsienica (larwa)\|gąsienice]] i stanowi ich schronienie na czas [[~~Przepoczwarczenie~~przepoczwarczenie\|przepoczwarczenia]]. U wielu gatunków nici oprzędu stanowią spoiwo do budowy schronienia, np. gąsienice żerujące na korze drzew chronią się w oprzędzie z drobin pogryzionej kory i miazgi drzewnej, a [[~~Mól~~mól włosienniczek\|mole ubraniowe]] wykorzystują do tego celu resztki pokarmowe. Takie schronienia również są nazywane oprzędem. Larwy [[koszówkowate\|~~koszówek~~koszówkowatych]] oraz [[~~Chruścikowate~~chruścikowate\|~~chruścików~~chruścikowatych]] budują konstrukcje wykonane z różnych materiałów połączonych nićmi oprzędu, nazywane ''domkami''. Koszówkowate wykorzystują ścinki suchych traw, a chruściki liście, szczątki roślin wodnych, muszle i piasek. Domki zwykle są powiększane wraz ze wzrostem ich lokatora i tylko czasami budowane na wyrost – wtedy pełnią również rolę pułapki pokarmowej. Chruściki budują również z oprzędu podwodne sieci łowne rozpinane pomiędzy roślinami lub podwodnymi przedmiotami. Takie sieci mają kształt lejków lub woreczków i służą ~~pochwytywaniu~~chwytaniu pokarmu płynącego z nurtem wody. Niektóre larwy, zwłaszcza te które wylęgają się z jaj wczesną wiosną np. [[Barczatka pierścieniówka\|barczatki pierścieniówki]] pokrywają gęstym oprzędem cały fragment (zwykle szczyt) pędu, na którym żerują. Taki oprzęd wiosenny chroni je przed zimnem nocnym oraz zimnem spowodowanym typowymi dla wiosny zmianami pogody. Umożliwia też ukrycie się na jeszcze dość ubogiej w liście gałęzi. Linia 20 ⟶ 23: Świeże oprzędy są zazwyczaj białe lub żółte, z upływem czasu szarzeją i ciemnieją (w siatkę oprzędu dostaje się kurz). Dorosły owad musi przegryźć – przerwać warstwy oprzędu i wydostać się na zewnątrz. Zewnętrzna warstwa oprzędu larw niektórych ~~[[motyl]]i~~motyli i [[~~Rośliniarki~~rośliniarki\|rośliniarek]] złożona z nieregularnie rozłożonych włókien nazywana jest [[opląt]]em. Gąsienice z rodziny [[namiotnikowce\|namiotnikowców]] (Yponomeutidae)<ref>{{cytuj stronę\| url = http://www.jezioro.com.pl/fauna/systematyka.html?id=237\| tytuł = Stadia preimaginalne czyli od jaja do motyla \| opublikowany = Informator Turystyczno Przyrodniczy\| data dostępu = 23 marca 2008}}</ref> i niektóre [[trociniarkowate]] budują wspólne oprzędy ochronne w kształcie namiotów (stąd nazwa rodziny namiotnikowców). Czatując na zdobycz pająk zwykle przebywa w oprzędzie. [[Pająk topik]], ~~wprawdzie~~mimo ~~żyje~~iż większość życia spędza pod wodą, ~~ale~~ musi oddychać powietrzem. Aby mieć go pod dostatkiem, buduje pod wodą dzwonowate oprzędy, wypełnia je powietrzem i wewnątrz tak powstałej bańki, spędza znaczną część swego życia, tam czeka na zdobycz, je i nocuje. Oprzęd niektórych małżów budowany jest z nici nazywanych [[bisior]]em<ref>Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego [http://www.slownik-online.pl/kopalinski/CF52B8A8E7D233DD412565D4003A29C3.php (wersja on-line)] [dostęp 23 marca 2008]</ref> Oprzęd jest często utożsamiany z [[kokon]]em, np. wykorzystywany do produkcji [[jedwab]]iu oprzęd [[~~Prządkowate~~prządkowate (owady)\|jedwabnikowatych]] jest powszechnie nazywany kokonem. ~~Przykłady oprzędów gniazdowych.~~ ▲[[Plik:Eastern tent.jpg\|thumb\|250px\|Gniazdo Malacosoma americanum]] ▲[[Plik:Frühlings-Wollafter-Raupen.jpg\|thumb\|250px\|Gniazdo barczatki puchowicy (Eriogaster lanestris)]] ▲[[Plik:Cocoon cz.jpg\|thumb\|250px\|Gniazdo barczatki puchowicy (Eriogaster lanestris)]] == Zobacz też == * [[nić pajęcza]], * [[~~Babie~~babie lato (biologia)\|babie lato]] {{Przypisy}}

Oprzęd: Różnice pomiędzy wersjami