Octavian Goga: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne |
rozbudowa arta + źródło oraz dodatkowe szablony o weryfikację i źródła |
||
Linia 1:
[[Image:Octavian Goga.jpg|thumb|right|Octavian Goga]]
'''Octavian Goga''' (ur. [[1 kwietnia]] [[1881]] [[Răşinari]] – zm. [[7 maja]] [[1938]] [[Ciucea]] k. Bukaresztu)
==Życie==
Urodził się w [[Răşinari]], niedaleko [[Sibiu]]. Naukę rozpoczął w 1892 r. w gimnazjum w [[Sibiu]], które ukończył w [[Braszów|Braszowie]] w 1900 r. Pierwsze próby z twórczości poetyckiej ukazały się w roku 1893 na łamach '''''Revista ilustratá''''' i '''''Familia'''''. Wydał je pod pseudonimem '''''Octavian''''' wierszem ''Nu-i fericire pe pāmînt '' (Nie ma szczęścia na ziemi).
Urodził się w [[Răşinari]], niedaleko [[Sibiu]], był aktywnym członkiem rumuńskiego ruchu emancypacyjnego w [[Transylwania|Transylwanii]] i jego grupy przewodniej [[Rumuńska Partia Narodowa|Rumuńskiej Partii Narodowej]] (PNR) w [[Austro-Węgry|Austro-Węgrzech]]. Przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] Goga został aresztowany przez władze węgierskie. Po zawarciu unii przez Transylwanię i Rumunię historyczną w [[1918]], udał się do Rumunii, gdzie prowadził aktywną działalność w kręgach liteackich i politycznych. Opuścił PNR i przyłączył się do [[Partia Ludowa (Rumunia)|Partii Ludowej]] generała [[Alexandru Averescu]], [[populizm|populistycznego]] ruchu utworzonego po zakończeniu wojny.▼
Studiował na wydziale humanistycznym i filozoficznym w [[Bukareszt|Bukareszcie]] w latach 1900-1904.W tym okresie swoją twórczość przedstawiał na łamach pisma kulturalnego '''''Luceafărul'''''. Tam też opublikował swój pierwszy tom ''Poezje'' z 48 utworami. Od roku 1906 rozpoczął wydawać utwory na łamach czasopisma '''''Viaţa românească''''' . Dominowały tam wiersze o tematyce problematyki społecznej, co zaowocowało dobrymi recenzjami wśród krytyków i torowało drogę do jego przyszłej kariery politycznej.
Goga popadł w konflikt z Averescu, którego przedmiotem stał się stosunek do króla [[Karol II Hohenzollern-Sigmaringen|Karola II]]. Goga doprowadził do rozłamu w partii, tworząc Narodową Partię Agrarną, która nawiązała sojusz z Narodowo-Chrześcijańską Ligą Obrony [[A.C. Cuza|A.C. Cuzy]], tworząc [[Narodowa Partia Chrześcijańska (Rumunia)|Narodową Partię Chrześcijańską]].▼
Został aktywnym członkiem rumuńskiego ruchu emancypacyjnego w [[Transylwania|Transylwanii]] i jego grupy przewodniej [[Rumuńska Partia Narodowa|Rumuńskiej Partii Narodowej]] (PNR) w [[Austro-Węgry|Austro-Węgrzech]]. Jako jej działacz w roku 1907 wydawał gazetkę '''''Ţara noastră'''''. W roku 1910 poniósł porażkę w wyborach do parlamentu co spowodowało jego przeprowadzkę do Bukaresztu. Porażka ta natchnęł go do napisania przez niego komedii ''Domnul notar'' (Pan notariusz). W swojej działalności polityka działał o wyzwolenie narodowe i społeczne Rumunów siedmiogrodzkich. Odciął się od prohabsburskiej polityki przywódców partii narodowej i założył własne ugrupowanie z własnym organem prasowym '''''Tribuna'''''.
Goga został [[premierzy Rumunii|premierem Rumunii]] [[28 grudnia]] [[1937]] roku i sprawował tę funkcję do [[10 lutego]] [[1938]]. Został powołany na to stanowisko przez króla Karola, który chciał umocnienia swojej pozycji i wprowadzenia dyktatury. W czasie krótkiego pozostawania u steru rządów, znany przede wszystkim z powodu przyjęcia pierwszych [[antysemityzm|antysemickich]] ustaw. [[12 stycznia]] [[1938]] roku rząd Gogu pozbawił rumuńskich [[Żydzi (naród)|Żydów]] obywatelstwa. Goga sam miał poglądy antysemickie, co przygotowało podatny grunt na późniejszą działalność [[Żelazna Gwardia|Żelaznej Gwardii]]. Bojówki reżimu Gogi i Cuzy, o charakterze [[faszyzm|faszystowskim]] [[Lăncieri]] odpowiedzialne były za nasilenie przemocy względem Żydów.▼
Przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] w roku 1912 Goga został aresztowany przez władze węgierskie i osadzony w więzieniu w Seghedinie. Tam też powstały jego kolejne utwory.
Po rezygnacji z pełnionego stanowiska, Goga udał się do Transylwanii, gdzie [[5 maja]] [[1938]] roku miał [[udar]]. Zmarł dwa dni później. Jego ciało pochowano w pałacu w [[Bukareszt|Bukareszcie]], a sam [[Adolf Hitler]] przysłał kwiaty, aby udekorować jego grób.▼
▲
===Poezja===▼
▲Goga popadł w konflikt z Averescu, którego przedmiotem stał się stosunek do króla [[Karol II Hohenzollern-Sigmaringen|Karola II]]. Goga doprowadził do rozłamu w partii, tworząc Narodową Partię Agrarną, która nawiązała sojusz z Narodowo-Chrześcijańską Ligą Obrony [[A.C. Cuza|A.C. Cuzy]],
* ''Cărbunii'' ("Węgle") ▼
* ''Rugăciune'' ("Modlący się") ▼
W roku 1919 Octavin Goga został mianowany ministrem oświaty, w roku 1926 został ministrem spraw wewnętrznych. W roku 1924 otrzymał nagrodę państwową z dziedziny poezji. W roku 1931 został uhonorowany przez uniwersytet w [[Cluj]] tytułem [[doctor honoris causa]].
* ''Plugarii'' ("Oracze") ▼
* ''Oltul'' ▼
[[Premierzy Rumunii|Premierem Rumunii]] Goga został [[28 grudnia]] [[1937]] roku i sprawował tę funkcję do [[10 lutego]] [[1938]]. Został powołany na to stanowisko przez króla [Karol II Rumuński|Karola II]], który chciał umocnienia swojej pozycji i wprowadzenia dyktatury.
==Twórczość==
* ''Nu-i fericire pe pāmînt '' (Nie ma szczęścia na ziemi) - 1898
* ''Casa noastră'' (Nasz dom) - 1903
* ''De demult'' (Od dawna) - 1903
* ''Apostolul'' (Apostoł) - 1904
* ''Dăscăliţa'' (Nauczycielka) - 1904
* ''Noi'' (My) - 1904
▲* ''Oltul'' (Aluta) - 1904
* ''Pe înserate'' (O zmierzchu) - 1904
* ''Poezii'' (Poezje) - 1905
* ''Un om'' (Człowiek) - 1906
* ''Clăcaşii'' (Pańszczyźniani) - 1906
* ''Cain'' (Kain) - 1907
* ''Cosaşul'' (Kosiarz) - 1907
* ''O ţară ştiu'' (Jeden znam kraj) - 1907
* ''Ţăranul în literatură noastră poeticeă'' (Chłop w naszej literaturze poetyckiej) - 1907
* ''O seamă de cuvinte'' (Garść słów) - 1908
* ''Ne cheamă pămîntul'' (Woła nas ziemia) - 1909
* ''Insemnările unui trecător'' (Notatki przechodnia) - 1911
* ''Poetul'' (Poeta) - 1912
* ''Eu ştiu un basm'' (Znam taką baśń) - 1912
* ''Din umbra zidurilor'' (W cieniu murów) - 1913
* ''Domnul notar'' ("Pan notariusz") ▼
* ''Strigăte în pustiu'' (Wołania na pustyni) - 1915
* ''Cîntece fără ţară'' (Pieśni do ojczyzny) - 1916
* ''Războiul'' (Wojna) - 1916
* ''Mustul care firbe'' (Fermentujący moszcz) - 1927
* ''Meşterul Manole'' (Mistrz Manole) - 1928▼
* ''Precursorii'' (Poprzednicy) - 1930
* ''Fragmente autobiografice'' (Fragmenty autobiograficzne) - 1938
* ''Din larg'' (Z oddali) - 1939 <small>(wydanie pośmiertne)</small>
===Inne utwory===
* ''Din larg'' ("Z wysokich mórz")
* ''Profetul'' ("Prorok")
Linia 22 ⟶ 59:
* ''O ramură întârziată''
* ''Trecutul'' ("Przeszłość")
* ''Apus'' ("Wschód słońca")
* ''Mare eternă'' ("Wieczne morze")
* ''În mine câtodată'' ("W czasach beze mnie")
===
{{Bibliografia start}}
▲* ''Domnul notar'' ("Pan notariusz")
*Halina Mirska-Lasota, ''Mały słownik pisarzy rumuńskich'', Wiedza Powszechna, Warszawa 1975
▲* ''Meşterul Manole''
{{Bibliografia stop}}
{{Do weryfikacji|brak potwierdzeń bibliograficznych}}
{{Źródła|brak potwierdzeń bibliograficznych}}
▲
▲Po rezygnacji z pełnionego stanowiska, Goga udał się do Transylwanii, gdzie [[5 maja]] [[1938]] roku miał [[udar]]. Zmarł dwa dni później. Jego ciało pochowano w pałacu w [[Bukareszt|Bukareszcie]], a sam [[Adolf Hitler]] przysłał kwiaty, aby udekorować jego grób{{fakt}}.
▲===Poezja===
* ''Cíntă moartea'' (Śmierć śpiewa)
▲* ''Cărbunii'' ("Węgle")
===Inne===
| |||