Rada Narodowa miasta stołecznego Warszawy: Różnice pomiędzy wersjami

'''Rada Narodowa m. st. Warszawy''' (obiegowo również: ''Stołeczna Rada Narodowa'') – terenowy organ władzy państwowej i podstawowy organ tzw. samorządu społecznego istniejący w [[Warszawa|Warszawie]] i w [[Województwo stołeczne warszawskie|województwie stołecznym warszawskim]] odpowiednio w latach 1944–1990 i 1975–1990.

* kierować całokształtem rozwoju społeczno-gospodarczego Warszawy (od 1 czerwca 1975 także [[Województwo stołeczne warszawskie|województwa stołecznego warszawskiego]])

* oddziaływać na wszelkie jednostki administracji i gospodarki w mieście (i regionie podwarszawskim)

Na mocy ustawy z 20 marca 1950 o jednolitości władzy państwowej, zlikwidowano urząd prezydenta Warszawy oraz warszawskie starostwa miejskie, przekształcając je w 6 dzielnic (Warszawa Śródmieście, Warszawa Północ, Warszawa Południe, Warszawa Zachód, Praga Centralna i Praga Grochów). Dzielnicowe Rady Narodowe, zgodnie z zasadą zwierzchności, zostały podporządkowane Radzie Narodowej m. st. Warszawy, a ta [[Rada Państwa|Radzie Państwa]]<ref>20 grudnia 1951 Rada Narodowa m. st. Warszawy wydała uchwałę o powołaniu 11 Dzielnicowych Rad Narodowych: [[Stare Miasto]], [[Śródmieście]], [[Wola]], [[Ochota]], [[Żoliborz]], [[Mokotów]], [[Wilanów]], Praga Śródmieście, [[Praga Południe]], [[Praga Północ]] i [[Wawer]]).</ref>. Urząd prezydenta miasta został zastąpiony przez organ kolegialny – Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy, będące jednocześnie wewnętrznym organem Rady.

Do 1954 Rada Narodowa działała zgodnie z zasadą delegacji i kooptacji wraz z możliwością cofnięcia upoważnień, tzn. radni byli rekomendowani przez określone ugrupowania społeczne i polityczne<ref>Radnych delegowały działające legalnie stronnictwa polityczne, tj. [[Polska Partia Robotnicza|PPR]], [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]], [[Stronnictwo Ludowe|SL]], [[Stronnictwo Demokratyczne|SD]], [[PSL]] i [[Stronnictwo Pracy|SP]], swoich przedstawicieli do Rady wysyłały ponadto organizacje kobiece, rzemieślnicze, zawodowe, a także innego rodzaju.</ref> i mogli zostać z Rady odwołani. W 1954 odbyły się pierwsze wybory do Rady Narodowej m.st. Warszawy. Od tego czasu wybory do Rady przeprowadzane były regularnie, początkowo co 3, następnie co 4 lata.

Rada Narodowa m. st. Warszawy liczyła w 1946 120 radnych, jednak stopniowo liczba ta wzrastała (np. w wyborach z 9 grudnia 1973 wybrano 180 radnych, a w wyniku włączenia województwa stołecznego warszawskiego pod jurydykcję Rady w dniu 1 czerwca 1975 dokooptowano 58 radnych z okręgów podmiejskich). W wyniku zmian politycznych na przełomie lat 40. i 50. rolę dominującą w Radzie uzyskała [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] i utrzymała ją do wiosny 1990<ref>Zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem PZPR pełniła tzw. kierowniczą rolę w pracach rad narodowych.</ref>, co skutkowało m.in. liczbą mandatów (ponad połowa była zarezerwowana dla członków PZPR), jak i faktem, że przewodniczącym rady był wybierany każdorazowo I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR (analogicznie na czele rad dzielnicowych stali I sekretarze Komitetów Dzielnicowych PZPR).

Rada wyłaniała z siebie i spoza własnego grona kilkunastoosobowe Prezydium<ref>Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy liczyło 11 członków, w tym 8 członków stałych (m.in. przewodniczący wraz z wiceprzewodniczącymi) oraz 3 członków niestałych.</ref>, które miało za zadanie reprezentację Rady na zewnątrz, a także organizowanie pracy Rady, jej Komisji oraz radnych. W latach 1950–1973 Prezydium pełniło jednocześnie obowiązki kolegialnej głowy miasta (prezydenta). Prezydium podlegały wydziały odpowiedzialne za kierowanie poszczególnymi obszarami kompetencyjnymi.

Do kompetencji Rady należało m.in. uchwalanie rocznych i kilkuletnich planów rozwoju społeczno-gospodarczego (taki plan Rada VI kadencji uchwaliła np. 31 stycznia 1974). W teorii Rada koorydnowała i kontrolowała wykonywanie tychże planów. Rada posiadała też uprawnienia w dziedzinie budżetu i finansów, a także czuwania nad porządkiem publicznym, bezpieczeństwem i obronnością kraju. Zgodnie z ustawą z 25 stycznia 1958 dokonano zwiększenia kompetencji Rady (podobnie w latach 1984 i 1988).