Janggi: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
VolkovBot (dyskusja | edycje)
m robot dodaje: af:Janggi usuwa: pt:Xiang Qi poprawia: zh:朝鮮將棋
VanWiel (dyskusja | edycje)
źródła/przypisy
Linia 1:
{{Nazwa koreańska infobox|
| nazwa= Janggi|
| transkrypcja_poprawiona= janggi |
| transkrypcja_MCR= changgi |
| transkrypcja_polska= dżangi |
| hangyl= 장기 |
| hancha= 將棋|
| IPA= |
| wymowa= dżangi|
}}
 
{{Gra infobox
| autor =
Linia 19 ⟶ 18:
| zalecenia wiekowe = Od 4-5 lat w górę
| czas przygotowania = poniżej 2 minut
| czas gry =
| złożoność reguł = Średnia
| elementy strategii = Duże
| losowość = Brak
| wymagane umiejętności = myślenie strategiczne i taktyczne
| footnotes =
}}
[[Plik:Janggi-seoul.jpg|250px|right|thumb|Gracze na [[Seul|seulskiejseul]]skiej ulicy.]]
 
'''Janggi''' jest to koreańska nazwa strategicznej gry planszowej szeroko rozprzestrzenionej w [[Korea|Korei]]. Janggi ma wiele reguł wspólnych z [[Chiny|chińskim]] [[Xiangqi]], jednak wiele zasad Janggi jest starszych niż współczesna gra chińska, jak np. pozycja startowa generała (króla) oraz plansza złożona z 9 x 10 pól bez chińskiej "rzeki" pośrodku. Janggi zawiera również wiele bardzo interesujących innowacji o rodowodzie koreańskim; gra ta jest czasami nazywana ''koreańskimi [[szachy|szachami]]''. Gra rozgrywana jest na planszy, która zawiera 10 linii przebiegających wzdłuż i 9 linii biegnących wszerz.
 
== Historia ==
Janggi pochodzi od wcześniejszej formy chińskiego Xiangqi („chińskich szachów”), znanej za panowania [[Dynastia Song|chińskiej dynastii Song]] (960 – 1279). Istnieją dalekie powiązania między Janggi a grą [[Shōgi|Shogi]].
 
Janggi pochodzi od wcześniejszej formy chińskiego Xiangqi („chińskich szachów”), znanej za panowania [[Dynastia Song|chińskiej dynastii Song]] (960 – 1279). Istnieją dalekie powiązania między Janggi a grą [[Shogi]].
 
== Janggi w kulturze koreańskiej ==
 
Często można spotkać starszych ludzi, tłoczących się wokół pojedynczej planszy, przy której dwie osoby grają o niewielkie sumy pieniędzy. W Janggi gra się przez cały rok, szczególnie w miejskich parkach [[Seul]]u. Janggi uważane jest za grę hazardową.
 
== Reguły ==
 
Plansza składa się z 90 przecinających się linii, tworzących 9 pionowych pól oraz 10 szeregów w poziomie. Jest ona zbudowana niemal tak samo jak plansza stosowana w grze [[Xiangqi]], jednak w Janggi pośrodku planszy widoczny jest brak "rzeki". Figury mają postać płaskich dysków, oznaczonych odpowiednią literą i rozmieszczone są na przecięciach linii (tak jak w [[Xiangqi]] i [[Go|Baduk]]). Tradycyjne pionki do gry w Janggi mają kształt ośmiokątny i różnią się rozmiarami. Gracze mają do wyboru pionki zielone (bądź niebieskie) oraz czerwone; grę rozpoczyna gracz, dysponujący zielonymi (niebieskimi) pionkami. Każdy z graczy po swojej stronie planszy ma tzw. pałac, który tworzą po trzy linie pionowe i poziome. Zajmuje on centralne miejsce pośrodku poziomych rzędów i przystaje do zewnętrznej krawędzi planszy, położonej najbliżej gracza. "Pałac" zawiera także dwie linie, stanowiące jego przekątne i przecinające się pośrodku, tworzące przy tym znak "X".
 
== Pionki ==
 
Pionki oznaczone są literami chińskiego alfabetu ([[Hancha]]). Oznaczenia na zielonych pionkach pisane są kursywą, dla przykładu zielony rydwan (''cha'') zawiera pisaną kursywą wersję litery 車, wyglądającą jak: 车.
 
=== Generał ===
W Janggi odpowiedniki królów, występujących w szachach Zachodnich określa się jako generałów armii (''janggun''). Generałowie oznaczeni są chińskim znakiem Han (w chińskim [[Hanyu pinyin|pinyin]]: Hàn; 漢) dla pionków czerwonych i ''Cho'' (Chŭ; 楚) - dla zielonych. Reprezentują one wrogie państwa [[Han (Okres Walczących Królestw)|Han]] i [[Chu]], które toczyły ze sobą walkę o panowanie w początkowym okresie rządów [[Dynastia Qin|dynastii Qin]] w Chinach (zob.: [[rywalizacja między Chu a Han]], [[Okres Walczących Królestw]], [[Okres Wiosen i Jesieni]]). W [[Korea Północna|Korei Północnej]] nie używa się określeń „Chu” i „Han”; tutaj czerwony generał nosi nazwę ''jang'' (''chang''; 將, "generał",), zielony natomiast nazywany jest ''gwan'' (''kwan''; 官, "minister").
 
W Janggi odpowiedniki królów, występujących w szachach Zachodnich określa się jako generałów armii (''janggun''). Generałowie oznaczeni są chińskim znakiem Han (w chińskim [[pinyin]]: Hàn; 漢) dla pionków czerwonych i ''Cho'' (Chŭ; 楚) - dla zielonych. Reprezentują one wrogie państwa [[Han (Okres Walczących Królestw)|Han]] i [[Chu]], które toczyły ze sobą walkę o panowanie w początkowym okresie rządów [[Dynastia Qin|dynastii Qin]] w Chinach (zob.: [[rywalizacja między Chu a Han]], [[Okres Walczących Królestw]], [[Okres Wiosen i Jesieni]]). W [[Korea Północna|Korei Północnej]] nie używa się określeń „Chu” i „Han”; tutaj czerwony generał nosi nazwę ''jang'' (''chang''; 將, "generał",), zielony natomiast nazywany jest ''gwan'' (''kwan''; 官, "minister").
 
Janggi od swojego chińskiego odpowiednika różnią się tym, że w janggi generał rozpoczyna grę w centralnym punkcie pałacu, rzadziej w środkowym punkcie dolnej krawędzi pałacu. Generał może przesunąć się o jedno pole naraz wzdłuż linii zaznaczonych na planszy na dowolną spośród 9 pozycji wewnątrz pałacu. Wewnątrz pałacu można wyróżnić 4 ukośne linie, łączące jego centralny punkt z kątami. Utrata generała oznacza przegraną. Generał nie może opuszczać pałacu bez względu na okoliczności. Kiedy generałowie znajdą się naprzeciwko siebie i żaden z graczy nie ma możliwości wykonania ruchu, ma miejsce ''bikjang'' – remis. Ta reguła odróżnia Janggi od szachów chińskich, gdzie ustawienie generałów naprzeciwko siebie jest sprzeczne z zasadami gry.
Linia 80 ⟶ 74:
 
== Pozostałe reguły ==
 
W koreańskich rozgrywkach janggi, zgodnie z regułami ustalonymi przez Koreańskie Stowarzyszenie Janggi (http://www.kja.or.kr/), nie uznaje się remisu w żadnej formie. Nie jest uznawany remis poprzez szach lub powtórzenie pozycji. Jeśli pozycja była powtórzona trzykrotnie, arbiter wzywany jest do wydania orzeczenia, po czyjej stronie leży błąd. Zazwyczaj sędzia nakazuje przegrywającemu graczowi wykonanie innego ruchu, przez co gracz, który wygrywa, może zyskać przewagę, jednak czasem sytuacja nie jest technicznie przejrzysta na tyle, aby orzec, po czyjej stronie jest wina, a inni arbitrzy mogą nie być zgodni co do tego, który gracz ma ustąpić albo czy powtórzenie nie jest zbyt forsowne dla obu stron. Regułę tę stosuje się po to, aby móc podjąć decyzję co do zwycięzcy i przegranego podczas rozgrywek turniejowych.
 
Linia 87 ⟶ 80:
Jeśli żaden z graczy nie może zdobyć generała przeciwnika i wygrać gry za pomocą przewagi własnych figur, gracze sumują punkty, jakimi dysponują ich pionki i kontynuują grę do momentu rozstrzygnięcia, kto jest zwycięzcą.
 
: Rydwany: 13 punktów
Konie: 5Działa: 7 punktów
 
Działa: 7Konie: 5 punktów
: Słonie: 3 punkty
 
: Strażnicy: 3 punkty
Konie: 5 punktów
: Żołnierze: 2 punkty
 
Słonie: 3 punkty
 
Strażnicy: 3 punkty
 
Żołnierze: 2 punkty
 
 
Ponieważ niebieskie pionki rozpoczynają grę, mają przewagę. Aby zrekompensować ten brak graczowi, grającemu czerwonymi pionkami, przyznaje mu się dodatkowe 1,5 punktu. W ten sposób na początku gry niebieskie dysponują 72. punktami, natomiast Czerwone – 73,5. punktami. Jeżeli żadna ze stron nie jest na tyle silna, by odnieść zwycięstwo, osoba z większą ilością punktów ogłaszana jest zwycięzcą.
 
== Bibliografia ==
 
* [[Władysław Litmanowicz|W.Litmanowicz]], [[Jerzy Giżycki (krytyk filmowy)|J. Giżycki]], "Szachy od A do Z", tom I, Warszawa 1986, str. 463
 
== Zobacz również ==
* [[Xiangqi]]
* [[Shōgi|Shogi]]
* [[Szachy]]
 
== Linki zewnętrzne ==
{{commonscat|Janggi}}
* [http://www.chessvariants.org/oriental.dir/koreanchess.html Janggi | Chess Variant Pages]
* [http://www.xmission.com/~gastown/afi/koreanch.htm The Rules for Korean Chess]
* [http://www.fungame.pe.kr/javagame/janggi/janggi.htm Janggi applet]
* [http://www.kja.or.kr/ Korean Janggi Association (kor)]
* [http://www.braintv.co.kr/ Brain TV, a Janggi cable TV channel (kor)]
 
[[Kategoria:Odmiany szachów]]