Żytomierz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Zero (dyskusja | edycje)
m poprawa linków
drobne merytoryczne
Linia 39:
Założony w 884 Żytomierz był jednym z największych miast [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]. W 1320 został przyłączony przez [[Giedymin (wielki książę litewski)|Giedymina]] do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. W 1444 roku [[władcy Polski|król Polski]] [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]] nadał Żytomierzowi prawa miejskie i zbudowano niewielki zamek. Miasto zostało zniszczone przez [[Tatarzy|Tatarów]] w 1469, 1481 roku. Podczas najazdu w 1482 r. cara hordy perekopskiej - [[Mengli I Girej|Mengli Gireja]], żytomierski zamek pozostał jednym z czterech nie zdobytych na [[Ukraina (kraina historyczna)|ziemiach ukrainnych]] (obok [[Bracław|Bracławia]], [[Kaniów (Ukraina)|Kaniowa]] i [[Czerkasy|Czerkas]]). Warownię rozbudowano po 1540 roku wg projektu Szymona Babińskiego. W 1569 wraz z całą południową częścią [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]] wszedł w skład [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Korony]]. Stał się siedzibą starostwa grodowego i sejmików. W 1572 roku w mieście były 142 budynki, dwór starosty i zamek. Król Polski [[Zygmunt III Waza]] w 1569 nadał miastu przywilej organizowania 2 jarmarków rocznie. Upadek miasta rozpoczął się podczas [[Powstanie Chmielnickiego|powstania Chmielnickiego]] w 1648 roku, podczas którego [[Kozacy]] zdobyli zamek, wymordowali mieszkańców, a miasto spalili. Po oderwaniu przez [[Rosja|Rosję]] [[Kijów|Kijowa]] od Polski stał się on w 1667 nową stolicą województwa. W 1724 zakon [[Jezuici|jezuitów]] zbudował w mieście szkołę i klasztor. W 1765 w mieście było 5 świątyń (3 katolickie, 2 prawosławne) i 285 domów. W wyniku [[II rozbiór Polski|II rozbioru Polski]] wszedł w skład Rosji: początkowo jako powiat, a później stolica [[Gubernia wołyńska|guberni wołyńskiej]] (do 1918). Po reformie administracji kościelnej w 1798 roku miasto stało się stolicą diecezji katolickiej, a w 1799 r. także prawosławnej. W 1804 został stolicą guberni wołyńskiej w miejsce [[Łuck|Łucka]]. Podczas [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]] był trwałym i silnym punktem oparcia dla polskich powstańców.
 
W 1896 roku miasto liczyło 70 tys. mieszkańców, w tym około 25tys. [[Katolicyzm|katolików]], ok. 25 tys. Żydów i blisko tysiąc [[Staroobrzędowcy|staroobrzędowców]]. W tym czasie Żytomierz stanowił jedno z najsilniejszych ośrodków [[Polacy|polskiego]] życia religijnego na [[Ukraina Prawobrzeżna|Prawobrzeżu DniestruDniepru]], tutaj znajdowała się Kuria [[Diecezja łucko-żytomierska|Łucko-Żytomierskiej Diecezji]], siedziba biskupa, którego jurysdykcja obejmowała [[Gubernia kijowska|gubernię kijowską]], [[Gubernia podolska|podolską]] oraz [[Gubernia wołyńska|wołyńską]], w mieście była także [[katedra]] oraz jedyne na [[Ukraina Prawobrzeżna|Prawobrzeżu]] rzymskokatolickie Seminarium Duchowne. Dzięki m.in. tutejszym duszpasterzom katolickim pochodzącym z różnych ziem polskich powstawały (obok już istniejących) kolejne polskie towarzystwa charytatywne, oświatowe, sportowe, zawodowe, a także schroniska dla dzieci i biednych, rozmaite systemy szkoleń, szkoły. Wszystkie te organizacje, które pozostawały także w pewien sposób pod pieczą księży katolickich, łączył polski narodowo-patriotyczny duch w dobie walki o niepodległość.
 
W 1917 roku Żytomierz był opanowywany przez: armię carską, niemiecką, bolszewicką, białogwardyjską. W jednym roku władza w mieście zmieniała się 13 razy, co spowodowało jego znaczne zniszczenia. Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] Żytomierz uzyskał szerokotorowe połączenie kolejowe, za sprawą [[Niemcy|Niemców]] którzy uruchomili kolej do Berdyczowa i [[Korosteń|Korostenia]].