ELISA (test immunoenzymatyczny): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Masur (dyskusja | edycje)
Linia 15:
== Odmiany ELISA ==
=== "Sandwich" ELISA – test podwójnego wiązania ===
[[Plik:ELISA-sandwich.svg|thumb|"Sandwich" ELISA. (1) Płytka jest pokrywana przeciwciałami specyficznymi; (2) dodawana jest próbka, i jeśli jest obecny antygen, wiąże się on do specyficznych przeciwciał; (3) antygen jest wyodrębiony z mieszaniny, po czym dodaje się przeciwciała wykrywające; (4) oraz drugorzędowe przeciwciała wyznakowane enzymem i wiążące przeciwciała wykrywające; (5) dodawany jest substrat, który jest konwertowany do wykrywalnej formy przez enzym na przeciwciałach drugorzędowych.]]
 
Ten rodzaj testu immunoenzymatycznego służy zwykle do określania stężenia danego białka ([[antygen]]u) w badanej próbce. Angielska nazwa tej metody, ''sandwich ELISA'', czyli "kanapkowa" ELISA bierze się stąd, że antygen wiązany jest pomiędzy dwiema "warstwami" przeciwciał, co najlepiej można prześledzić, obserwując przebieg tej metody. Cyfry w nawiasach oznaczają numery zamieszczonych rysunków.
<div style="float: right;padding-left:10px">
[[Plik:sandwich elisa faza stala.png|thumb|none|200px|Początkowe etapy testu ELISA]][[Plik:sandwich elisa wykrycie.png|thumb|none|200px|Wykrycie antygenu w metodzie "sandwich" ELISA]]</div>
 
Pierwszym krokiem jest umieszczenie specyficznego względem danego antygenu przeciwciała na fazie stałej, np. płytce (1, 2). Po wypłukaniu przeciwciał, które nie związały się z płytką, można dodać badany materiał (3). Jak nietrudno zauważyć, jeśli w owym materiale znajduje się poszukiwane białko, będzie się ono łączyć do przeciwciał związanych z płytką. Widać tutaj, jak ważna jest specyficzność przeciwciała, od niej bowiem zależy, czy dany antygen zostanie związany i czy nie nastąpi sfałszowanie testu w wyniku związania innych, podobnych białek.
 
Po dodaniu badanego materiału płytkę znowu się przepłukuje. Teoretycznie więc na płytce powinny pozostać jedynie przeciwciała, a jeżeli badany antygen był obecny – do niektórych przynajmniej przeciwciał powinien być przyłączony antygen (4).
 
W tej chwili antygen jest już wyodrębniony z mieszaniny, dzięki użyciu specyficznego przeciwciała, jednak osoba przeprowadzająca badanie nie jest jeszcze w stanie stwierdzić, czy tak się rzeczywiście stało. W tym celu dodawane jest kolejne przeciwciało, tym razem wyznakowane enzymem (5). Przeciwciało to również jest specyficzne względem poszukiwanego antygenu, jednak rozpoznaje inny region cząsteczki białkowej – dzięki temu przeciwciało użyte do wychwycenia antygenu nie blokuje przeciwciała znakowanego enzymem. Po przepłukaniu uzyskujemy strukturę "kanapki" (sandwicha), antygen rzeczywiście znajduje się pomiędzy dwiema warstwami przeciwciał (6). Teraz można dodać już substrat dla enzymu związanego z przeciwciałem (7 – substrat to białe koła, enzym zaś – żółte). Zwykle stosuje się związki, które w wyniku reakcji enzymatycznej przechodzą w barwny produkt (8 – fioletowe koła). Taki test ELISA jest więc także metodą [[Kolorymetria (chemia)|kolorymetryczną]]. Najczęściej stosowane enzymy to fosfataza alkaliczna (substrat: fosforan p-nitrofenolu), peroksydaza chrzanowa(substrat: tetrametylobenzydyna) oraz oksydaza glukozowa (substrat: kwas 5-aminosalicylowy). Stosując [[spektrofotometr]] można więc precyzyjnie określić natężenie barwy po określonym czasie trwania reakcji, dzięki czemu można również określić stężenie antygenu w materiale użytym do badań.
 
=== Test ELISA bezpośredni i pośredni ===