Wicekrólestwo La Platy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
AldraW (dyskusja | edycje)
Linia 84:
 
=== Geneza i powstanie ===
[[1680]] portugalski gubernator Rio de Janeiro, Manuel Lobo założył fortecę [[Colonia del Sacramento|Colonia]] na dzisiejszym wybrzeżu urugwajskim i uczynił go stolicą utworzonego przez siebie Departamentu Colonii. Głównym tego celem było zapewnienie portugalskiej ekspansji poza Brazylię, łamiąc [[Traktat z Tordesillas]], który stracił znaczenie między [[1580]] a [[1640]], kiedy Hiszpania zajmowała Portugalię. [[José de Garro]] szybko zaatakował i zdobył fort dla Hiszpanii, który jednak [[7 maja]] 1681 został zwrócony Portugalii ze względu na Tymczasowy Traktat z Lizbony.
 
Z drugiej strony [[Wicekrólestwo Peru]] wymagało przepływu całego handlu przez port w [[Lima|Limie]], co znacznie ograniczyło potencjał gospodarczy [[Buenos Aires]], będącego naturalnym i pierwotnym portem. To z kolei spowodowało dużą działalność przemytniczą w regionie w szczególności w samym Buenos Aires, [[Montevideo]] i [[Asunción|Asuncion]].
 
[[1763]] na mocy [[Traktat Paryskiparyski|Traktatu Paryskiego]] tereny zostały przyznane Hiszpanii.
 
=== Początki istnienia ===
Premier Portugalii [[Marquis of Pombal]] w dalszym ciągu zachęcał do zajmowania spornego terytorium. Karol III szybko zareagował na korzystnych warunkach. [[Francja]] i [[Anglia]] z różnych przyczyn pozostały w tym konflikcie neutralne. Cevallos wysłał ostrzeżenie i rozpoczął agresję na Santa Catalina, skąd [[Brazylijczycy]] wcześniej uciekli, Cevallos zdobył ją bez żadnych ofiar w niespełna miesiąc. Następnie płynąc w kierunku Montevideo i Buenos Aires z pomocą gubernatorowi Vertizowi, odbił Colonię - również bez oporu. Udał się wtedy na wyprawę na [[Rio Grande do Sul]], którą przerwał w [[Maldonado (miasto)|Maldonado]], kiedy został poinformowany o Traktacie z [[San Ildefonso]], kończącym działania wojenne na tym obszarze.
 
[[1766]] Hiszpanie nabyli [[Falklandy|Malwiny]], będące dotąd kolonią francuską i nazywane Port St.Louis.
Rok później po uzyskaniu nad nimi całkowitej kontroli, oddali wyspy pod rządy gubernatora w Buenos Aires. Odrzucenie brytyjskich roszczeń do wysp doprowadziło [[1770]] do kryzysu falklandzkiego , w którym Hiszpania i [[Wielka Brytania]] stanęły na krawędzi wojny.
 
W tych warunkach [[Karol III Hiszpański]] w [[kwiecień|kwietniu]] [[1776]] poprosił byłego gubernatora Rio de La Plata, Cevallosa o obmyślenie strategii bezpieczeństwa i rozwoju regionu. Król miał na myśli sposób podboju Colonii i wysp Santa Catarina na terenie tzw. [[Urugwaj|"Banda Oriental" (Brzegu Wschodniego)]] i modernizację słabo rozwiniętego Buenos Aires. Cevallos rozpoczął wprowadzanie transformacji ustrojowych w kraju włączając wprowadzenie wolnego handlu ustalone [[6 września]] [[1777]] oraz wykorzystanie złóż mineralnych w okolicach [[Potosí|Potosi]], które wkrótce stały się głównym źródłem dochodów wicekrólestwa. Reformy króla Burbona przyczyniły się w wielkim stopniu do rozwoju obszaru. W latach [[1792]]-[[1796]] miał miejsce bezprecedensowy bum gospodarczy.
 
=== Upadek państwa ===
Linia 103:
[[1805]] Hiszpania musiała pomóc Francji za sojusz z [[1795]] , ale straciła swoją flotę morską w bitwie pod [[Trafalgarem]]. Hiszpański premier ostrzegł wicekrólestwo przed prawdopodobieństwem brytyjskiej inwazji, i że w takim przypadku miasto Buenos Aires byłoby zdane na własne siły.
 
[[27 czerwca]] [[1806]] około 1500 żołnierzy pod wodzą płk. Williama Carra Beresforda pomyślnie zaatakowało Buenos Aires po nieudanej próbie zatrzymania ich przez wicekróla Rafaela de Sobremonte, który uciekł do [[CordobaCórdoba|Cordoby]]. Brytyjskie siły zbrojne zostały wyparte w grudniu przez [[criollos]] pod dowództwem Santiago de Liniers. W [[luty]]m 1807, Brytyjczycy wzmocnili się o 8000 mężczyzn pod wodzą gen. Samuela Auchmuty'ego. W [[maj]]u przybył gen. John Whitelock w celu przejęcia ogólnego dowództwa i [[5 lipca]] zaatakował Buenos Aires. Po utracie ponad połowy swej armii został pojmany, podpisał zawieszenie broni i wyjechał do Wielkiej Brytanii.
 
Tak więc, brak wsparcia ze strony Hiszpanii i zwiększenie zaufania po zadaniu świeżej porażki Brytyjczykom sprawił, iż podjęto starania w kierunku niezależności wicekrólestwa. Było także oczywiste, że Wicekrólestwo Rio de la Plata było tylko kilkoma niepowiązanymi regionami połączonymi ze sobą przez hiszpańską koronę, w akcie próby utrzymania władzy nad regionem.
Linia 117:
* [[San Ignacio]]
* [[Paragwaj]]
* [[Córdoba|Cordoba]]
* [[Salta (prowincja)|Salta]]
* [[Chiquitos]]
* [[Potosí|Potosi]]
* [[La Paz (miasto w Argentynie)|La Paz]]
* [[Cochabamba]]