Bóstwa uraniczne: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Przywrócono przedostatnią wersję, jej autor to Mortal |
mNie podano opisu zmian |
||
Linia 1:
'''Bóstwa uraniczne''' - bóstwa przyrody nieożywionej, władające niebem (w odróżnieniu od bóstw Ziemi, [[
Wyróżniamy cztery typy bóstw uranicznych:
* [[
* [[
* [[
* nieba jako całości lub jego stanów; ważniejsze bóstwa należące do tej kategorii:
** chiński [[Tian]] (T'ien)
Linia 18:
Kult bóstw uranicznych pojawia się w nawet najbardziej archaicznych społeczeństwach pierwotnych (np. wśród Pigmejów czy Australijczyków). Związane z tymi bóstwami mity należą do najstarszych (obok tellurycznych). Wydaje się, że wiara w niebiańską, boską istotę, która zapewnia płodność ziemi (m.in. dzięki zsyłanym deszczom) jest niemal powszechna. Według [[Mircea Eliade|Eliadego]] poczucie religijnego znaczenia nieba jest naturalne: niebo jako wzniosłe, nieskończone, niezmienne objawia człowiekowi w bezpośredni sposób swoją transcendencję i świętość. Niektórzy religioznawcy wysunęli teorię, według której kult uraniczny stanowi przejaw pierwotnego, pierwszego wierzenia człowieka, będącego podstawą dla pojawienia się innych postaci w religiach.
Od początku bóstwa uraniczne to bóstwa najwyższe; dobrzy, wieczni stwórcy, założyciele religii, stróżowie i twórcy prawa (piorun jawi się często jako kara za jego łamanie). Odgrywają kluczową rolę w [[kosmogonia|kosmogonii]], [[teogonia|teogonii]] i [[antropogonia|antropogonii]] (często współdziałają wtedy z [[
Jednakże w miarę rozwoju wierzeń naczelne bóstwa niebiańskie ustępują miejsca innym postaciom - kiedyś kult uraniczny stanowił centrum życia religijnego, dziś to raczej peryferie. Obserwujemy przejście od transcendentnych i pasywnych istot niebiańskich do dynamicznych, łatwo dostępnych, wyraźniej spersonifikowanych postaci - w pewnym sensie sacrum zbliża się do konkretnej, ludzkiej rzeczywistości, życia codziennego. Owa przemiana może podążać w różnych kierunkach:
* część bóstw zaczęto czcić jako bóstwa najwyższe, władców świata i innych bóstw, twórców prawa, dbających o jego przestrzeganie, stanowiących wzór dla władców ziemskich. Przykładem takich bóstw mogą być: Tian, [[Waruna]], Ahura-Mazda.
* inne bóstwa skojarzono ze zjawiskami atmosferycznymi (deszczem, burzą, gromem, wiatrem, huraganem), przypisując im w ten sposób moce zapładniające (często też dodatkowo przypisywano im atrybuty bóstwa najwyższego). Przykładem takich bóstw mogą być: Baal, Zeus, Jupiter, [[Indra]], [[Thor]]. Prawdopodobnie nastąpiło to wskutek pojawienia się rolnictwa i [[
* część bóstw uranicznych została skojarzona z bóstwami solarnymi, rzadziej lunarnymi lub astralnymi (lub przez nie wyparta).
* bóstwa uraniczne, jako twórcze, wszechmocne i mądre czasem stopniowo stawały się abstrakcjami, personifikacjami pojęć tłumaczących wszechświat. Tak się stało w przypadku Iho, bóstwa czczonego w Nowej Zelandii i na Tahiti, Nzambi czczonego u Bantu, być może w ten sposób kształtowało się pojęcie [[brahman]]a.
| |||