Nefryt: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:New Zealand nephrite, Museum of New Zealand Tepapa Tongarewa, Wellington.jpg|thumb|250px|Nowozelandzki nefryt. Na powierzchni próbki widać wyraźną podzielność łuupkową, co wskazuje na jej posttektoniczny charakter. Nefryt taki klasyfikuje się jako semi-nefryt.]]

[[Plik:Nephrite.jpg|250px|thumb|Szlif cienki nefrytu, Widoczne domieszki minerałów serpentynowych. Doskonale widać przerosty mikrowłókien amfibolowych. Ciemne punkty to pęcherzyki powietrza.]]

 

'''Nefryt''' (gr. ''nephros'' - nerka) - nazywany także [[żad|żadem amfibolowym]]<ref> Należy mieć na uwadze, iż termin [[żad]] (ang. ''jade'') jest terminem handlowym obejmującym nefryty i jadeityty.</ref>. Jest to [[skała metamorficzna]] utworzona w wyniku wielu skomplikowanych procesów [[metasomatoza|metasomatcznych]] oraz związanych z [[Tektonika (geologia)|tektoniką]] [[uskok]]ową i działalnością ciśnień kierunkowych tzw. ''[[stress]]u''. Jest skałą prawie monomineralną utworzoną w większości z [[amfibol]]i [[wapń|wapniowo]] [[żelazo]]wo - [[magnez]]owych szeregu [[aktynolit]]u tj. [[tremolit]] i znacznie rzadziej [[ferroaktynolit]]. Barwa nefrytu jest od białej do ciemno-, a nawet czarnozielonej, oraz czasami bywa czerwonawa w wyniku utleniania żelaza w złożach pochodzenia eluwialnego i postglacjalnego. Cechą charakterystyczną dla nefrytu jest jego tekstura, która w niektórych przypadkach może być [[mylonit]]yczna lub afanitowa. Badania mikroskopowe ujawniają budowę, która polega na przerastaniu się wzajemnym mikrowłókien aktynolitu na dwa sposoby - poprzeczny i podłużny. Nazwa nefryt pochodzi od greckiego słowa ''nephros'' oznaczającego nerkę. [[Skała]] wg starożytnych wierzeń miała właściwości lecznicze w schorzeniach nerek.

== Geneza i odmiany ==

=== Geneza ===

Hipotez dotyczących genezy nefrytu jest wiele. Każde [[złoże]] nefrytu ma swój odmienny [[mechanizm]] [[petrogeneza|petrogenezy]]. Ogólnie nefryty powstają w wyniku [[metasomatoza|metasomatozy]] [[metamorfizm kontaktowy|kontaktowej]] spowodowanej [[intruzja|intruzją]] [[skała magmowa|skały magmowej]] w [[dolomit]]y, [[marmur]]y dolomitowe lub [[serpentynit]]y. Intruzje najlepiej opisanych złóż są intruzjami przeważnie [[granitoidy|granitoidowymi]] - [[granodioryt]]y, [[dioryt]]y [[kwarc]]owe i [[plagiogranit]]y (trondhejmity)<ref>Charakterystyczne dla [[prekambr]]yjskich formacji [[magma|magmowych]] TTG.</ref>, oraz intruzjami [[skały zasadowe|skał zasadowych]] jak [[gabro|gabra]]. Główne spekulacje odnośnie nefrytyzacji dotyczą powiązania tego procesu z [[serpentynizacja|serpentynityzacją]] i [[rodingit]]yzacją. Ogólnie nefrytyzacja zachodzi przy stosunkowo niskotemperaturowej metasomatozie, lecz przy wyższych ciśnieniach generowanych [[Tektonika (geologia)|tektoniką]] [[uskok]]ową (HP/LT).