Pronoja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
nowy artykuł |
cd. |
||
Linia 1:
'''Pronoja''' również '''pronija''' ([[język grecki|gr.]]: προνοία, ''pronoia'') - forma nadania połączona z obowiązkiem służby wojskowej, znana od XII wieku w [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]], a także w [[Drugie państwo bułgarskie|Bułgarii]], Macedonii i [[Serbia Nemaniczów|Serbii]]<ref name="Swo360">{{cytuj książkę | tytuł= Słownik starożytności słowiańskich |tom=4 |strony=360| nazwisko r=Swoboda |imię r=W. }}</ref>.
Geneza i charakter pronoi z powodu szczupłości źródeł są sporne. Według dominującego poglądu, reprezentowanego m.in. przez [[Georg Ostrogorski|Ostrogorskiego]], Litwarina, Cankovą, pronoja wykształciła się z nadań ziemi pod warunkiem spełniania przez obdarowanego określonych świadczeń. Istnieje również [[hipoteza]], że wykształciła się ona z prawa poboru podatków państwowych od ludności na określonym terenie jednak pierwotnie nie wiązała się z prawem do zamieszkiwanej przez nią ziemi ([[Franz Dölger|Dölger]], [[Paul Lemerle|Lemerle]], [[Peter Charanis|Charanis]], Každan). Wedle tej koncepcji pronoja była początkowo tylko nadaniem prawa do renty, które następnie przekształciło się w prawo do ziemi<ref name="Swo360"/>.
{{Przypisy|2}}▼
Pod koniec XII wieku pronoja wojenna była szeroko rozpowszechniona w całym Cesarstwie Bizantyńskim, a grupa pronijarów - liczna. Na terenie Macedonii, obok możnych bizantyńskich, pronoję otrzymywali również Bułgarzy i [[Pieczyngowie]], a w podległej cesarstwu Bułgarii - [[Połowcy]]. Powszechnie przyjmuje się w historiografii wiarygodność relacji [[Niketas Choniates|Nicetasa Choniatesa]], o tym że odmowa pronoi braciom [[Asen I|Asenowi]] i [[Teodor-Piotr|Piotrowi]] skłoniło ich do wywołania powstania przeciw Bizancjum w 1185 roku, które było początkiem [[Drugie państwo bułgarskie|drugiego państwa bułgarskiego<ref name="Swo360"/>.
W XIII wieku, prawdopodobnie za pośrednictwem Macedonii, pronoja przeniknęła również do Serbii, gdzie utrzymała się podobnie jak w carstwie bułgarskim do podboju tureckiego. W tym okresie był wyłącznie warunkowym prawem do ziemi, nabierającym stopniowo cech dziedzicznych, co upodabniało ją do zachodniego [[Lenno|systemu lennego]]. Na Rusi odpowiednikiem pronoi było pomiestje, które na wielką skalę rozwinęło się w II połowie XV wieku<ref name="Swo360"/>.
▲{{Przypisy|2}}
== Bibliografia ==
| |||