Wersja z 14:30, 25 wrz 2010 edytuj ZéroBot (dyskusja \| edycje) 283 714 edycji m robot dodaje: ru:Nexum ← poprzednia edycja		Wersja z 23:11, 6 kwi 2011 edytuj anuluj edycję Tar Lócesilion (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 50 438 edycji m poprawa linków do przek., WP:SK, kat. następna edycja →
Linia 1: '''''Nexum''''' ([[łacina\|łac.]], [[supinum]] [[czasownik~~\|czasownika~~]]a ''necto'', ''nectere'' - zawiązać, zobowiązać) w [[prawo rzymskie\|prawie rzymskim]] archaiczna [[czynność prawna]], należąca do grupy uroczystych aktów prawnych dokonywanych ''per aes et libram'' (przy użyciu spiżu i wagi). Z ''nexum'' wywodzi się późniejsza instytucja [[pożyczka\|pożyczki]] (''mutuum''). ''Nexum'', podobnie jak inne formalne czynności prawne w prawie rzymskim, musiało zostać dokonane w obecności pięciu świadków oraz ''libripensa'', osoby trzymającą wagę. Pożyczkodawca przenosił na własność pożyczkobiorcy określoną ilość kruszcu odważaną przez ''libripensa'' na wadze (w czasach późniejszych kruszec został zastąpiony przez bity [[pieniądz]]). Pożyczkobiorca w uroczystych, ściśle określonych formą słowach zobowiązywał się zwrócić pożyczkodawcy taką samą ilość kruszcu (pieniędzy), jaką otrzymał. ''Nexum'' jako akt ściśle formalny, wywodzący się z najstarszego ''ius civile'' był dostępny wyłącznie dla pełnoprawnych [[obywatele rzymscy\|obywateli rzymskich]] i musiał być dokonany z pełnym zachowaniem przewidzianej prawem formy. Wierzycielowi przeciwko dłużnikowi, który nie zwrócił otrzymanej pożyczki, przysługiwała ''legis actio per manus iniectionem'', prawdopodobnie najstarsza z ''actiones in personam'' (skarg służących dochodzeniu [[prawo podmiotowe\|praw podmiotowych]] względnych wynikających ze [[prawo zobowiązań\|zobowiązań]]). Wierzyciel przed [[pretor~~\|pretorem~~]]em dokonywał aktu nałożenia ręki na osobę dłużnika (''manus iniectio''), wypowiadając przy tym odpowiednią formułę<ref>Treść formuły przytoczona przez [[Gajusz (jurysta rzymski)\|Gaiusa]] w ''Instytucjach'': ''Quod tu mihi iudicatus sive damnatus es sestertium X milia, quandoc non solvisti, ob eam rem ego tibi sestertium X milium iudicati manum inicio.'' "Ponieważ zasądzono mi od ciebie lub jesteś mi winien [na innej podstawie] 10 000 [[sesterc~~\|sestercji~~]]ji, a ponieważ nie wywiązałeś się z tego zobowiązania, ja z powodu tych 10 000 sestercji nakładam na ciebie mą rękę" (G. 4,21).</ref>. Akt ten stanowił symboliczne wzięcie dłużnika pod władzę (''manus'') wierzyciela. Dłużnik mógł odtrącić rękę wierzyciela rozpoczynając w ten sposób [[postępowanie sądowe]]. Jeżeli dłużnik nie odtrącił ręki wierzyciela lub proces przegrał, pretor zezwalał wierzycielowi na zabranie dłużnika w celu dokonania egzekucji osobistej. W dawniejszych czasach dłużnik mógł zostać sprzedany przez wierzyciela w niewolę "za Tybr" (''trans Tiberim''), czyli poza granice [[starożytny Rzym\|państwa rzymskiego]], a nawet zabity ([[~~Prawo~~Lex ~~XII~~duodecim ~~tablic~~tabularum\|Ustawa XII tablic]] dopuszczała podział ciała dłużnika między kilku wierzycieli - ''Tertis nundinis partis secanto''). Po [[326 p.n.e.]] (''lex Pœtelia'') sytuacja niewypłacalnego dłużnika poprawiła się, pozostawał w stanie zależności u wierzyciela jako ''nexus''. {{przypisy}} == Bibliografia == * [[Marek Kuryłowicz\|M. Kuryłowicz]], [[Adam Wiliński\|A. Wiliński]], ''Rzymskie prawo prywatne - zarys wykładu'', Warszawa 2008 * [[Witold Wołodkiewicz\|W. Wołodkiewicz]], [[Maria Zabłocka\|M. Zabłocka]], ''Prawo rzymskie. Instytucje'', Warszawa 2009 {{Negotia per aes et libram}} [[Kategoria:~~Prawo rzymskie~~Res]] [[bg:Формални сделки]]

Nexum: Różnice pomiędzy wersjami