Metropolici warszawscy i całej Polski: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Sobór św. marii magdaleny w warszawie zima.JPG|thumb|250px|right|thumb|[[Sobór Metropolitalny Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny w Warszawie|Sobór św. Marii Magdaleny w Warszawie]] -– świątynia metropolitów warszawskich i całej Polski]]

'''Metropolita warszawski i całej Polski''', w pełnym brzmieniu ''Wielce Błogosławiony Prawosławny Arcybiskup Warszawski i Metropolita całej Polski'', [[język cerkiewnosłowiański|cs.]] ''mitropolit warszawskij i wsieja Polszi'' – tytuł przysługujący zwierzchnikom [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny|Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego]]. Metropolici warszawscy i całej Polski są równocześnie ordynariuszami [[Diecezja warszawsko-bielska|diecezji warszawsko-bielskiej]]<ref name="mir377">{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 377 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref> oraz honorowymi zwierzchnikami [[monaster św. Onufrego w Jabłecznej|monasteru św. Onufrego w Jabłecznej]] ([[stauropigia]])<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Kalendarz prawosławny 2010| wydawca = Waszawska Metropolia Prawosławna| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 237}}</ref>.

[[Warszawa]] po raz pierwszy stała się siedzibą prawosławnego biskupa w 1834. Wówczas [[Świątobliwy Synod Rządzący]] zdecydował, iż w mieście tym mieli rezydować wikariusze [[eparchia wołyńska (Patriarchat Moskiewski)|eparchii wołyńskiej]], z których każdy kolejny miał otrzymywać tytuł biskupa warszawskiego. Pierwszym duchownym z tym tytułem został biskup [[Antoni (Rafalski)]]<ref>P. Paszkiewicz: ''Pod berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815-1915''. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1991, s. 40.</ref>. Jednak już po sześciu latach władze [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]] postanowiły powołać samodzielną eparchię warszawską i nowogieorgijewską, której pierwszym ordynariuszem również został Antoni (Rafalski)<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 46 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref>. Od 1875 rezydujący w Warszawie hierarchowie prawosławni nosili tytuł biskupów chełmskich i warszawskich, zaś od 1905 – warszawskich i nadwiślańskich<ref name="mir371">{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 371 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref>.

W 1915 arcybiskup warszawski i nadwiślański [[Nikołaj (Ziorow)|Mikołaj (Ziorow)]] wyjechał z Warszawy na fali [[bieżeństwo|bieżeństwa]] i nigdy do niej nie wrócił<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 58 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref> (zmarł w [[Petersburg|Piotrogrodzie]] w tym samym roku<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.ortho-rus.ru/cgi-bin/ps_file.cgi?2_326| tytuł = Николай (Зиоров)| data dostępu = 2011-01-20| język = ru}}</ref>). [[Sobór Lokalny Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (1917-1918)|Sobór Lokalny Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]], obradujący w latach 1917–1918, wyznaczył do objęcia wakującej katedry arcybiskupa [[Serafin (Cziczagow)|Serafina (Cziczagowa)]]. Ten jednak nie otrzymał zgody na wjazd na terytorium [[II Rzeczpospolita|niepodległej Polski]] z powodu nieposiadania obywatelstwa polskiego<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 84 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref>, dodatkowo w tym samym czasie władze radzieckie nie zezwoliły na jego wyjazd z kraju<ref>{{cytuj stronę| url = http://days.pravoslavie.ru/Life/life361.htm| tytuł = Житие священномученика митрополита Серафима (Чичагова). Часть вторая| data dostępu = 2011-01-20| opublikowany = days.ru| język = ru}}</ref>. Władze polskie podjęły tymczasem starania na rzecz odnalezienia kandydata na nowego biskupa warszawskiego, który miałby równocześnie stanąć na czele [[autokefalia|autokefalicznego]] polskiego Kościoła prawosławnego<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 87–88 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref>.

Ostatecznie na mocy porozumienia między rządem polskim a patriarchą moskiewskim i całej Rusi [[Tichon (patriarcha Moskwy)|Tichonem]] w 1921 Rosyjski Kościół Prawosławny zgodził się na powstanie autonomicznego Kościoła prawosławnego obejmującego terytorium Polski i pozostającego w jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego<ref name="mir89">{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 89 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref>. Na jego czele, jako ''tymczasowy administrator'' i egzarcha patriarszy stanął arcybiskup [[Jerzy (Jaroszewski)]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Bendza | imię = M. | tytuł = Droga Kościoła prawosławnego w Polsce do autokefalii | wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2006| strony = 17| isbn = 978-83-7431-109-0}}</ref>. W roku następnym arcybiskup Serafin (Cziczagow) ostatecznie zrezygnował ze starań o objęcie katedry warszawskiej, co umożliwiło nadanie arcybiskupowi Jerzemu tytułu ''metropolity warszawskiego''<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Papierzyńska-Turek| imię = M.| tytuł = Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918-1939 | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa| rok = 1989| strony = 108–109 | isbn= 83-01-08985-7}}</ref>.

Tytuł ''metropolita warszawski i całej Polski'' pojawił się po wejściu struktur Kościoła prawosławnego w Polsce w jurysdykcję [[Patriarchat Konstantynopolitański|Patriarchatu Konstantynopolitańskiego]] w 1923<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 102–103 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref>.

| W 1939 został zmuszony przez hitlerowców do rezygnacji z urzędu i przekazania zarządu podległych mu struktur biskupowi [[eparchia berlińska i niemiecka (Rosyjski Kościół Prawosławny poza granicami Rosji)|berlińskiemu i niemieckiemu]] [[Serafin (Lade)|Serafinowi (Lade)]]. W latach 1940–1944 nie posługiwał się tytułem metropolity warszawskiego i całej Polski, lecz metropolity [[Autokefaliczny Kościół Prawosławny w Generalnej Guberni|Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Generalnej Guberni]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Dudra | imię = S. | tytuł = Metropolita Dionizy (Waledyński) 1876-1960| wydawca = Warszawska Metropolia Prawosławna| miejsce = Warszawa| rok = 2010| strony = 76–87 |isbn = 978-83-603-11-34-9}}</ref>. W 1948 dekret prezydenta [[Bolesław Bierut|Bolesława Bieruta]] cofnął mu zgodę władz państwowych na pełnienie urzędu, natomiast większość autokefalicznych Kościołów prawosławnych nadal uznawała go za legalnego zwierzchnika PAKP<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Dudra | imię = S. | tytuł = Metropolita Dionizy (Waledyński) 1876-1960| wydawca = Warszawska Metropolia Prawosławna| miejsce = Warszawa| rok = 2010| strony = 104 |isbn = 978-83-603-11-34-9}}</ref>.

| ''Locum tenens'' metropolii warszawskiej<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 248 | isbn = 83-7431-046-4}}</ref>.

| Elekcji na metropolitę warszawskiego zarzucano złamanie prawa kanonicznego, ponieważ wyboru dokonał [[Święty Sobór Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego|Sobór Biskupów PAKP]], a nie Sobór Elekcyjny<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Mironowicz | imię = A. | tytuł = Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| miejsce = Białystok| rok = 2001| strony = 266| isbn = 83-7431-046-4}}</ref>.

| Wybór Bazylego został zaakceptowany przez władze PRL z uwagi na treść składanych przez niego memoriałów z propozycjami przekształceń w Kościele<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Urban|imię= K.|tytuł=Kościół prawosławny w Polsce 1945-1970|wydawca= Nomos|miejsce= Kraków|rok= 1996|strony= 218|isbn= 83-85527-35-4}}</ref>. Działalność Bazylego nosiła charakter [[ekumenizm|ekumeniczny]] i była skierowania na ożywienie kontaktów z innymi lokalnymi Kościołami prawosławnymi<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Mogę spokojnie umierać. Bazyli prawosławny metropolita Warszawski i całej Polski 1914 – 1998| wydawca = Orthdruk| miejsce = Białystok| rok = 1998| strony = 7| isbn = 83-85368-44-2}}</ref>. Zmarł po miesięcznym pobycie w szpitalu, w okresie choroby nie był w stanie wypełniać obowiązków metropolity<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Mogę spokojnie umierać. Bazyli prawosławny metropolita Warszawski i całej Polski 1914 – 1998| wydawca = Orthdruk| miejsce = Białystok| rok = 1998| strony = 9, 52| isbn = 83-85368-44-2}}</ref>.