Sąd ziemski: Różnice pomiędzy wersjami

'''Sąd ziemski''' -– szlachecki sąd w dawnej [[I Rzeczpospolita|RzeczpospolitejRzeczypospolitej]]. Wywodził się z sądu książęcego na dworze i przez to miał status sądu monarchy, co było o tyle istotne, iż [[szlachta]] osiadła mogła być sądzona jedynie przez sąd monarszy.

Działał w każdej [[Ziemiaziemia (administracja)|ziemi]] i [[województwo|województwie]]. Objeżdżał on województwo i odbywał sesje w poszczególnych powiatach. Określone terminy w których sądził sąd ziemski nazywano roczkami. [[Przywilejprzywilej|Przywileje nieszawskie]] stanowiły, że w każdym powiecie mają się odbywać 4 sesje rocznie.

W [[Małopolska|Małopolsce]] w skład sądu ziemskiego wchodzili: [[Sędziasędzia ziemski]], [[Podsędekpodsędek]], od czterech do sześciu asesorów ze szlachty, [[Pisarzpisarz ziemski]] oraz [[Woźnywoźny]]. W [[Wielkopolska|Wielkopolsce]] i na [[Mazowsze|Mazowszu]] w skład sądu ziemskiego wchodzili: [[Starostastarosta]], [[Sędziasędzia ziemski]], [[Podsędekpodsędek]], [[Wojewodawojewoda]], [[Podkomorzypodkomorzy]] i [[Chorążychorąży]].

W [[XV]] wiekuw. zanikali asesorowie i wykształcał się zwyczaj (potwierdzony przez przywileje cerekwicko-nieszawskie), iż kandydatów na Sędziegosędziego, Podsędkapodsędka i Pisarzapisarza w poczwórnej liczbie wyznacza [[Sejmikisejmiki ziemskie|sejmik ziemski]], zaś wyboru dokonuje [[król]]. Od przełomu [[XV]] i [[XVI]] wiekuw. w całej Koronie sąd ziemski mamiał skład "małopolski".

Kompetencja rzeczowa sądu ziemskiego obejmowała wszystkie sprawy, w których pozwanym był szlachcic osiadły, z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla [[Sądsąd grodzki|sądu grodzkiego]] ([[Czterycztery artykuły grodzkie]]) oraz [[Sądsąd podkomorski|podkomorskiego]]. Sąd mógł uznać się niewładnym do orzekania w jakiejś sprawie, jeśli była bardzo skomplikowana, i odesłać ją do rozstrzygnięcia do [[Sądsąd wiecowy|sądu wiecowego]], [[Sądsąd sejmikowy|sejmikowego]] lub monarszego. Dodatkowo sąd ten prowadził do [[XVII]] w. [[księgi wieczyste]].