Pojezierze Iławskie: Różnice pomiędzy wersjami

}}

'''Pojezierze Iławskie''' ([[Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski|314.9]]) – [[Makroregion (geografia)|makroregion]] geograficzny w północno-wschodniej Polsce. Leży między [[Wisła|Wisłą]], [[Osa (rzeka)|Osą]], [[Drwęca|Drwęcą]] i [[Pasłęka|Pasłęką]]. Powierzchnia – około 4230 km². Obszar rzeźby młodoglacjalnej z licznymi [[wzgórze (geografia)|wzgórzami]] i [[jezioro|jeziorami]] ([[Jeziorak]], [[Narie]], [[Jezioro Drwęckie|Drwęckie]]). Liczne [[kanał wodny|kanały]] tworzą rzadko spotykany system pochylni. Region rolniczy. Rozwinięta turystyka wodna. W środkowej części Pojezierza leży [[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]] który swoim zasięgiem obejmuje Jezioro Jeziorak i lasy Iławskie leżące na [[zachód]] od Jezioraka. Siedziba Parku Krajobrazowego znajduje się we [[wieś|wsi]] [[Jerzwałd]] w [[gmina Zalewo|gminie Zalewo]] nad [[Jeziorak]]iem. Pojezierze Iławskie wraz z Garbem Lubawskim tworzy region turystyczny nazywany Mazurami zachodnimi. [[Kanał Elbląski]] jest sztandarową atrakcją turystyczną pojezierza.

 

Ścisłe określenie przynależności terytorium Pojezierza Iławskiego, czyli dawnej [[Pomezania|Pomezanii]], do jednej konkretnej znanej krainy geograficznej przysparza trudności, nie tylko dlatego, że tereny te leżą z dala od granicy [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]] i bliższe są raczej [[Powiśle (kraina)|Powiślu]]. Ale dlatego też, że o ile nazwa Powiśle dotyczy tego samego zawsze obszaru położonego wzdłuż tego samego zawsze biegu rzeki [[Wisła|Wisły]], Warmią zaś nazywano jednoznacznie i bezspornie, [[Olsztyn|podolsztyńskie]] i dalekie obszary podległe jurysdykcji biskupów warmińskich. To sama nazwa Mazury była niejednoznaczna, dotyczyła nie zawsze tych samych obszarów i chociaż dotyczyła terenów dawnej Pogezanii, to swój źródłosłów wzięła od nazwy polskiego [[Mazowsze|Mazowsza]]. Określenie geograficzne Mazury, niem. das Masurenland lub das Masuren, pojawiło się dopiero na pocz. XIX wieku, gdy po III rozbiorze Polski północne Mazowsze razem z Warszawą znalazło się w granicach zaboru pruskiego. Wtedy nazwa Mazury pruskie objęła polskie [[powiat]]y: [[powiat olecki|olecki]], [[powiat ełcki|ełcki]], [[powiat giżycki|giżycki]], [[powiat mrągowski|mrągowski]], [[powiat piski|piski]] oraz południowe części włączonych powiatów: [[powiat gołdapski|gołdapskiego]], [[powiat darkiejmeski|darkiejmskiego]], [[powiat węgorzewski|węgorzewskiego]], [[powiat kętrzyński|kętrzyńskiego]] i [[powiat szczycieński|szczycieńskiego]].

 

Natomiast leżące na południowy zachód od tych terenów powiaty nidzicki, [[powiat ostródzki|ostródzki]] i [[powiat iławski|iławski]] nazywane były tradycyjnie już przez Niemców "polnische Oberland" – polskie Pogórze, Kraj Górny, [[Prusy Górne]]. [[Prusy Górne|Oberland]], była to kraina historyczna i geograficzna wyraźnie wyodrębniająca się na tle sąsiadujących z nią Warmii i [[Żuławy Wiślane|Żuław Wiślanych]], od obydwu [[nizina|nizin]] odróżniała się wyższym położeniem oraz ukształtowaniem terenu o pofałdowanym [[wzgórze (geografia)|wzgórzami]] krajobrazie pokrytym gęstymi lasami i licznymi jeziorami. A chociaż w odróżnieniu od Mazur, Oberland jest krainą mniejszą terytorialnie i nie posiada tak dużych jezior, to jednak bardziej zachwyca swoją zróżnicowaną szatą roślinną. Bowiem jeśli na Mazurach dominują bory, to odbijające się w taflach jezior, lasy Oberlandu szczycą się przemieszaniem wielu gatunków drzew, w tym słynącymi z malarskiej tajemniczości siedlisk [[buk]]a i [[dąb|dębu]]. Położenie Oberlandu można znaleźć na mapach Prus: H. Zella z 1542 roku i Kaspra Hennenberga z 1576 roku.

 

Według St. Srokowskiego, polskiego konsula w [[Kaliningrad|Królewcu]] do 1939 roku i autora książki „Prusy Wschodnie”, wyżyny Oberlandu Wschodniopruskiego są przejściem pomiędzy Pojezierzem Mazurskim a nizinnymi terenami nadmorskimi, przedzielanymi przez Kanał Oberlandzki (Elbląski); na część wyższą (wschodnią) i część niższą (zachodnią).

Część zachodnia obniża się ku południowi, sięgając [[Góra Dylewska|Góry Dylewskiej]] i [[Jeziorak]]a, skąd już w [[Średniowiecze|średniowieczu]] podróżowano do Elbląga tzw. Starą Drogą (Alter Weg) wiodącą przez [[Pniewo (województwo warmińsko-mazurskie)|Pniewo]], [[Drulity]], [[Kęty]], [[Krasin (województwo warmińsko-mazurskie)|Krasin]], [[Stare Kusy]], [[Krosno]], [[Rzeczna|Kalsk]], [[Zielony Grąd]] i [[Przezmark (województwo pomorskie)|Przezmark]] do [[trakt elbląski|traktu elbląskiego]]. Nazwę Oberland stosowano w okresie lat 1525 – 1752 dla utworzonego w miejsce komturstw powiatu oberlandzkiego (Preussische Kreis Oberland) ze stolicą w [[Zalewo|Zalewie]].

 

Dzisiaj wobec braku w języku polskim odpowiednika terminu Oberland, dla terenów wchodzących w skład dawnego powiatu suskiego, a obecnie iławskiego, o własnych odmiennie przebiegających; dziejach, ukształtowaniu terenu, składzie ludnościowym, architekturze, [[gwara|gwarze]] i [[obyczaje|obyczajach]], obejmujących terytorialnie miasta i gminy: [[Iława]], [[Lubawa]], [[Kisielice]], [[Susz]], [[Zalewo]] i [[Prabuty]] z Gdakowem, które nie leżą ani na Warmii ani na Mazurach, Powiślu, czy Żuławach. Wydaje się, że najbardziej trafną polską nazwą określającą przynależność geograficzną i charakter tych ziem byłaby nazwa – Pomorze Górne.