Janggi: Różnice pomiędzy wersjami

'''Janggi''' – koreańska nazwa strategicznej gry planszowej szeroko rozprzestrzenionej w [[Korea|Korei]]. Janggi ma wiele reguł wspólnych z [[Chiny|chińskim]] [[Xiangqixiangqi]], jednak wiele zasad Janggijanggi jest starszych niż współczesna gra chińska, jak np. pozycja startowa generała (króla) oraz plansza złożona z 9 × 10 pól bez chińskiej "rzeki" pośrodku. Janggi zawiera również wiele bardzo interesujących innowacji o rodowodzie koreańskim; gra ta jest czasami nazywana ''koreańskimi [[szachy|szachami]]''. Gra rozgrywana jest na planszy, która zawiera 10 linii przebiegających wzdłuż i 9 linii biegnących wszerz.

Janggi pochodzi od wcześniejszej formy chińskiego Xiangqixiangqi („chińskich szachów”), znanej za panowania [[Dynastia Song|chińskiej dynastii Song]] (960 – 1279). Istnieją dalekie powiązania między Janggijanggi a grą [[Shōgishōgi]].

Często można spotkać starszych ludzi, tłoczących się wokół pojedynczej planszy, przy której dwie osoby grają o niewielkie sumy pieniędzy. W Janggijanggi gra się przez cały rok, szczególnie w miejskich parkach [[Seul]]u. Janggi uważane jest za grę hazardową.

Plansza składa się z 90 przecinających się linii, tworzących 9 pionowych pól oraz 10 szeregów w poziomie. Jest ona zbudowana niemal tak samo jak plansza stosowana w grze [[Xiangqixiangqi]], jednak w Janggijanggi pośrodku planszy widoczny jest brak "rzeki". Figury mają postać płaskich dysków, oznaczonych odpowiednią literą i rozmieszczone są na przecięciach linii (tak jak w [[Xiangqixiangqi]] i [[Go|Badukbaduk]]). Tradycyjne pionki do gry w Janggijanggi mają kształt ośmiokątny i różnią się rozmiarami. Gracze mają do wyboru pionki zielone (bądź niebieskie) oraz czerwone; grę rozpoczyna gracz, dysponujący zielonymi (niebieskimi) pionkami. Każdy z graczy po swojej stronie planszy ma tzw. pałac, który tworzą po trzy linie pionowe i poziome. Zajmuje on centralne miejsce pośrodku poziomych rzędów i przystaje do zewnętrznej krawędzi planszy, położonej najbliżej gracza. "Pałac" zawiera także dwie linie, stanowiące jego przekątne i przecinające się pośrodku, tworzące przy tym znak "X".

Pionki oznaczone są literami chińskiego alfabetu ([[Hanchahancha]]). Oznaczenia na zielonych pionkach pisane są kursywą, dla przykładu zielony rydwan (''cha'') zawiera pisaną kursywą wersję litery 車, wyglądającą jak: 车.

W Janggijanggi odpowiedniki królów, występujących w szachach Zachodnich określa się jako generałów armii (''janggun''). Generałowie oznaczeni są chińskim znakiem Han (w chińskim [[Hanyu pinyin|pinyin]]: Hàn; 漢) dla pionków czerwonych i ''Cho'' (chin. Chŭ; 楚) – dla zielonych. Reprezentują one wrogie państwa [[Państwo Han|Han]] i [[Państwo Chu|Chu]], które toczyły ze sobą walkę o panowanie w początkowym okresie rządów [[Dynastia Qin|dynastii Qin]] w Chinach (zob.: [[rywalizacja między Chu a Han]], [[Okres Walczących Królestw]], [[Okres Wiosen i Jesieni]]). W [[Korea Północna|Korei Północnej]] nie używa się określeń „Chu” i „Han”; tutaj czerwony generał nosi nazwę ''jang'' (chin. ''jiàng''; 將, "generał",), zielony natomiast nazywany jest ''gwan'' (chin. ''guān''; 官, "minister").

Janggi od swojego chińskiego odpowiednika różnią się tym, że w janggi generał rozpoczyna grę w centralnym punkcie pałacu, rzadziej w środkowym punkcie dolnej krawędzi pałacu. Generał może przesunąć się o jedno pole naraz wzdłuż linii zaznaczonych na planszy na dowolną spośród 9 pozycji wewnątrz pałacu. Wewnątrz pałacu można wyróżnić 4 ukośne linie, łączące jego centralny punkt z kątami. Utrata generała oznacza przegraną. Generał nie może opuszczać pałacu bez względu na okoliczności. Kiedy generałowie znajdą się naprzeciwko siebie i żaden z graczy nie ma możliwości wykonania ruchu, ma miejsce ''bikjang'' – remis. Ta reguła odróżnia Janggijanggi od szachów chińskich, gdzie ustawienie generałów naprzeciwko siebie jest sprzeczne z zasadami gry.

Słonie, określane za pomocą znaku ''sang'' (象), rozmieszczone są po lewej i prawej stronie strażników. Figury te mogą wykonać pojedynczy ruch poziomo lub pionowo, a następnie przesunąć się o 2 pola w poziomie od swojej pozycji wyjściowej. (Tak jak koń i jego chiński odpowiednik, słoń nie może poruszać się w danym kierunku wówczas, gdy na jego drodze znajduje się jakiś inny pionek.) Inaczej niż w [[Xiangqixiangqi]], które rolę słonia ograniczają do obrony poprzez ograniczenie pola jego działania do jednej tylko strony planszy ze względu na obecność "rzeki", w janggi ruchy słonia po drugiej stronie planszy nie są niczym ograniczone, ponieważ w tej grze "rzeka" nie występuje. Dlatego koreański słoń jest pionkiem nieporównywalnie bardziej ofensywnym niż jego chiński odpowiednik. Słoń może być ustawiany zamiennie z koniem, znajdującym się obok niego.

Pionek, nazywany koniem lub ''ma'' (馬) jest bardzo podobny do [[skoczek|skoczka]] w [[szachy|szachach międzynarodowych]], z wyjątkiem tego, że "kąt" ruchu konia nie może być zajmowany przez żaden inny pionek, podobnie jak w przypadku konia w chińskim [[Xiangqixiangqi]]. Ruch konia przypomina ruch wykonywany przez słonia, z tym że koń może posunąć się tylko o jedno pole w linii ukośnej. Koń może być ustawiany zamiennie ze znajdującym się obok niego słoniem.

W zachodnich [[szachy|szachach]] gra ustaje w momencie, kiedy niemożliwe są jakiekolwiek legalne ruchy. W Janggijanggi utknięcie w martwym punkcie gry nie jest równoznaczne z remisem, ponieważ wówczas gracz przeskakuje swoją kolejkę. Dopiero gdy obaj gracze nie mają już możliwości wykonania legalnego ruchu, gra kończy się remisem.