Wersja z 12:28, 13 sty 2011 edytuj Luckas-bot (dyskusja \| edycje) 520 554 edycje m r2.7.1) (robot dodaje: uk:Літургійна драма ← poprzednia edycja		Wersja z 22:36, 22 lut 2012 edytuj anuluj edycję Farary (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 51 208 edycji m napisany prawie na nowo, źródła/przypisy następna edycja →
Linia 1: '''Dramat liturgiczny''' – odmiana dramatu, popularna w [[średniowiecze\|średniowieczu]] i [[renesans]]ie, poruszająca tematykę [[Ewangelia\|ewangeliczną]] i ściśle związana z [[liturgia chrześcijańska\|liturgią katolicką]]. ~~{{źródła\|data=2010-03}}~~ '''Dramat liturgiczny''' – [[średniowiecze\|średniowieczna]] odmiana [[dramat]]u wywodząca się z [[liturgia\|liturgii]] [[Kościół katolicki\|Kościoła katolickiego]]. Charakteryzują go krótkie przedstawienia, których tematyka wiązała się przede wszystkim z dwoma największymi świętami roku liturgicznego – [[Boże Narodzenie\|Bożym Narodzeniem]] i [[Wielkanoc]]ą, były inscenizowane podczas uroczystości kościelnych. Stopniowe uniezależnienie dramatu liturgicznego od obrzędów liturgicznych doprowadziło do pojawienia się ogromnych widowisk scenicznych, zwanych [[misterium\|misteriami]]. == Charakterystyka == Pierwszy zachowany w całości dramat ''Quem queritis'' znajduje się w [[Troparium winchesterskie\|Troparium winchesterskim]].▼ Dramat liturgiczny pojawił się w X stuleciu, szczyt popularności osiągnął w XII-XIII wieku, ostatnie formy tego gatunku pochodzą z wieku XVI, kiedy to został oficjalnie zakazany na [[Sobór trydencki\|soborze trydenckim]] w 1568 roku. Stanowił element powiązany z liturgią: odgrywany był w kościele lub na cmentarzu, jako [[rekwizyt]]y służyły [[Szata liturgiczna\|szaty liturgiczne]], teksty wyśpiewywano, kompilując na kształt [[centon]]u [[łacina\|łacińskie]] modlitwy. Dramat liturgiczny pokazywał wydarzenia z życia Chrystusa, zależnie od aktualnych świąt liturgicznych: [[Boże Narodzenie\|narodziny]] lub [[Wielkanoc\|śmierć i zmartwychwstanie]], zdarzały się także elementy niekanoniczne, stanowiące uzupełnienie głównych treści przedstawienia. Stopniowe uniezależnienie dramatu liturgicznego od obrzędów liturgicznych doprowadziło do pojawienia się ogromnych widowisk scenicznych, zwanych [[misterium\|misteriami]]. == Zachowane dramaty liturgiczne == ▲Pierwszy zachowany w całości dramat ''Quem queritis'' znajduje się w ''[[Troparium winchesterskie\|Troparium winchesterskim]]''. ===Polska=== W Polsce zachowały się jedynie teksty dramatu liturgicznego związane z obchodami [[Wielki Tydzień\|Wielkiego Tygodnia]]: * ''Processio in Ramis Palmarum'' (''Procesja na [[Niedziela Palmowa\|Niedzielę Palmową]]'') – najstarszy polski rękopis dramatu liturgicznego, pochodzący z przełomu XII i XIII wieku; * ''Mandatum'' (''[[Ostatnia Wieczerza]]''); * ''Depositio Crucis'' (''Złożenie Krzyża''); * ''Visitatio Sepulchri'' (''Nawiedzenie Grobu'') – najpopularniejszy na terenach polskich dramat liturgiczny, zachował się w ponad dwudziestu kopiach, najstarszy egzemplarz datowany na połowę XIII wieku pochodzi z [[Kraków\|Krakowa]], pozostałe m.in. [[Gniezno\|Gniezna]], [[Kielce\|Kielc]], [[Płock]]a, [[Poznań\|Poznania]]; pokazywał trzy Marie spotykające anioła u wejścia do pustego [[Grób Pański\|grobu Pańskiego]], a następnie sprowadzające do grobu apostołów: [[Piotr Apostoł\|Piotra]] i [[Jan Ewangelista\|Jana]]; włączony później do ''[[Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim\|Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim]]''; * ''Elevatio Crucis'' (''Podniesienie Krzyża'' lub ''Zmartwychwstanie''). == Współczesna recepcja == Próbą ożywienia dramatu liturgicznego w XX wieku była wystawiona w 1981 roku w katedrze w Warszawie ''Gra o Męce'' [[Kazimierz Dejmek\|Kazimierza Dejmka]] w opracowaniu [[Julian Lewański\|Juliana Lewańskiego]]. == Bibliografia == * Nieznanowski S., ''Dramat liturgiczny'', w: ''Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1: A-M'', Warszawa 1989, s.206–207. ISBN 83-01-01520-9. ISBN 83-01-05368-2. * Raszewski Z., Krótka historia teatru polskiego, Warszawa 1978, s. 11–13. [[Kategoria:Teoria literatury]] [[Kategoria:Muzyka średniowieczna]] [[Kategoria:Teatr]] [[de:Geistliches Spiel]]

Dramat liturgiczny: Różnice pomiędzy wersjami