Wersja z 13:34, 22 lut 2012 edytuj Legion Polone (dyskusja \| edycje) 239 edycji m komentarz-z historia sie zgadza ← poprzednia edycja		Wersja z 16:42, 26 lut 2012 edytuj anuluj edycję Wiktoryn (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 71 797 edycji WP:SK, drobne redakcyjne następna edycja →
Linia 48: \| quote = }} '''Ferdynand I Burbon-Sycylijski''', ([[Język włoski\|wł.]] ''Fernando Antonio Pascual Juan Nepomuceno Serafín Genaro Benedicto~~'';~~ (ur. [[12 stycznia]] [[1751]], zm. [[4 stycznia]] [[1825]]) – król Neapolu od [[1759]] (jako ~~'''~~Ferdynand IV~~'''~~), król Sycylii od [[1759]] (jako ~~'''~~Ferdynand III~~'''~~), potem król Obojga Sycylii (jako ~~'''~~Ferdynand I~~'''~~). Syn króla [[Hiszpania\|Hiszpanii]] [[Karol III Hiszpański\|Karola III Burbona]] i jego żony [[Maria Amalia Wettyn\|Marii Amalii Wettyn]]. ▼ ▲'''Ferdynand I Burbon-Sycylijski''' ([[Język włoski\|wł.]] ''Fernando Antonio Pascual Juan Nepomuceno Serafín Genaro Benedicto''; ur. [[12 stycznia]] [[1751]], zm. [[4 stycznia]] [[1825]]) – król Neapolu od [[1759]] (jako '''Ferdynand IV'''), król Sycylii od [[1759]] (jako '''Ferdynand III'''), potem król Obojga Sycylii (jako '''Ferdynand I'''). Syn króla [[Hiszpania\|Hiszpanii]] [[Karol III Hiszpański\|Karola III Burbona]] i jego żony [[Maria Amalia Wettyn\|Marii Amalii Wettyn]]. == Młodość == [[Plik:Ferdinand IV at age nine.jpg\|thumb\|left\|220px\|Ferdynand w wieku 9 lat]] [[Plik:John Francis Edwards Acton.jpg\|thumb\|260px~~\|right~~\|[[John Acton, 6. baronet Acton]]]] Ferdynand urodził się w [[Neapol]]u. Kiedy w 1759 jego ojciec został królem Hiszpanii nie mógł być jednocześnie królem Hiszpanii i Neapolu, wtedy Ferdynand odziedziczył po nim królestwo Neapolu. Jego [[regent]]em został [[Toskania\|Toskańczyk]] [[Bernardo Tanucci]], który z biegiem czasu coraz bardziej chciał zatrzymać rządy w swoich rękach. Sam był człowiekiem zdolnym i inteligentnym, i świadomie zaniedbywał edukację swojego podopiecznego oraz dodatkowo zachęcał go do uprawiania jego ukochanych sportów i rozrywek kosztem wszelkich obowiązków. Ferdynand wyrósł na atletycznie zbudowanego mężczyznę, ale jednocześnie był niewykształcony i niewychowany. Uwielbiał towarzystwo ''lazzaroni'' -– zwykłych mieszczan, po których przejął [[dialekt]] i obyczaje. Jako sportowiec, zachłannie polował i łowił ryby, a nawet sprzedawał swoje zdobycze na miejskim targu. Zarobione pieniądze zaś oddawał biednym. == Wczesne rządy == Młodość Ferdynanda skończyła się w 1767, a jego pierwszym samodzielnym czynem jako króla było wydalenie z królestwa [[Jezuici\|Jezuitów]]. Rok później Ferdynand ożenił się z arcyksiężniczką [[austria]]cką -– [[Maria Karolina Habsburg (1752-1814)\|Marią Karoliną]], córką [[cesarz]]owej [[Maria Teresa Habsburg\|Marii Teresy]], młodszą siostrą cesarza [[Józef II Habsburg\|Józefa II]] i starszą siostrą przyszłej królowej [[Francja\|Francji]] -– [[Maria Antonina Austriaczka\|Marii Antoniny]]. Na mocy kontraktu przedmałżeńskiego, królowa miała zyskać głos w radzie królewskiej po urodzeniu pierwszego syna, a Maria Karolina nigdy nie zawahała się wykorzystywać swoich wpływów na męża. Była piękna, mądra i dumna -– jak jej matka, ale też okrutna i zdradliwa, jej ambicja była podnieść Królestwo Neapolu do pozycji [[Europa\|europejskiego]] mocarstwa. Ferdynand wkrótce praktycznie oddał całość rządów w jej ręce. Tanucci, który sprzeciwiał się rządom królowej, w 1777 został zdymisjonowany. W 1779 dowódcą floty został mianowany [[Anglia\|Anglik]] – sir [[John Acton, 6. baronet Acton\|John Acton]], który został również faworytem Marii Karoliny. Razem chcieli oni wyzwolić Neapol spod wpływu [[Hiszpania\|Hiszpanii]], i w tym umacniali sojusz z Austrią i Anglią. W chwili wybuchu [[rewolucja francuska\|wielkiej rewolucji francuskiej]], w 1789, dwór neapolitański poparł rewolucjonistów, a sama królowa była zwolenniczką ich idei. Kiedy jednak francuska monarchia została obalona, a król [[Ludwik XVI]] i królowa Maria Antonina, siostra Marii Karoliny, oboje [[gilotyna\|zgilotynowani]], Ferdynand i Maria Karolina przestraszyli się i dołączyli do [[I koalicja antyfrancuska\|pierwszej koalicji antyfrancuskiej]] (1793). Linia 64 ⟶ 63: [[Plik:Maria Karolina of Austria Family.jpg\|thumb\|340px\|left\|Portret neapolitańskiej rodziny królewskiej (1783). Od lewej strony: [[Maria Teresa Burbon-Sycylijska\|Maria Teresa]], [[Franciszek I Burbon-Sycylijski\|Franciszek]], Ferdynand, Maria Karolina, [[Maria Krystyna Burbon (1779-1847)\|Maria Krystyna]], Karol January (zm. 1789), [[Luiza Maria Amelia Teresa Sycylijska\|Luiza Maria]] i Jan Karol (w kołysce, zm. 1783)]] Pokój z Francją został podpisany w 1796, a francuskie wojska podległe [[Dyrektoriat]]owi okupowały [[Rzym]]. Ferdynand nie czuł się pewnie, przekonany przez swoją żonę postanowił uderzyć na Francuzów. Chciał zatrzeć zwycięstwo [[Napoleon Bonaparte\|Napoleona]] w [[Egipt\|Egipcie]] oraz zwycięstwa admirała [[Horatio Nelson]]a. Razem ze swoją armią pomaszerował do Rzymu, wszedł do miasta 29 listopada, ale został pokonany i musiał zawracać do Neapolu. Kiedy Francuzi stanęli pod bramami miasta, uciekł na pokładzie statku Nelsona -– Vanguard, na [[Sycylia\|Sycylię]]. Pozostawił stolicę pogrążoną w [[Anarchia\|anarchii]]. Francuzi weszli do miasta mimo srogiego oporu ''lazzaroni'', którzy pozostali oddani swojemu królowi, za to z pomocą szlachty i mieszczaństwa. W styczniu 1799 powołali do życia [[Republika Partenopejska\|Republiką Partenopejską]]. Intelektualiści, którzy stanęli na czele republiki byli przekonani, że ludzie potrzebują wolności i kultury, zamiast chleba i pracy. Kiedy kilka tygodni później francuskie oddziały zostały wezwane do północnych [[Włochy\|Włoch]], Ferdynand wysłał ekspedycję złożoną z [[Kalabria\|Kalabryjczyków]] pod dowództwem [[kardynał]]a Ruffo, aby odbili oni kontynentalną część królestwa. Ruffo wspomagany przez angielską artylerię, kościół oraz pro-[[Burbonowie\|burbońską]] arystokrację, i wykorzystując neutralność i biedę ludzi, odniósł wielkie zwycięstwo. Neapol został zdobyty w maju 1800. Jego armia i ''lazzaroni'' pokonali bandytę znanego jako ''Fra Diavolo'', który starał się zapobiec upadkowi republiki. Kilka miesięcy później Ferdynand powrócił oficjalnie na tron. Król i królowa oboje byli zgodni, że rebeliantom nie zostanie okazane miłosierdzie. Maria Karolina wykorzystała [[metresa\|kochankę]] Nelsona -– [[Emma, lady Hamilton\|Emmę, lady Hamilton]], żeby przekonała kochanka do swojej własnej przekornej zemsty. Właściwie jedynym wytłumaczeniem dla reakcji Marii Karoliny jest jest strata ukochanej siostry Marii Antoniny, straconej przez rewolucjonistów-republikanów. == [[III koalicja antyfrancuska]] == Po powrocie do Neapolu król nakazał aresztowania i egzekucje wszystkich ewentualnych republikanów. Czystkę tę przerwali dopiero Francuzi, którzy zmusili Ferdynanda do uznania traktatu, który zawierał właśnie [[amnestia\|amnestię]] dla członków partii francuskiej. Kiedy wybuchła wojna między Francją a Austrią w 1805, Ferdynand podpisał traktat o neutralności, ale już kilka dni później otwarcie poparła Austrię i zgodził się, aby armia angielsko-[[Rosja\|rosyjska]] wylądowała w Neapolu w ramach III koalicji. Zwycięstwo francuskie w [[Bitwa pod Austerlitz\|bitwie pod Austerlitz]] 2 grudnia, umożliwiło Napoleonowi rozmieścić wojska w południowych Włoszech. Ferdynand ponownie uciekł do [[Palermo]] (23 stycznia 1806), tym razem dołączyła do niego żona i syn. 14 stycznia 1806 Francuzi weszli do Neapolu. Napoleon ogłosił obalenie dynastii Burbonów i uczynił królem Neapolu i Sycylii swojego brata [[Józef Bonaparte\|Józefa Bonaparte]]. Ale Ferdynand dalej rządził częścią królestwa pod angielską protekcją. Instytucje parlamentarne starego feudalnego typu nie istniały już na wyspie i Lord William Bentinck, angielski minister nalegał na reformę konstytucji na podstawie wzorców angielskich i francuskich. Ferdynand faktycznie zrzekł się części władzy na korzyść swojego syna -– regenta [[Franciszek I Burbon\|Franciszka]]. Królowa, również na wniosek Bentincka, została wysłana do Austrii i tam zmarła w 1814. [[Plik:NapoliSanFrancescoDaPaolaFacciata.jpg\|thumb\|260px\|Główna fasada kościoła San Francesco di Paola]] == Restauracja == Po upadku Napoleona, [[Joachim Murat]], który przejął rządy po bracie Napoleona -– Józefie, jako król Neapolu w 1808, został zdetronizowany w czasie wojny neapolitańskiej. Ferdynand powrócił do Neapolu. Na mocy tajnego porozumienia, Ferdynand obiecał nie posuwać się w pracach nad konstytucją zbyt daleko, nie dalej niż zatwierdziłaby to Austria. Nieznacznie zmienił prawa i system administracyjny Murata. Zniósł sycylijską konstytucję i proklamował unię dwóch państw Neapolu i Sycylii -– [[Królestwo Obojga Sycylii]] (12 grudnia 1816). Jako wotum dziękczynne za swój powrót na tron kazał wznieść w Neapolu ''kościół San Francesco di Paola'', położony vis-a-vis [[Pałac Królewski w Neapolu\|pałacu królewskiego]], przy placu, który dzisiaj nosi nazwę ''Piazza del Plebiscito''. == Małżeństwo i potomstwo == Jego żoną była [[Maria Karolina Habsburg (1752-1814)\|Maria Karolina Habsburg]], córka [[Franciszek I Lotaryński\|Franciszka I Lotaryńskiego]], [[cesarz]]a [[Niemcy\|niemieckiego]] i [[Maria Teresa Habsburg\|Marii Teresy Habsburg]], arcyksiężnej [[austria]]ckiej, królowej [[Czechy\|Czech]] i [[Węgry\|Węgier]]. Maria Karolina była również ukochaną siostrą [[Maria Antonina Austriaczka\|Marii Antoniny Austriaczki]] -– królowej [[Francja\|Francji]]. Para miała razem kilkanaścioro dzieci, w tym te 7, które przeżyły dzieciństwo: * [[Maria Teresa Burbon-Sycylijska\|Marię Teresę]] (1772-1807) -– poślubiła swojego kuzyna -– [[Franciszek II Habsburg\|Franciszka II]], cesarza Austrii, * [[Luiza Maria Amelia Teresa Sycylijska\|Luizę Marię Amelię Teresę]] (1773-1802) -– poślubiła swojego kuzyna -– [[Ferdynand III Toskański\|Ferdynanda III]], wielkiego księcia [[Toskania\|Toskanii]], * [[Franciszek I Burbon\|Franciszka I, króla Obojga Sycylii]] (1777-1830), * [[Maria Krystyna Sycylijska (1779-1847)\|Marię Krystynę]] (1779-1849) -– poślubiła [[Karol Feliks (król Sardynii)\|Karola Feliksa Sardyńskiego]], * [[Maria Amelia Burbon-Sycylijska\|Marię Amelię]] (1782-1866) -– poślubiła przyszłego [[Ludwik Filip I\|Ludwika Filipa I]], króla Francuzów, * [[Maria Antonietta Sycylijska (1784-1806)\|Marię Antoniettę]] (1784-1806) -– poślubiła swojego kuzyna -– [[Ferdynand VII Hiszpański\|Ferdynanda VII]], króla Hiszpanii, * [[Leopold Burbon-Sycylijski\|Leopolda]], księcia [[Salerno]] (1790-1851) -– poślubił swoją siostrzenicę -– Marię Klementynę Austriacką (córkę Marii Teresy i Franciszka II). == Przodkowie ==

Ferdynand I Sycylijski: Różnice pomiędzy wersjami