Abhidharma: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Zobacz też: drobne merytoryczne
poprawa linków
Linia 2:
'''Abhidharma''' ([[sanskryt|sanskr.]]; [[Język pali|pali]] ''abhidhamma''; [[język chiński|chiń.]] 阿毘達磨 ''ebidamo''; [[język koreański|kor.]] 아비달마 ''abidarma''; [[język japoński|jap.]] ''apidarma'', ''ahitatsuma''; [[język wietnamski|wiet.]] ''a-tì-đạt-ma'') - termin znaczący właściwie "o dharmie", tradycyjnie tłumaczony jednak jako "Najwyższa Dharma".
 
Pojęcie to definiowano odmiennie w różnych okresach rozwoju [[buddyzm]]u. [[VasubandhuWasubandhu (starszy)|VasubandhuWasubandhu]] (to nie jest brat Asangi, tylko wcześniejszy uczony związany z [[hinajana|hinajaną]]), jeden z największych [[autorytet]]ów wczesnego buddyzmu, definiował to pojęcie w ''Abhidharmakośa'' (Skarbiec Abhidharmy) jako czystą intuicyjną [[wiedza|wiedzę]], czyste intuicyjne poznanie dharm wraz z uzupełniającymi dyscyplinami (prajñāmalā sānucārabhidharma). Nieco dalej poszedł [[Asanga]], który opisał abhidharmę jako najbliższe, gruntowne (''abhimukhata'') i trwałe (''ābhkşnyāt'') postrzeżenie natury istnienia. Jest ona także próbą poszukiwania głębszego znaczenia nauk [[Budda|Buddy]] (sanskr. ''sūtrātha'') i w końcu służy jako środek powstrzymania i starcia skaz (pali ''asava'', sanskr. ''aśrava'') czy też skalań (pali ''kilesa'', sanskr. ''klesia'').
 
Literatura abhidharmy jest bardzo obfita; przyczyniły się do tego zwłaszcza dwie szkoły [[hinajana|hinajany]]: [[theravada|theravadinów]] i [[sarvastivada|sarvastivadinów]]. Dla innych szkół, jak na przykład [[Sautrantika|sautrantików]], abhidharma w ogóle nie jest słowem Buddy.