Instalacja odgromowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
kat.
m int.
Linia 1:
[[Plik:De Blitz-Ableitung Reimarus r 46.jpg|thumb|Ryciny elementów instalacji odgromowych z końca XVIII wieku]]
[[Plik:Blitzableiter2.jpg|thumb|Miejsce połączenia przewodu odprowadzającego z uziomem]]
'''Instalacja odgromowa''' (z [[język angielski|ang.]] LPS - ''Lightning Protection System'', pop. piorunochron) [[Instalacja (technika)|instalacja]] chroniąca obiekty przed porażeniami wynikłymi z [[piorun|wyładowań piorunowych]]. Stosowana najczęściej w budownictwie mieszkalnym.
 
Instalacje piorunochronne składają się z:
Linia 9:
* [[uziemienie|uziomu]], odprowadzającego ładunek elektryczny do metalowych części umieszczonych w [[gleba|gruncie]]
 
Każdy ostro zakończony element przewodzący - w szczególności metalowe elementy dachu lub ściany, wystający poza jednolity zarys budynku może stać się naturalnym źródłem [[wyładowanie elektryczne|wyładowań elektrycznych]] w zjonizowanym powietrzu. Instalacje odgromowe chronią obiekty mieszkalne oraz ich mieszkańców przed [[pożar]]ami i [[porażenie|porażeniami]] wywołanymi uderzeniem piorunów. W instalacjach odgromowych stosuje się zwody naturalne, lub w przypadku ich braku - zwody sztuczne poziome lub pionowe. Ich celem jest w przypadku powstania wyładowania piorunowego - jak najszybsze zwiedzenie go ku gruntowi.
 
Elementami wykorzystywanymi do budowy zwodów i przewodów odprowadzających są zewnętrzne metalowe warstwy pokrycia dachu lub w przypadku niepalnych warstw dachowych wewnętrzne warstwy i dźwigary metalowe, zbrojenia żelbetowe, wszelkie elementy metalowe wystające poza dach i metalowe pokrycia ścian. Jako uziomów naturalnych używa się metalowych części podziemnych, nieizolowanych żelbetowych fundamentów, metalowych rurociągów wodnych lub uziomów pobliskich obiektów budowlanych.
 
Instalacje odgromowe można dzielić względem typów na pasywne (tradycyjne) i aktywne. Najpopularniejsze przez lata były instalacje pasywne - wykorzystujące zwody niskie poziome. Wymagały one pokrycia siecią przewodów odprowadzających znacznych połaci dachów - rozciągnięcie ich po kominach i załomach dachowych ([[Kalenica (architektura)|kalenica]]ch, narożach i wzdłuż krawędzi szczytowej). W instalacjach tych używa się uziomu otokowego, poprzez opuszczanie przewodów uziemiających z każdej strony budynku, dzięki czemu każdy element mogący być miejscem przywołania pioruna zostaje uziemiony. Instalacje aktywne bazują z kolei na zwodach wysokich lub podwyższonych wystających wysoko ponad obiekty budowlane. Ściągają one powstające wyładowania wprost na głowicę aktywną piorunochronu - przy ich stosowaniu wystarczy tylko jeden przewód odprowadzający.
 
== Historia ==
W dawnej [[Europa|Europie]] przesądy wskazywały na pioruny jako karę za grzeszne życie; obecność [[bocianowate|bociana]] na dachu budynku miała chronić domostwo od uderzenia pioruna.
 
W wyniku swych badań nad elektrycznością atmosferyczną w latach [[1746]]-[[1752]] i stwierdzenia elektrycznej natury pioruna [[Benjamin Franklin]] zaczął instalować w [[Filadelfia|Filadelfii]] pierwsze piorunochrony własnego pomysłu w czerwcu lub lipcu 1752 roku, a we wrześniu tegoż roku wyposażył w piorunochron własny dom. W roku [[1782]] liczba piorunochronów w Filadelfii przekroczyła 400.
 
W Europie - niezależnie od Benjamina Franklina - w latach [[1750]]-[[1754]] piorunochron wynalazł czeski teolog i przyrodnik [[Václav Prokop Diviš]]. Instalację odgromową wybudowano również na [[niewiansk]]iej krzywej wieży zbudowanej w [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]] w latach [[1725]]-[[1740]].
 
W [[Londyn]]ie pierwszy piorunochron zainstalował na swym domu William Watson w [[1762]] roku. Pierwszy piorunochron na terenie Polski zainstalowany został najprawdopodobniej w [[1783]] roku w [[Rawicz]]u na budynku Ratusza. W [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]] dzięki inicjatywie króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]] wyposażono w tzw. wówczas „konduktory” [[Zamek Królewski w Warszawie]]. To wzniosłe wydarzenie upamiętnił [[Adam Naruszewicz]] w poemacie ''Na piorunochron umieszczony na Zamku Warszawskim''. W roku [[1784]] ksiądz [[Józef Herman Osiński]] wydał pierwszy polski podręcznik elektrotechniki pt. ''Sposób ubezpieczający życie i majątki od piorunów'', przedstawiając w niej poradnik montażu jak i ratowania osób poszkodowanych w wyniku porażenia piorunem.
Linia 26:
Początkowo nie wszyscy darzyli piorunochrony zaufaniem. Zasłużony badacz elektryczności, francuski ksiądz [[Jean-Antoine Nollet]], przekładał tradycyjny sposób przeciwdziałania piorunom za pomocą bicia w dzwony kościelne – jego zdaniem piorunochrony „raczej mogą ściągać na nas pioruny niż chronić nas przed nimi”. Przy czym, paradoksalnie, to ostatnie stwierdzenie jest bardzo bliskie współczesnemu stanowi wiedzy…
 
W przeciwieństwie do Franklina, niektórzy uczeni byli za tępym zakończeniem piorunochronu. Współczesne badania uznają takie zakończenie za lepsze<ref>C. B. Moore, William Rison, James Mathis, and Graydon Aulich, "''[http://ams.allenpress.com/amsonline/?request=get-abstract&issn=1520-0450&volume=039&issue=05&page=0593 Lightning Rod Improvement Studies]''". Journal of Applied Meteorology: Vol. 39, No. 5, pp. 593–609. Langmuir Laboratory for Atmospheric Research, New Mexico Institute of Mining and Technology, Socorro, New Mexico. April 10, 1999.</ref>. Po wyzwoleniu się kolonii amerykańskich niechętny Franklinowi król angielski [[Jerzy III Hanowerski]] usiłował skłonić [[Royal Society]] do zajęcia takiego stanowiska. Wówczas prezes Towarzystwa Królewskiego, [[John Pringle]] dał mu słynną odpowiedź: „Sir, nie potrafię zmieniać praw ani zjawisk natury”. „W takim razie podaj się lepiej do dymisji” – poradził mu władca.
 
Po wyzwoleniu się kolonii amerykańskich, niechętny Franklinowi król angielski [[Jerzy III Hanowerski]] usiłował skłonić [[Royal Society]] do zajęcia takiego stanowiska. Wówczas prezes Towarzystwa Królewskiego, [[John Pringle]] dał mu słynną odpowiedź: „Sir, nie potrafię zmieniać praw ani zjawisk natury”. „W takim razie podaj się lepiej do dymisji” – poradził mu władca.
 
== Piorunochron laserowy ==