Guma: Różnice pomiędzy wersjami

'''Guma''' – rozciągliwy [[materiał]], [[Elastomery|elastomer]] chemicznie zbudowany z alifatycznych łańcuchów [[polimerPolimery|polimerowych]]owych (np. [[poliolefinaPoliolefiny|poliolefin]]), które są w stosunkowo niewielkim stopniu [[sieciowanie|usieciowane]] w procesie [[wulkanizacja|wulkanizacji]]. W przemyśle, terminem "guma" obejmuje się czasami w uproszczeniu wszystkie rodzaje stałych elastomerów.

== Właściwości fizyczne ==

Guma w ścisłym znaczeniu nie jest odporna na wysoką [[temperatura|temperaturę]] i [[płomień|pali]] się wydzielając czarny, gryzący [[dym]]. Jest nieprzepuszczalna dla wody i bardzo mało przepuszczalna dla gazów. Guma może być elastyczna w zakresie temperatur od -60 do 220 [[Skala Celsjusza|°°C]]. Jednak w praktyce poszczególne gatunki gumy spełniają ten wymóg tylko w niewielkim zakresie temperatur. Oznacza to, że w zależności od przewidywanej temperatury pracy urządzenia należy zmieniać rodzaj zastosowanej gumy. Przykładem mogą być tutaj letnie i zimowe opony samochodowe. Guma może się rozciągnąć aż 12 razy, nim zostanie zerwana. Wytrzymałość na rozciąganie dla gumy to od 2,5 do 50 [[MegapaskalPaskal|MPa]]. [[Gęstość]] gumy waha się w granicach od 1,1 do 2 i więcej [[gram|g]]/[[centymetr|cm]]³.

== Rodzaje gumy ==

[[Przemysł chemiczny]] wytwarza ogromną ilość rodzajów gumy. Poprzez mieszanie szeregu [[polimerPolimery|polimerów]] tworzących medium oraz bardzo różnorodnych [[wypełniaczWypałniacz (chemia)|wypełniaczy]] można uzyskać materiały o całkowicie przeciwstawnych własnościach. W zależności od użytych surowców rozróżnia się [[guma naturalna|gumę naturalną]] produkowaną z [[kauczuk]]u otrzymywanego z żywicy drzewa ''Hevea brasiliensis'' - [[lateks]]u, zawierającą ''cis''-[[poliizopren]] oraz [[guma syntetyczna|gumę syntetyczną]] produkowaną z [[polibutadien|polibutadienu]]u i innych syntetycznych [[poliolefinaPoliolefiny|poliolefin]].

== Produkcja gumy ==

Prawie każdy gatunek gumy otrzymuje się z [[kauczuk|kauczuku]]u poprzez [[wulkanizacja|wulkanizację]]. Kauczuk składa się z ułożonych obok siebie bardzo długich łańcuchów poliolefin. Wulkanizacja powoduje tworzenie się stosunkowo niewielkiej liczby mostków chemicznych między tymi łańcuchami, na skutek czego powstaje przestrzenna sieć.

Proces sieciowania musi być dokładnie kontrolowany, gdyż gęstość występowania mostków chemicznych decyduje o własnościach mechanicznych produktu. Ze wzrostem stopnia usieciowana zmniejsza się elastyczność i wzrasta wytrzymałość na zerwanie. Przy zbyt dużym stopniu usieciowania materiał traci własności elastyczne i staje się [[duromerDuromery|duromerem]]. Duromery otrzymane z kauczuków poliolefinowych nazywa się [[ebonit|ebonitem]]em. Większość gum jest usieciowana w 1 do maksymalnie 8% [[mol|molowo]]owo, co oznacza, że przy 1 do 8% [[Mer (chemia)|merów]] występują mostki sieciujące.

Współczesna guma często jest łączona z innymi materiałami np. siatkami stalowymi tworząc [[Materiał kompozytowy|kompozyty]]. Przykładem może być tutaj [[Opona pneumatyczna|opona samochodowa]], która stanowi bardzo zaawansowany wyrób nowoczesnej technologii.

== Wyroby gumowe ==

Z gumy produkuje się ogromną ilość wyrobów, m.in. [[dętka|dętki]] i [[Opona pneumatyczna|opony]], [[uszczelka|uszczelki]], [[przewód gumowy|przewody elastyczne]], taśmy przenośnikowe, elementy amortyzujące, odzież i obuwie wodoodporne oraz ochronne (np. [[kaloszekalosz]]e, [[maska przeciwgazowa]]), rozmaity drobny sprzęt elastyczny.

== Guma w środowisku naturalnym ==

Guma syntetyczna rozkłada się w [[środowisko naturalneprzyrodnicze|naturalnym środowisku]] przez całe dziesięciolecia. Wyrzucanie wyrobów gumowych poza [[wysypiskoSkładowisko śmieciodpadów|wysypiskami śmieci]] powoduje bardzo duże straty [[ekologia|ekologiczne]]. Guma może być [[utylizacja|utylizowana]] przez spalanie w specjalnych [[piec przemysłowy|piecach]].

Beneficjentami takiego rozwiązania byli widzowie, którzy mogli podejść do [[statek kosmiczny|statku kosmicznego]] tuż przed startem. Kiedy w [[lata 60. XX wieku|latach 60. XX wieku]] pierwsze amerykańskie pojazdy startowały w [[Przestrzeń kosmiczna|kosmos]], pilot był jedynym człowiekiem w promieniu setek metrów od rakiety. Obsługa obserwowała start w bunkrze, bo [[Wybuch|eksplozja]] paliwa i [[utleniacz|utleniacza]]a byłaby bardzo niebezpieczna.