Bitwa pod Roliçą: Różnice pomiędzy wersjami

|konflikt = [[Wojna na Półwyspie Iberyjskim 1807-1814|Wojny napoleońskie w Hiszpanii i Portugalii]]

|grafika = Batalha da Roliça.jpg

[[Plik:Estátua Guerra Peninsular.jpg|thumb|right|250px|Pomnik poświęcony walczącym w wojnach na Półwyspie Iberyjskim, Rotunda da Boavista, [[Porto]]]]

'''Bitwa pod Roliçą''' – starcie zbrojne, które miało miejsce 17 sierpnia [[1808]]. [[Wielka Brytania|Brytyjczycy]] i sprzymierzeni z nimi [[Portugalia|Portugalczycy]] dowodzeni przez generała [[Arthur Wellesley, 1. książę Wellington|Arthura Wellesleya]] pokonali wojska [[Francja|francuskie]] pod dowództwem generała [[Henri Delaborde|Henriego Delaborde'aDelaborde’a]]. Była to pierwsza bitwa stoczona przez armię brytyjską podczas [[wojnyWojna napoleońskiena wPółwyspie HiszpaniiIberyjskim i Portugalii1807-1814|wojny na Półwyspie Iberyjskim]].

W kilka miesięcy po zajęciu Portugalii [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] postanowił podporządkować sobie "sojuszniczą"„sojuszniczą” Hiszpanię, ale spotkał się ze zdecydowanym, choć nieskoordynowanym oporem, aż wreszcie, 23 lipca [[1808]], doszło w południowej Hiszpanii do zwycięskiej dla Hiszpanów bitwy pod [[Bitwa pod Bailén|Bailén]], gdzie generał [[Francisco Castaños]] pokonał i zmusił do kapitulacji 18-tysięczny korpus generała [[Pierre-Antoine Dupont de l'Étang|Duponta]].

W [[Wielka Brytania|ZjednoczonymWielkiej KrólestwieBrytanii]] już wcześniej postanowiono wziąć udział w konflikcie i w tym celu wysłano do Portugalii 9-tysięczny<ref>Dodatkowe 4 0004000 dosłano nieco później.</ref> korpus ekspedycyjny pod dowództwem [[generał#Stopnie generalskie w innych armiach|generała-porucznika]] Arthura Wellesleya.

30 lipca będący w drodze do celu Wellesley otrzymał list od [[Robert Stewart, wicehrabia Castlereagh|Roberta Castlereagha]], ministra wojny, który informował go o tym, że: ''"armia„armia francuska generała [[Jean Andoche Junot|Junota]] liczy ponad 25 000 ludzi, w związku z czym zaistniała potrzeba zwiększenia sił armii brytyjskiej w Portugalii o 15 000 ludzi. Ze [[Szwecja|Szwecji]] przybędzie na czele armii generał [[John Moore (wojskowy)|Sir John Moore]], inne siły będą dosłane z [[Gibraltar]]u. Dowództwo połączonych sił obejmie [[Hew Dalrymple|Sir Hew Dalrymple]]..."”''. Z dalszej treści listu wynikało, że zastępcą Dlrymple'aDlrymple’a (i rzeczywistym dowódcą) będzie generał [[Harry Burrard]], a w sztabie armii znajdzie się jeszcze czterech generałów (Moore, Hope, Fraser i Paget) starszych od Wellesleya i wiekiem i stopniem. Dalrymple – 60-letni arystokrata, który ostatni raz był w akcji w latach 1793-1794, podczas przegranej kampanii we [[Flandria (region)|Flandrii]] – w chwili obecnej pełnił obowiązki gubernatora Gibraltaru. Dla ambitnego Wellesleya był to prawdziwy cios.

Tego samego dnia konwój okrętów admirała Cottona, wiozący wojska Wellesleya zakotwiczył w Zatoce Mondego. Wellesley wybrał ją jako miejsce lądowania w Portugalii, ponieważ powstańcy (studenci z uniwersytetu w [[Coimbra|Coimbrze]]) zajęli fort nad plażą, czyniąc to miejsce bezpieczniejsze niż jakiekolwiek inne bliżej [[Lizbona|Lizbony]]. Wyładunek 9-tysięcznego korpusu Wellesleya i zaopatrzenia trwał od 1 do 8 sierpnia. Wellesley postanowił działać szybko i pokazać, że potrafi dowodzić.

Armia wyruszyła 10 sierpnia, pokonując 50-kilometrowy odcinek drogi do [[Leiria|Leirii]]. Wellesley przybył tam 11 sierpnia i zaraz wdał się w spór z generałem Freire, dowódcą około 6000 wojsk portugalskich, o zaopatrzenie i najlepszą drogę w kierunku Lizbony. Skutkiem tej sprzeczki Wellelsey pomaszerował drogą wybraną przez siebie – blisko morza i statków z zaopatrzeniem. Ze strony portugalskiej towarzyszyło mu zaledwie 1700 żołnierzy dowodzonych przez pułkownika Tranta, a Brytyjczyka służącego w portugalskiej armii.

Brytyjczycy maszerowali wprost na Francuzów, którymi dowodził generał Henri François Delaborde. Siły te zostały wysłane przez Junota, by utrudniać poruszanie się wojsk brytyjskich, zanim zdoła zebrać większe siły i wydać bitwę anglobrytyjsko-portugalskiej armii.

Francuzi stali u stóp wzgórz w pobliżu Roliçy, strzegąc drogi wiodącej na południe, do Lizbony. Do zajmowanej przez nich pozycji prowadziły cztery rozpadliny; teren między nimi a wioską był trawiasty, ale nierówny, poszarpany, uniemożliwiający atak w szyku. W chwili pojawienia siesię Brytyjczyków Delaborde cofnął swe wojska na szczyt wzgórza.

Brytyjczycy byli uformowani w sześć brygad dowodzonych przez generałów Hilla, Fergusona, Nightingale'aNightingale’a, Bowesa, Crawfurda i Fane'aFane’a; Portugalczykami dowodził płk Trant, który miał przy sobie dodatkowo 50 kawalerzystów. Oddział Tranta zajmował prawe skrzydło. Generałowie Ferguson i Bowes, z trzema kompaniami strzelców i kilkoma armatami, mieli trzymać prawe skrzydło Francuzów i osłaniać własne centrum na wypadek przybycia na pole bitwy dywizji generała Loissona. Generałowie Hill, Nightingale, Crawfurd i Fane z pozostałymi Portugalczykami, artylerią i kawalerią, stanowili centrum ataku.

Siły Delaborde'aDelaborde’a składały się z pięciu batalionów piechoty, w tym jednego złożonego ze [[Szwajcaria|Szwajcarów]], a nadto pięciu dział.

Wellesley przybył do Obidos 16 sierpnia i następnego dnia ruszył w stronę Roliçy. Na początku starcia miał zamiar dokonać podwójnego oskrzydlenia przeciwnika, co było o tyle możliwe, że armia anglobrytyjsko-portugalska miała przewagę nad Francuzami w stosunku 3 do 1.

W tym celu płk Trant został skierowany na zachód, zaś znacznie większe siły Fergusona Bowesa z sześcioma działami na wschód, podczas gdy w centrum odbywała dięsię demonstracja sił. Wellesley próbował manewrów oskrzydlających parokrotnie, ale doświadczeni w bojach Francuzi za każdym razem cofali się, zmieniając front i unikając decydującego starcia.

W pewnym momencie płk Lake, dowódca of 29. pułku piechoty brytyjskiej manewrującej w centrum, popełnił błąd, ruszając jednym z parowów w stronę francuskich pozycji. Nagle pojawił się niemal u stóp ludzi Delaborde'aDelaborde’a, co przypłacił stratą większości ludzi, a na koniec własnym życiem. toTo z kolei spowodowało rozpoczęcie generalnego uderzenia dla wsparcia ginących w parowie kolegów. Walka była ciężka. Brytyjczycy musieli atakować w górę stromego stoku, a Francuzi trzymali pozycję, mając nadzieję na nadejście Loison z odsieczą. Do godziny 4.00 po południu Delaborde odparł trzy natarcia Brytyjskiebrytyjskie, ale w końcu Wellesley dotarł do szczytu wzgórza, a Ferguson pojawił się od wschodu.

Brytyjczycy wygrali bitwę, tracąc 487 ludzi (ponad połowa należała do 29. pułku). Francuzi stracili 700 ludzi i trzy działa. Generał Delaborde został ranny. Następnego dnia Wellesley dowiedział się, że 4 0004000 brytyjskich żołnierzy przybyło z Anglii i czeka na pokładach statków w pobliżu brzegu. Zaniechał więc pościgu za Delaborde'emDelaborde’em i ruszył ku wybrzeżu, by osłaniać lądowanie tych nowych sił.

* Benjamin Harris i Henry Curling, ''The Recollections of Rifleman Harris'', London 1848.