|
[[osobowość autorytarna]] [[prawicowy autorytaryzm]]
{{Wojna infobox
| epoka = Czasy najnowsze
| nazwa = Obrona Warszawy
| konflikt = [[II wojna światowa]], [[Kampania wrześniowa]] [[1939]]
| grafika = German plane bombing Warsaw 1939.jpg
| opis = He 111 zrzuca bomby na Warszawę
| data = 1–27 września 1939
| miejsce = [[Warszawa]]
| wynik = zwycięstwo Niemców
| przyczyna = kampania wrześniowa
| terytorium = [[II Rzeczpospolita]]
| strona1 = {{Państwo|POL}}
| strona2 = {{państwo|DEU|wariant=III Rzesza}}
| dowódca1 =
| dowódca2 =
| siły1 =
| siły2 =
| straty1 =
| straty2 =<!--- prosimy nie umieszczać; są one w artykule głównym --->
}}{{Kampania wrześniowa}}
'''Bombardowanie Warszawy''' – seria nalotów wykonana przez jednostki należące do [[1 Flota Powietrzna Luftwaffe|1]] i [[4 Flota Powietrzna Luftwaffe|4]] Floty Powietrznej [[Luftwaffe]] podczas '''[[Obrona Warszawy (1939)|bitwy o Warszawę]]'''. Stolicy broniły pododdziały Ośrodka Obrony Przeciwlotniczej Warszawa (czynna OPL), bierna OPL oraz – do 6 września – [[Brygada Pościgowa]]. Ze względu na niepełne dane niemieckie (zniszczenie części archiwów pod koniec wojny) wszystkie szczegóły nalotów nie są znane.
Sposób przeprowadzania nalotów na Warszawę jest w Polsce przedmiotem sporu historyków.
== 1 września ==
Zmasowany nalot na Warszawę siłami obu flot (operacja Wasserkante) został odwołany ze względu na złe warunki pogodowe. Wszystkie naloty odbyły się siłami Luftflotte 1.
Historyk polskiego lotnictwa Jerzy Pawlak opisuje sukces Brygady Pościgowej<ref>Jerzy Pawlak – Brygada Pościgowa – Alarm!</ref>, która zdołała powstrzymać formację "około 100 samolotów" podczas porannego ataku i zmusić je do zrzucenia bomb poza miastem. Chodzi tutaj prawdopodobnie o heinkle z II K/LG1 eskortowane przez dwusilnikowe myśliwce z I.(Z)/LG 1. Polscy piloci Brygady Pościgowej zgłosili tego dnia 12<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.historia.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=550:1-wrzenia-1939-nad-warszaw-pierwsza-bitwa-powietrzna-ii-w&catid=189:wrzesie-1939-r&Itemid=618|tytuł=1 września 1939 nad Warszawą – pierwsza bitwa powietrzna II wś |autor=Grzegorz Śliżewski|data dostępu=2010-02-14}}</ref>-14<ref name="Alarm dla miasta Warszawy!"/> zestrzeleń wrogich samolotów, w tym 6 heinkli<ref>Według Emmerlinga - 6 heinkli zostało zgłoszone przez polskich pilotów jako zestrzelenia pewne. Angielski historyk piszący o Luftwaffe napisał o utraconych 6 heinklach pierwszego września podając jako źródło pewne zestrzelenia Polaków; był on następnie cytowany jako źródło opierające się na niemieckich dokumentach, stąd J. Pawlak oraz Cynk pisali o 6 heinklach utraconych w dokumentach niemieckich</ref>, ale większość z nich nie znalazła potwierdzenia w niemieckich dokumentach (według nich, w [[Walka powietrzna|walkach powietrznych]] nad całą Polską Luftwaffe utraciła 6 samolotów).
=== Kampfflieger ===
; Stab i Stabsstaffel KG/27
Pułk zaatakował Warszawę w godzinach 14–19; formację zaatakowały samoloty Brygady Pościgowej, jednak zostały związane przez myśliwce eskorty i bombowce strat nie poniosły.
* 31 [[Heinkel He 111|He 111P]] zaatakowało [[Port lotniczy Warszawa-Okęcie|port lotniczy Okęcie]] (I KG/27).
* 23 He 111 zbombardowały [[Lotnisko Gocław|port lotniczy Gocław]] (II/KG 27).
* 26 He 111P zbombardowało magazyn amunicji [[Rembertów]] w zachodniej części miasta. Uzyskano bezpośrednie trafienie, ale 2/3 bomb chybiło celu (III/KG 27).
; Stab i Stabsstaffel LG/1
* 30 He 111H zaatakowało różne cele w mieście około godziny 9; część samolotów z powodu złych warunków atmosferycznych zaatakowała cele w innych miastach. W walce z Brygadą Pościgową utracono 2 bombowce. Wieczorem 12 heinkli zaatakowało Okęcie; jeden samolot uszkodziła artyleria przeciwlotnicza (II K/LG1).
* 27 He 111 miało za zadanie zbombardować Okęcie między godziną 17:00 a 17:05. Ze względu na warunki pogodowe samoloty pogubiły się; w rezultacie poza Okęciem zaatakowano [[Lotnisko Mokotowskie|lotnisko Mokotów]], [[Wołomin (stacja kolejowa)|dworzec w Wołominie]] oraz linię kolejową do Tłuszcza (III K/LG1).
=== Stukaflieger ===
* 30 samolotów [[Junkers Ju 87|Ju 87B]] zaatakowało radiowe stacje nadawcze na Mokotowie i Babicach; drugiego nadajnika ze względu na silną obronę przeciwlotniczą nie zbombardowano i zaatakowano zastępcze cele. Lot odbył się na granicy zasięgu [[Bombowiec nurkujący|bombowców nurkujących]] (I/StG1).
== 2 września ==
Planowano wykonać w godzinach popołudniowych odwołany poprzedniego dnia nalot na Warszawę z pominięciem celów zlokalizowanych w gęsto zaludnionych częściach miasta. Ostatecznie atak został anulowany.
{{CytatD|Podczas planowanego popołudniowego ataku Wasserkante mają zostać pominięte cele znajdujące się w gęsto zaludnionych częściach miasta. Tym samym odpadają ataki na wszystkie cele znajdujące się w dzielnicy Praga|[[Hermann Göring]]}}
Wszystkie naloty odbyły się siłami Luftflotte 1.
Według Pawlaka Brygada Pościgowa nie przechwyciła wrogiej formacji, ponieważ niemieckie samoloty celowo ją ominęły (wiele polskich samolotów nie miało radia umożliwiającego reakcję na zmianę kursu przez wroga); według Emmerlinga walk powietrznych z Brygadą nie było, ponieważ ta nie mogła wystawić odpowiedniej liczby myśliwców po ciężkich stratach poniesionych poprzedniego dnia; ponadto przeprowadzono mniej nalotów na Warszawę.
=== Kampfflieger ===
; Stab i Stabsstaffel LG/1
* 29 He 111H zbombardowało lotnisko Okęcie oraz [[PZL|zakłady lotnicze PZL]] (IIK/LG1).
* 6 He 111H zaatakowało cele w Warszawie; na skutek zaciemnienia nie zlokalizowano lotniska Okęcie i zbombardowano zastępcze cele (m.in stanowiska artylerii przeciwlotniczej oraz reflektory) (IIK/LG1).
* 6 He 111H przeprowadziło nocny nalot na miasto; nie potrafiono zlokalizować celów. Doliczono się 30 [[Reflektor przeciwlotniczy|szperaczy]] (IIIK/LG1).
== 3 września ==
[[Plik:Bundesarchiv Bild 141-0763, Warschau, Brände.jpg|thumb|250px|Płonąca Praga. ([http://kolejkamarecka.pun.pl/viewtopic.php?id=904 analiza zdjęcia])]]
[[Plik:Bundesarchiv Bild 183-2008-0415-508, Warschau, Luftaufnahme, Zerstörungen.jpg|thumb|250px|Zniszczone okolice ulicy Marszałkowskiej]]
[[Plik:Bundesarchiv Bild 183-L14673, Warschau, Luftaufnahme von Bränden.jpg|thumb|250px|Płonąca Warszawa]]
[[Plik:Bundesarchiv Bild 183-S53511, Warschau, Weichsel, Brände.jpg|thumb|250px|Widok na przeprawy na Wiśle]]
[[Plik:Bundesarchiv Bild 183-S56770, Warschau, brennendes Gaswerk.jpg|thumb|250px|Zbombardowane elewatory zbożowe; celem nalotu była znajdująca się obok gazownia]]
[[Plik:Płonąca oblężona Warszawa.jpg|thumb|250px|Płonące Krakowskie Przedmieście]]
[[Plik:Defenders of Warsaw (1939).jpg|right|255px|thumb|Stanowisko przeciwlotniczego [[ciężki karabin maszynowy|ckm]] w pobliżu dworca ([[Aleje Jerozolimskie w Warszawie|Aleje Jerozolimskie]])]]
Wszystkie naloty odbyły się siłami Luftflotte 1.
=== Kampfflieger ===
; Stab i Stabsstaffel KG/27
W stolicy wyznaczono dla pułku liczne cele zastępcze, jeśli pierwotne miejsca do zbombardowania – koncentracje wojsk polskich – nie zostałyby wykryte. Ponadto:
* I/KG 27 miał zaatakować dworzec przetokowy w Warszawie, ale ze względu na warstwy chmur na wysokości 2000 metrów, uniemożliwiające precyzyjne bombardowanie, ostatecznie zbombardowano dworce w Łowiczu i Sochaczewie.
* II/KG 27 awizowano cele w Warszawie – dworce kolejowe i lotniska.
* Około godziny 8:00 30He 111H zaatakowało lotnisko Okęcie wraz z przyległymi obiektami; Polacy na ziemi stracili m.in. 6 [[PZL.37 Łoś|łosi]]. Polskie samoloty myśliwskie zaatakowały formację w drodze do celu, jednak zostały związane przez myśliwce eskorty i bombowce strat nie poniosły (III(K)/LG1).
Szczegóły dotyczące wszystkich lotów pułku nie są znane.
== 4 września ==
Wszystkie naloty odbyły się siłami Luftflotte 1.
=== Kampfflieger ===
; Stab i Stabsstaffel KG/27
Pułk zbombardował cele kolejowe w mieście pomiędzy 16:55 a 17:15.
* 22 He 111P zrzuciły 44 tony bomb na dworzec [[Dworzec Główny w Warszawie|Warszawa Główna]] i [[Warszawa Zachodnia]]. Meldowano o silnym, ale nieskutecznym ogniu artylerii przeciwlotniczej (I/KG 27).
* 24 He 111P zbombardowały z wysokości 7000 metrów dworzec [[Warszawa Wschodnia Osobowa|Warszawa Wschodnia]]; zauważono że wiatr zmienił znacząco trajektorię lotu pocisków.
=== Stukaflieger ===
* 21 Ju87 zaatakowało [[Transatlantycka Centrala Radiotelegraficzna|stację nadawczą Babice]]. 6 polskich myśliwców zaatakowało formację, uszkadzając i zmuszając do wylądowania jednego Sztukasa (załoga dostała się do niewoli) – natomiast Niemcy uszkodzili jedną polską maszynę, która rozbiła się przy lądowaniu (I/StG 1).
* 32 Ju87B oraz jeden [[Dornier Do 17]]P zaatakowały lotnisko Okęcie wraz z zakładami PZL. W wyniku nalotu na ziemi utracono 3 łosie oraz 3 (2?) [[PZL.43]], zaś artyleria przeciwlotnicza uszkodziła jeden niemiecki samolot. W drodze powrotnej wywiązała się walka z polskimi myśliwcami, ale poza uszkodzeniem jednego junkersa Niemcy strat nie ponieśli (IV(St)/LG 1).
== 5 września ==
Brak danych dotyczących nalotów na samo miasto. Wykonano za to liczne naloty na drogi dojazdowe oraz linie kolejowe prowadzące do miasta, aby utrudnić przemieszczanie się polskich wojsk.
Potencjalne naloty odbyły się siłami Luftflotte 1.
== 6 września ==
Wszystkie naloty odbyły się siłami Luftflotte 1.
=== Stukaflieger ===
* Stukasy zaatakowały most kolejowy w południowej części miasta (czas lotu 11:45-13:06). Jeden samolot został uszkodzony ogniem artylerii przeciwlotniczej (I/StG 1).
* 29 Ju87B zbombardowało stację rozrządową w Warszawie (czas lotu 4:45-6:10). Eskortowane przez [[Messerschmitt Bf 110|Bf110]] bombowce zostały zaatakowane przez samoloty Brygady Pościgowej, które strąciły jednego junkersa, drugiego uszkodziły w 20%, a w trzecim raniły tylnego strzelca. Około południa 25 junkersów zaatakowało most w północnej części miasta – tym razem polskie myśliwce wdały się w walkę z eskortą i bombowce strat nie poniosły (IV(St)/LG 1).
== 7 września ==
Wszystkie naloty odbyły się siłami Luftflotte 1.
=== Kampfflieger ===
; Stab i Stabsstaffel KG/27
Heinkle pomiędzy 16:43 a 16:46 dokonały zrzutu bomb na mosty w obrębie Warszawy (I/KG 27).
; Stab i Stabsstaffel LG/1
Samoloty pułku zbombardowały nocą mosty na Wiśle (także [[most pontonowy|mosty pontonowe]]) w obrębie Warszawy; brak szczegółów dotyczących tych ataków.
=== Stukaflieger ===
* Przed południem bombowce zaatakowały most drogowy. Jeden sztukas został uszkodzony ogniem artylerii przeciwlotniczej. Po południu zaatakowano inny most, jednak większość bomb chybiła celu (I/StG 1).
* Dwukrotnie w ciągu dnia sztukasy zaatakowały przeprawy drogowe i kolejowe. W czasie drugiego nalotu jeden bombowiec został trafiony ogniem artylerii przeciwlotniczej (IV(St)/LG 1).
== 8 września ==
Wszystkie naloty odbyły się siłami Luftflotte 1.
=== Stukaflieger ===
* Dwukrotnie w ciągu dnia sztukasy zaatakowały cele w obrębie [[Praga (Warszawa)|Pragi]] - między innymi arterie komunikacyjne (I/StG 1).
* Dwukrotnie w ciągu dnia sztukasy zaatakowały cele w obrębie Pragi - arterie komunikacyjne oraz cele kolejowe. Dwa samoloty otrzymały trafienia od ognia artylerii przeciwlotniczej (IV(St)/LG 1).
== 9 września ==
Wszystkie naloty odbyły się siłami Luftflotte 4.
=== Stukaflieger ===
* 10 junkersów zbombardowało cele we wschodniej części Warszawy; dwa zostały lekko uszkodzone ogniem z ziemi (I StG 77).
* 10 junkersów zaatakowało mosty na Wiśle (I StG 77).
* 9 samolotów [[Henschel Hs 123]] zbombardowało cele we wschodniej części Warszawy (12:51-13:55). Jest wielce prawdopodobne, że pozostałe loty bojowe jednostki także odbyły się w rejonie stolicy (II (Sch)/LG2).
== 10 września ==
Naloty odbyły się siłami obu flot. Stukasy odbyły łącznie około 290 lotów bojowych nad stolicą; artylerii przeciwlotniczej nie udało się strącić żadnego z nich.
=== Luftflotte 1 ===
==== Kampfflieger ====
; Stab i Stabsstaffel KG/27
W godzinach popołudniowych odbył się zmasowany nalot na Warszawę siłami pułku, o którym brak bliższych danych.
Ponadto samoloty IIIK/LG1 przeprowadziły nocny nalot, w czasie którego artyleria przeciwlotnicza zestrzeliła He 111H.
==== Stukaflieger ====
* 25 junkersów zbombardowało cele na Pradze (7:35-9:08). Po południu formacja wystartowała ponownie, ale ze względu na fatalne warunki atmosferyczne atak anulowano (I/StG 1).
* Gruppe zaatakowała nad ranem cele w Warszawie. Drugi atak (przeprowadzony wraz z I/StG 1) został odwołany ze względu na fatalne warunki atmosferyczne (II/StG 2).
* 30 junkersów zbombardowało cele na Pradze (10:20-11:30) – główne arterie komunikacyjne oraz most drogowy. Jeden samolot został nieznacznie uszkodzony ogniem artylerii przeciwlotniczej (IV(St)/LG 1)
=== Luftflotte 4 ===
==== Kampfflieger ====
; Stab i Stabsstaffel KG/77
* 30 Do 17E zbombardowało Pragę oraz Dworzec Wschodni. Jeden bombowiec uszkodziła artyleria przeciwlotnicza (II/KG 77)
* 21 Do 17E zbombardowało węzeł kolejowy na północy miasta (III/KG 77)
==== Stukaflieger ====
* Jednostka trzykrotnie zaatakowała cele w Warszawie. W pierwszym locie (9:20-11:36) wzięło udział 26 Ju 87B – celem były mosty na Wiśle. Kilka samolotów zostało nieznacznie uszkodzonych ogniem artylerii przeciwlotniczej. W drugim locie (13:20-15:25) wzięło udział 21 junkersów, które zbombardowały cele we wschodniej części miasta. W trzecim locie (16:20-???) 21 junkersów zbombardowało most oraz wschodnią część miasta.
* Jednostka dwukrotnie zaatakowała cele w Warszawie. W pierwszym locie (8:55-10:50) 28 Ju 87B zbombardowało przyczółki mostów wiślanych. Po południu 25 junkersów zaatakowało cele w Pradze (I StG 76).
* 9 junkersów zbombardowało cele we wschodniej części miasta (9:35-11:50). 17 bombowców zbombardowało drogi wylotowe z Pragi (15:30-17:10) (I/StG 77).
* 19 Ju87 B zbombardowało cele na Pradze (14:55-16:35) (II/StG 77).
* 9 Ju87 B zbombardowało most na Wiśle (10:43-12:23), a 10 junkersów – drogi wylotowe z Pragi (11:20-12:55) (III/StG 51).
* 14 Hs 123 zaatakowały wojska polskie odkryte w północno-zachodniej części miasta (II(Sch)/LG 2).
== 11 września ==
Naloty odbyły się siłami obu flot. Był to drugi poważny nalot na Warszawę (po ataku z 10 września). Na ten dzień zaplanowano – ostatecznie niewykonany – [[terroryzm|terrorystyczny]] nalot odwetowy na cywilne cele ([[Bombardowanie Warszawy (1939)#Projekt ataku terrorystycznego|zobacz dalej]]).
=== Luftflotte 1 ===
* He 111J został zestrzelony przez artylerię przeciwlotniczą nad Warszawą; samolot spadł na skrzyżowanie Alei Jerozolimskich i ulicy Marszałkowskiej (Wettererkundungsstaffel 1)<ref>Niewykluczone, choć dużo mniej prawdopodobne, że chodzi o He 111H z Stab i Stabsstaffel LG/1 który najprawdopodobniej spadł koło miejscowości Boćki.</ref>.
==== Kampfflieger ====
; Stab i Stabsstaffel KG/3
* Gruppe operowała nad Warszawą. Jeden dornier został uszkodzony w 10% przez artylerię przeciwlotniczą (III/KG 3).
=== Stukaflieger ===
Stukasy z obu flot atakowały polskie wojska przemieszczające się przez Warszawę, północną część stolicy, stanowiska artylerii przeciwlotniczej oraz most na Wiśle. Miały one również unikać zbombardowania własnych wojsk pancernych w południowej części miasta.
== 12 września ==
Złe warunki atmosferyczne uniemożliwiły wykonanie większości planowych lotów. Od tego dnia jednostki latające na taktycznych bombowcach He 111 rozpoczęły operację powrotu na macierzyste lotniska po zakończonych działaniach w Polsce.
== 13 września ==
Pomimo utrzymującej się złej pogody przeprowadzono liczne naloty w obrębie Warszawy. Samoloty rozpoznawcze donosiły o licznych pożarach.
=== Luftflotte 1 ===
==== Stukaflieger ====
* Junkersy z I/StG1 oraz II/StG2 bombardowały cele w Warszawie; towarzyszący im dornier fotografował skutki ataku.
=== Luftflotte 4 ===
218 samolotów <!--- suma się nie zgadza, ale niektóre samoloty na skutek awarii zawracały / zrzut bomb przed Warszawą na zastępcze cele ---> wzięło udział w bombardowaniu miasta; artylerii przeciwlotniczej nie udało się zniszczyć żadnego z nich.
==== Stukaflieger ====
* 27 Ju 87B zaatakowało cele w północno-wschodniej części miasta (I/StG 2).
* 29 Ju 87B zaatakowało cele w północno-zachodniej części miasta. Ze względu na kurz i dym towarzyszący im dornier nie potrafił ocenić skutków nalotu (I/StG 76).
* 9 Ju 87B zaatakowało cele w północno-zachodniej części miasta (I/StG 77).
* Samoloty z II/StG 77 (tego dnia jednostkę odwiedził Hermann Göring) wspomogły I/StG 77 w swoim nalocie.
* 58 Ju87B zaatakowało cele w północnej części miasta (III/StG 51).
* 25 Hs 123A zaatakowało cele w północno-zachodniej części miasta (II(Sch)/LG 2).
==== Kampfflieger ====
; Stab i Stabsstaffel KG/4
* 20 He 111P, wyładowane po połowie bombami [[Bomba zapalająca|zapalającymi]] i [[Bomba burząca|burzącymi]], zaatakowały 5 celów (m.in. Dworzec Gdański) w północno-zachodniej części stolicy. Zaobserwowano liczne pożary (III/KG4).
; Stab i Stabsstaffel KG/77
* 30 Do17E zbombardowało cele w północno-zachodniej i wschodniej części miasta. Jeden samolot został uszkodzony przez artylerię przeciwlotniczą i musiał być odesłany do remontu (II/KG 77).
* 28 Do17E zbombardowało dzielnicę Błonie (III/KG 77).
== 14 września ==
Utrzymująca się zła pogoda utrudniała znacznie bombardowania – rozkaz ponownego ataku na północno-zachodnią część Warszawy nie mógł być wykonany.
== 15 września ==
Samoloty bezpośredniego wsparcia z Luftflotte 4 miały atakować północno-zachodnią część Warszawy, ale brak danych potwierdzających wykonanie tego zadania.
== 16 września ==
Na ten dzień zaplanowano zmasowany atak na Warszawę samolotami obu flot – szczegółami interesował się sam Hermann Göring – został on jednak przesunięty na dzień następny. Od tego dnia jednostki bezpośredniego wsparcia (Stukaflieger) powoli kończyły swoją działalność w Polsce i powracały do macierzystych baz.
=== Luftflotte 4 ===
==== Kampfflieger ====
; Stab i Stabsstaffel KG/4
12 heinkli poleciało nad Warszawę; 10 zrzuciło ulotki (łącznie 4 tony), 1 zawrócił z powodu złych warunków atmosferycznych, 1 pełnił rolę obserwacyjną. [[Grad]]obicie spowodowało uszkodzenie poszycia 3 samolotów (I/KG 4).
== 17 września ==
17 września na osobiste polecenie Führera odstąpiono od operacji Wasserkante. Przyczyną były zabiegi mające na celu ocalenie (ewakuację) znajdujących się w mieście cywilów i dyplomatów; wysłany [[parlamentariusz]] niemiecki nie został przyjęty przez polskie dowództwo, a ze strony polskiej do północy 17 września nikt się nie pojawił. [[Joseph Goebbels]] zapisał w swoim dzienniku<ref name = "straty"/>: "Niesamowita historia. Siedział parę godzin z zawiązanymi oczami, aż zupełnie bez sukcesu odesłano go z powrotem. Komendant Warszawy nie chciał go przyjąć. Polska musiała za to zapłacić zniszczeniem Warszawy. Wysoka cena".
Awizowane na ten dzień cele – między innymi [[Cytadela Warszawska|cytadela]] – z powyższych przyczyn nie zostały zbombardowane.
== 18 września ==
Ze względu na niemożność dokładnego rozpoznania stanowisk własnych wojsk w Warszawie postanowiono nie używać bombowców Kampfflieger do atakowania celów w Warszawie. Przygotowano ulotki do zrzucenia nad Warszawą.
== 19 września ==
Nad Warszawą miał odbyć się lot rozpoznawczy polskich stanowisk artylerii, które podobno stacjonowały w zachodniej części miasta. Dostarczono również ulotki (treść tych z poprzedniego dnia stała się nieaktualna), jednak fatalne warunki atmosferyczne uniemożliwiły dokonanie ich zrzutu.
== 20 września ==
Trzymano w pogotowiu część sił lotniczych, na wypadek gdyby siły Wehrmachtu zażyczyły sobie lotniczej interwencji w mieście.
=== Luftflotte 1 ===
==== Stukaflieger ====
* 26 Ju87B zbombardowało gazownię oraz przepompownie wodociągów (I/StG 1).
* Bombowce z II/StG 2 zbombardowały awizowane cele.
=== Luftflotte 4 ===
==== Stukaflieger ====
* 7 Ju87B zbombardowało drogi w północno-zachodnim rejonie miasta (I/StG 77).
== 21 września ==
Od tego dnia właściwie wszystkie loty bojowe samolotów Luftwaffe stacjonujących jeszcze w Polsce dotyczyły obszaru nad Warszawą i Helem.
Samolot Do 17Z (KG 77, Luftflotte 4) przeprowadzający rozpoznanie meteorologiczne nad stolicą został trafiony ogniem artylerii przeciwlotniczej. Uszkodzenie oszacowano na 80% i w konsekwencji skreślono dorniera za stanu.
== 22 września ==
=== Luftflotte 1 ===
==== Kampfflieger ====
* Dorniery należące do KG/3 z wysokości 4000 metrów zbombardowały cele na Pradze (w tym baterie artylerii przeciwlotniczej). Bombowce omyłkowo zrzuciły bomby także na własne wojska – [[11 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|11 Dywizja Piechoty]] straciła 7 żołnierzy, zbombardowana została też 7. bateria II/Flak. Rgt.11.
==== Stukaflieger ====
* 34 Ju 87B zbombardowały drogi i cele kolejowe w północno i północno-zachodniej części Pragi.
=== Luftflotte 4 ===
==== Kampfflieger ====
* Pomiędzy 13.43 a 17.25 trzy samoloty zrzucały ulotki nad miastem (KG 77).
== 23 września ==
Planowano na ten dzień poważny atak lotniczy na cele w obrębie Warszawy, jednak nie w obrębie Pragi. Linia demarkacyjna obu flot przebiegała na Wiśle – Luftflotte 4 na zachód, Luftflotte 1 na wschód od Wisły.
Warunki atmosferyczne uniemożliwiły dokonanie nalotu.
== 24 września ==
=== Stukaflieger ===
* 25 Ju 87B zbombardowało gazownie i przepompownię (I/StG 1).
* Junkersy atakowały w godzinach przedpołudniowych cele w obrębie miasta (II/StG 2).
* 32 Ju 87B zbombardowało [[Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych]]; na zniszczeniu tego celu bardzo zależało Hermannowi Göringowi (IV(St)/LG 1).
* 12 Ju 87B zbombardowało zakłady wodne (I/StG 2).
* 11 Ju 87B zbombardowało przepompownię; jeden samolot został nieznacznie uszkodzony przez artylerię plot (I/StG 76).
* 8 Ju 87B zbombardowało elektrownię (I/StG 77).
* 9 Ju 87B zbombardowało elektrownię parową; nalot został powtórzony tego samego dnia 9 junkersami z innego klucza. Jeden samolot został nieznacznie uszkodzony przez artylerię plot (II/StG 77).
* 11 Ju 87B zbombardowało tartak w okolicach portu (III/StG 51).
==== Kampfflieger ====
* 9 dornierów z 5/KG 77 zbombardowało zakład wodociągowy. Dwa polskie myśliwce zaatakowały pierwszy z [[Klucz (lotnictwo)|kluczy]], ale zaprzestały ataku po ostrzelaniu ich przez tylnego strzelca.
* Po południu 9 dornierów z 8/KG 77 zbombardowało ten sam cel.
== 25 września ==
Tego dnia Luftwaffe przeszła od bombardowania określonych celów w mieście do bombardowania określonych rejonów miasta. Rozkaz na ten dzień brzmiał następująco:
{{CytatD|Jednostki zburzą centrum Warszawy 25.9, a w razie potrzeby także w dniach kolejnych<br />a. Atak należy przeprowadzić z dużej wysokości, aby wyeliminować skuteczność nieprzyjacielskiej obrony przeciwlotniczej.<br />b. Czas nalotów jest ściśle określony – w tym czasie musi dojść do ciągłego bombardowania<br />c. Grupy zniszczą obszar objęty operacją wyłącznie bombami burzącymi z opóźnieniem<br />Punkt ciężkości – artyleria przeciwlotnicza, budynki państwowe, arterie komunikacyjne.<br />Żadnych bomb poza rejonem operacji|Hermann Göring}}
Granice obszaru bombardowania wyznaczała m.in. kolej biegnąca przez dzielnicę Wola, południowa część Powązek i Żoliborza, Wisła i lotnisko Mokotów.
Tego dnia zrzucono 486 ton bomb burzących i 72 tony bomb zapalających; warto zwrócić uwagę na użycie tych ostatnich wbrew rozkazowi Göringa (mimo starań Emmerlingowi nie udało się znaleźć dokumentu wyjaśniającego tę kwestię). W nalocie wzięła udział większość samolotów, jakie operowały jeszcze nad Polską.
Całą operację osłaniały messerschmitty, jednak polskie myśliwce nie pojawiły się (samoloty rozpoznawcze wykryły na lotnisku Mokotów samoloty). Artyleria przeciwlotnicza odniosła tego dnia spory sukces, strącając aż trzy niemieckie jednostki (jeden Ju 87, dwa Ju 52).
Dzień ten przeszedł do historii jako "lany poniedziałek". Zdaniem niektórych niemieckie samoloty wykonały tego dnia [[nalot dywanowy]].
=== Stukaflieger ===
* Gruppe wykonała trzy ataki na centrum miasta, po około 25 junkersów każdy. W czasie drugiego nalotu artyleria przeciwlotnicza uszkodziła jeden samolot (I/StG 1).
* Gruppe wykonała trzy ataki na centrum miasta (II/StG 2).
* 23 junkersy z IV(St)/LG1 wysłano nad ranem w celu zbombardowania stanowisk artylerii przeciwlotniczej. Jeden klucz odnalazł i zbombardował wrogą baterię plot, natomiast pozostałe samoloty powróciły na lotniska z pełnym ładunkiem bomb. Przed południem 30 junkersów zaatakowało centrum miasta. Po południu 34 samoloty powtórzyły zadanie – jednego sztukasa strąciła artyleria przeciwlotnicza (dwuosobowa załoga zginęła).
* 32 Ju87B miało za zadanie zbombardować cel w zachodniej części miasta; nie potrafiono go jednak zlokalizować i samoloty powróciły na lotnisko z pełnym ładunkiem bomb. Przed południem 31 bombowców powtórzyło zadanie z udanym skutkiem. Po południu 32 jednostki wystartowały ponownie bombardując koszary i magazyn (I StG 2).
* 29 Ju 87B zbombardowało śródmieście; jeden samolot został trafiony pociskiem plot. Około południa formacja powtórzyła zadanie. Po południu junkersy wystartowały ponownie i zbombardowały urząd telegraficzny w zachodniej części miasta (I/StG 76).
* 29 Ju 87B zbombardowało cele w południowej części miasta; tego samego dnia identycznymi siłami jednostka przeprowadziła nalot na centrum. Podczas pierwszego ataku w jednym junkersie nastąpiła awaria systemu chłodzącego i musiał on wylądować na Okęciu (zajętym już przez siły niemieckie) (I/StG 77).
* Jednostka dwukrotnie atakowała Warszawę – w sile 33 i 27 maszyn (II/StG 77).
* Jednostka dwukrotnie atakowała Warszawę – w sile 30 i 33 maszyn. Drugi nalot skierowany był przeciwko [[Działo kolejowe|działom kolejowym]] na Pradze (III/StG 51).
; Schlachtgruppe
[[Samolot szturmowy|Samoloty szturmowe]] Hs 123A zbombardowały nad ranem lotnisko mokotowskie. Następnie – za pomocą m.in. 800 50 kilogramowych bomb zapalających – zaatakowano Ministerstwo Kultury wraz z przylegającymi domami mieszkalnymi. Pożary, a także ogromne ilości kurzu i dymu spowodowane tymi atakami, praktycznie unieszkodliwiły polską artylerię przeciwlotniczą w godzinach przedpołudniowych. Po południu ''Schlachtgruppe'' zbombardowała elektrownię i koszary – wtedy również polskie baterie plot uzyskały najwięcej trafień.
=== Kampfflieger ===
* 47 [[Junkers Ju 52|junkersów Ju 52]] zrzuciło 102 510 małych bomb zapalających (IV/KG). Zestrzelenie dwóch samolotów tego typu przez artylerię przeciwlotniczą skutkowało zakazem używania tych jednostek do działań bojowych bez osobistej zgody Hermanna Göringa (rozkaz ten wydano następnego dnia).
* Klucz prowadzący pod dowództwem generała Stutterheima trzykrotnie zrzucił bomby nad stolicą (Stab/KG77).
* Do 17Z z I/KG77 zaatakowały Warszawę trzykrotnie (formacje po 30, 31 i 31 maszyn).
* Dorniery z II/KG77 atakowały trzykrotnie: centrum miasta (1 nalot, 31 maszyn); koszary i inne ściśle określone cele (2 nalot, 29 maszyn<ref>31 wyleciało, ale 2 zawróciły</ref>); centrum miasta (3 nalot, 32 maszyny). W czasie trzeciego nalotu o 16:37 jeden z dornierów został uszkodzony małą bombą zapalającą zrzuconą z Ju52, która przebiła poszycie samolotu. Uszkodzenie niemieckiego samolotu okazało się jednak małe.
* Dorniery z III/KG77 atakowały trzykrotnie. Pierwszy nalot odbył się nad północną częścią miasta (30 maszyn); w drugim zbombardowano szkołę chemiczną, gazownię i koszary (29 maszyn); w trzecim centrum miasta (27 maszyn).
== 26 września ==
Rozkazy przygotowane na ten dzień mówiły o wspieraniu wojsk walczących w Warszawie, przy czym Wehrmacht mógł żądać wsparcia lotniczego jedynie "na własną odpowiedzialność" i po dokładnym określeniu celu; Luftwaffe za wszelką cenę nie chciała zbombardować własnych wojsk.
W praktyce złe warunki atmosferyczne uniemożliwiły loty bojowe nad Warszawą – wykonano kilka lotów rozpoznawczych oraz zrzucono milion ulotek.
27 września Warszawa skapitulowała.
== Obrona przeciwlotnicza ==
[[Obrona przeciwlotnicza]] stolicy składała się z (dane ze strony [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]])<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ipn.gov.pl/portal/pl/732/10660/Obrona_przeciwlotnicza_Warszawy.html|tytuł=Obrona przeciwlotnicza Warszawy|autor=Olga Tumińska|język=pl|data dostępu=2010-02-16}}</ref>:
* 72 dział kalibru 75mm
* 24 dział kalibru 40mm
* 7 kompanii przeciwlotniczych karabinów maszynowych
* kompanii [[balon zaporowy|balonów zaporowych]]
* kompanii reflektorów
W jej skład wchodziły ponadto 54 myśliwce Brygady Pościgowej.
Radio Warszawa podawało publicznie zaszyfrowane komunikaty – dla lotnictwa i artylerii przeciwlotniczej – o zbliżających się samolotach wroga; jeden z takich komunikatów stał się znany za sprawą wiersza [[Antoni Słonimski|Antoniego Słonimskiego]] ''Przeszedł! Koma trzy!'' W sekcji linki zewnętrzne znajduje się nagranie z oryginalnym meldunkiem informującym o nalocie.
== Projekt ataku terrorystycznego ==
<!--- UWAGA treść tej sekcji jest linkowana – przy zmianie nagłówka proszę koniecznie poprawić linkowanie--->
Na początku września 1939 roku powstał projekt nalotu terrorystycznego na miasto Warszawę; nie został on ostatecznie wykonany i nie wyszedł poza stadium projektu. Propozycja nalotu terrorystycznego była spowodowana doniesieniami o rzekomych polskich zbrodniach wojennych, takimi jak zabójstwa lotników niemieckich czy prześladowania mniejszości niemieckiej mieszkającej w Polsce.
{{Cytat|Projekt:Rozkaz ataku Warszawa<br />Adnotacja:Rozkaz nie został zrealizowany<br />1.1 i 4 Flota Powietrzna przygotują na 11.9 zmasowany atak przeciwko Wasserkante<br />2. Atak, który będzie akcją odwetową za zbrodnie dokonane na niemieckich żołnierzach}}
== Zniszczenia miasta ==
Zniszczenia miasta i straty w ludziach po stronie polskiej z powodu nalotów Luftwaffe są niemożliwe do ustalenia – w tym samym okresie trwało ostrzeliwanie artyleryjskie oraz walka na przedmieściach miasta. Ustalenie strat spowodowanych samymi tylko nalotami jest obarczone dużym błędem. Szacunkowe straty polskie z całego oblężenia zostały podane w artykule [[Obrona Warszawy (1939)|bitwa o Warszawę]].
== Wnioski i doświadczenia Luftwaffe ==
W akapicie tym wypunktowane są wyłącznie wnioski dotyczące bombardowań Warszawy. Wiele innych doświadczeń ma charakter ogólny i nie odnosi się bezpośrednio do bombardowania Warszawy; nie są one tutaj przytaczane.
* Obrona z ziemi często była nadzwyczajnie silna, a przy niektórych atakach na Warszawę, Modlin, Kamienną i Iłów bardzo celna, choć bez istotnego powodzenia. (I/Pułk Bombowców Nurkujących 76, Ornsko 29.9 1939)
* (***) Ataki na dzielnice Warszawy miały ogromny efekt materialny i moralny. Przeciwko takim celom warto przeprowadzać ataki z dużej wysokości (I/Pułk Bombowców Nurkujących 76, Ornsko 29.9 1939)
* Czasami bombowce nurkujące utrudniały atak heinklom (Taktyczny raport dotyczący operacji 77. Pułku Bombowego w Polsce, Praga/Gbell 27.10.1939)
* Osobną kwestią pozostawało niszczenie [[Mosty w Warszawie|warszawskich mostów]] betonowych i kamiennych. Niemieckie bombowce używały [[Bomba lotnicza|bomb]] eksplodujących od razu (drogi, lasy, zgrupowania wojsk) lub z opóźnieniem (przeciwko budynkom)<ref>Bomby z opóźnieniem które spadły na budynek, przechodziły przez kilka pięter i rozsadzały go od środka. Bomba bez opóźnienia eksplodowałaby na dachu i zniszczenia budynku byłyby mniejsze. Z drugiej strony bomba z opóźnieniem podczas ataku na kolumny dawała dużo gorsze rezultaty (dużą część eksplozji pochłaniała ziemia).</ref> – bomby eksplodujące od razu nie czyniły mostom większych szkód, natomiast bomby z opóźnieniem przelatywały przez kładkę mostu i wybuchały w wodzie (większe szkody powstałyby przy trafieniu w filar, co pozostawało kwestią przypadku). Pomimo wielokrotnie ponawianych bombardowań i wielu celnych trafień nie obserwowano zawalania się mostów. Z tego powodu decydowano o atakowaniu przyczółków mostów bombami z opóźnieniem, aby w ten sposób przyspieszyć ich zniszczenie. Mosty drewniane i pontonowe niszczono z łatwością. "Mostów kolejowych nie da się zniszczyć obecnie używanymi bombami" (IV Grupa Bombowców Nurkujących; Pułk Instruktorski 1, Radom 29.9.39).
== Opinie na temat nalotów ==
=== Opinie ogólne ===
Profesor [[Tomasz Szarota]] uważa nalot z 25 września za "największe bombardowanie w dziejach ludzkości"<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.polskieradio.pl/zagranica/pl/news/artykul59315.html|tytuł=Bombardowania Warszawy z września 1939|data=28.09.2007|język=pl|data dostępu=2010-02-12}}</ref>. Przywołuje również dziennik warszawianki (Haliny Regulskiej) która opisuje m.in. że niemieccy lotnicy celowo bombardowali szpitale, cmentarze oraz zniżali się wystarczająco nisko, aby ostrzeliwać ludzi z karabinów maszynowych<ref name = "straty">[http://www.um.warszawa.pl/v_syrenka/ratusz/straty_warszawy/240_281_straty_warszawy.pdf Naloty na Warszawę podczas drugiej wojny światowej]</ref>. Regulska odnotowała zalecenie, aby nie podawać przez radio adresów szpitali oraz zdejmować z nich oznaczenia Czerwonego Krzyża, ponieważ zostają one wtedy natychmiast zbombardowane<ref name = "straty"/>. Zdaniem niektórych historyków i publicystów głównym celem nalotów były gęsto zaludnione rejony Warszawy, gmachy użyteczności publicznej<ref name="WRZESIEŃ W WARSZAWIE"/><ref name="Alarm dla miasta Warszawy!">{{cytuj stronę|url=http://www.rp.pl/artykul/299324_Alarm_dla_miasta_Warszawy_.html|tytuł=Alarm dla miasta Warszawy!|autor=Zbigniew Wawer|data=01-05-2009|data dostępu=2010-02-11}}</ref>, osiedla domów mieszkalnych, obiekty kulturalne<ref name="WRZESIEŃ W WARSZAWIE"/>, szkoły i szpitale<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/iar/artykul/69;lat;temu;rozpoczela;sie;obrona;warszawy;zaatakowanej;przez;hitlerowskie;dywizje;pancerne,61,0,367165.html|tytuł=69 lat temu rozpoczęła się obrona Warszawy, zaatakowanej przez hitlerowskie dywizje pancerne|data=2008-09-08 10:16|język=pl|data dostępu=2010-02-12}}</ref>; te ostatnie zaś bombardowano celowo<ref name = "straty"/><ref>{{cytuj stronę|url=http://kalendarium.polska.pl/wydarzenia/article.htm?id=82835|tytuł=Bombardowanie Warszawy |autor=Bartłomiej Kozłowski|język=pl|data dostępu=2010-02-14}}</ref>. Ponadto niektórzy niemieccy lotnicy zrzucali bomby na chybił-trafił (według podchorążego Gluth-Nowowiejskiego, literatura wspomnieniowa)<ref name="WRZESIEŃ W WARSZAWIE"/>. Pułkownik Tomaszewski wspominał, że "bombardowano nie stanowiska bojowe naszych oddziałów, lecz głównie miasto i ludność"<ref name="Alarm dla miasta Warszawy!"/>. Naloty na Warszawę są również określane jako bandyckie<ref>{{cytuj stronę|url= [http://www.um.warszawa.pl/v_syrenka/ratusz/straty_warszawy/240_281_straty_warszawy.pdf]|tytuł=Krótka pamięć bombardowanych|autor=Maciej Rosalak|data=25-09-2009|język=pl|data dostępu=2010-02-11}}</ref> oraz terrorystyczne<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.tygodnik.com.pl/numer/279202/trenkner.html|tytuł=„Ten zbrodniarz Churchill”|autor=Joachim Trenkner|język=pl|data dostępu=2010-02-12}}</ref>, co potwierdza przebywający w oblężonej stolicy dziennikarz [[Julien Bryan]] (jego filmy znajdują się w linkach zewnętrznych)<ref name = "straty"/>. Według [[Andrzej Rzepniewski|Andrzeja Rzepniewskiego]] jednym z dowodów zbrodniczej działalności Luftwaffe nad Warszawą mają być większe straty spowodowane nalotami w centrum miasta od dzielnic podmiejskich, które były bliżej linii frontu<ref name = "straty"/>.
Według [[Marius Emmerling|Mariusa Emmerlinga]] "dla cywila każde bombardowanie wygląda jak atak terrorystyczny skierowany przeciwko niemu"; z punktu widzenia Niemca-wojskowego atakowano cele militarne, po części z akceptacją na ofiary cywilne. Ówczesna technika uniemożliwiała precyzyjne bombardowania, a ponieważ niektóre ważne strategicznie cele leżały w dzielnicach mieszkalnych, część bomb spadająca poza obszar ataku skutkowała ofiarami cywilnymi. Zdaniem Emmerlinga celem bombardowań nie było zniszczenie miasta samo w sobie, lecz pomoc w jego zdobyciu. Także niemiecki historyk Cajus Bekker stanowczo zaprzecza, aby Luftwaffe przeprowadzała naloty terrorystyczne w Polsce<ref name = "straty"/>. Przebywający do 12 września<ref name = "straty"/> francuski [[attaché]] lotnictwa, generał Armengaud, w raporcie do rządu pisał: "Niemiecka Luftwaffe nie atakowała ludności. Muszę podkreślić, że niemiecka Luftwaffe działała według prawa wojennego; atakowała tylko cele militarne. I jeśli często ginęli cywile lub odnosili rany, to dlatego, że znajdowali się w pobliżu celów militarnych. Uważam za konieczne, aby dowiedzieli się o tym we Francji i w Anglii. Nie powinniśmy podejmować represji tam, gdzie nie ma do nich powodu, abyśmy od siebie nie zapoczątkowali totalnej wojny". Zdaniem Szaroty raport generała był spowodowany jego niechęcią do udziału Francji w II wojnie światowej; ponadto oceniał on działalność lotnictwa tylko do 12 września<ref name = "straty"/>.
[[Adolf Hitler]] w swoim przemówieniu z 8 XI 1942 porównywał "barbarzyńskie ataki alianckie z humanitarnym podejściem Luftwaffe m.in. nad Warszawą"; chodziło mu o wstrzymanie zmasowanego nalotu do 25 września i próby oszczędzenia ludności cywilnej<ref name = "straty"/>.
=== Opinie na temat zgodności nalotów z konwencją haską ===
<!--- treść tej sekcji jest linkowana w artykule miasto otwarte - przy zmianie nazwy proszę zmienić i linkowanie--->
{{wikisource|Konwencja haska IV (1907)|konwencji haskiej IV – lotnictwo obowiązywały w szczególności artykuły 25-27}}
{{CytatD|Wzbronione jest atakowanie lub bombardowanie w jakikolwiek sposób nie bronionych wsi, domów mieszkalnych i budowli.|Artykuł 25 konwencji haskiej IV (1907)}}
{{CytatD|Podczas oblężeń i bombardowań należy zastosować wszelkie niezbędne środki, ażeby w miarę możliwości oszczędzone zostały świątynie, gmachy, służące celom nauki, sztuki i dobroczynności, pomniki historyczne, szpitale oraz miejsca, gdzie zgromadzeni są chorzy i ranni, pod warunkiem, ażeby te gmachy i miejsca nie służyły jednocześnie celom wojennym. Obowiązkiem oblężonych jest oznaczyć te gmachy i miejsca za pomocą specjalnych widocznych znaków, które będą notyfikowane oblegającym.|Artykuł 27 konwencji haskiej IV (1907)}}
Za bronione miasta uznawano takie, w których znajdowały się oddziały piechoty, artylerii, baterie przeciwlotnicze oraz sztaby wojskowe, nawet jeśli nie uczestniczyły one w działaniach wojennych; pozostałe mogły uzyskać status [[Miasto otwarte|miasta otwartego]]. Od 8.9.1939 miasto znajdowało się na tak zwanej [[Front (wojsko)|linii frontowej]] i było bronione przez regularne oddziały wojskowe (ostatecznie 100 000 żołnierzy), dlatego Emmerling i Bekker uważają, że Warszawa nie była miastem otwartym. Art 27 konwencji haskiej obowiązuje jednak również bezwzględnie wobec miast bronionych.
Zdaniem profesora Szaroty i wielu innych historyków Warszawa w 1939 spełniała kryteria miasta otwartego, dlatego jego bombardowanie było [[zbrodnie wojenne|zbrodnią wojenną]]<ref name = "straty"/><ref name="WRZESIEŃ W WARSZAWIE">{{cytuj stronę|url=http://www.rzeczpospolita.pl/specjal_040529/specjal_a_5.html|tytuł=WRZESIEŃ W WARSZAWIE|język=pl|data dostępu=2010-02-20}}</ref> i działaniem niezgodnym z konwencją haską<ref name = "straty"/>. Według Szaroty sugestie, że niemieckie lotnictwo do 25 września ograniczało bombardowanie do ściśle ograniczonych celów, są ewidentnym kłamstwem<ref name = "straty"/>. Według Cynka "naloty bombowe, choć ostentacyjnie skierowane przeciw określonym obiektom wojskowym, pozostawiały załogom wielką swobodę w atakowaniu zastępczych celów przygodnych i od pierwszego dnia wojny nosiły charakter niczym nieskrępowanej działalności terrorystycznej przeciw ludności cywilnej miast i wsi polskich, nie wyłączając intensywnych bombardowań miejscowości zupełnie pozbawionych znaczenia militarnego. Puck, Warszawa i Wieluń były jaskrawymi tego przykładami".
=== Opinie na temat lotniczej obrony Warszawy ===
{{main|Brygada Pościgowa}}
Odmienne są również opinie dotyczące lotniczej obrony Warszawy:
{{CytatD|Na pierwszym etapie pracy (1–6 września) Brygada Pościgowa, działająca według planu we względnie dobrze przygotowanych warunkach, wywiązała się z postawionego jej zadania obrony powietrznej Warszawy – w ciągu pierwszych dwóch dni całkowicie, a w ciągu następnych czterech dni w dużej mierze|[[Jerzy Bogdan Cynk]]}}.
{{CytatD|Brygada Pościgowa nie spełniła swojego zadania, czyli nie zdołała skutecznie obronić Warszawy przed lotnictwem bombowym nieprzyjaciela. Należy podkreślić, że Brygada ani razu nie rozbiła i nie odparła wyprawy bombowej Luftwaffe skierowanej na stolicę Polski (...)|[[Marius Emmerling]]}}
== Zobacz też ==
* [[Bombardowanie Frampola]]
* [[Bombardowanie Wielunia]]
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
{{bibliografia start}}
*{{cytuj książkę|nazwisko=Emmerling|imię=Marius|tytuł=Luftwaffe nad Polską. Jagdflieger|wydawca=Armagedon|miejsce=Gdynia|data=2002|isbn=83-911393-6-0}}
*{{cytuj książkę|nazwisko=Emmerling|imię=Marius|tytuł=Luftwaffe nad Polską. Kampfllieger|wydawca=Armagedon|miejsce=Gdynia|data=2005|isbn=83-918106-4-X}}
*{{cytuj książkę|nazwisko=Emmerling|imię=Marius|tytuł=Luftwaffe nad Polską. Stukaflieger|wydawca=Armagedon|miejsce=Gdynia|data=2006|isbn=83-918106-6-6}}
{{bibliografia stop}}
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www4.uwm.edu/libraries/digilib/pol/index.cfm Galeria] zdjęć Harrisona z bombardowanego miasta.
* Liczne filmy [[Julien Bryan|Juliena Bryana]] z bombardowanej Warszawy; był to prawdopodobnie jedyny zagraniczny dziennikarz w oblężonej stolicy; archiwum te uważane jest przez historyków za ''bardzo cenne'' – [http://resources.ushmm.org/film/display/main.php?search=simple&dquery=warsaw&cache_file=uia_cdCpLi&total_recs=284&page_len=25&page=2&rec=30&file_num=4399 1] [http://resources.ushmm.org/film/display/main.php?search=simple&dquery=warsaw&cache_file=uia_cdCpLi&total_recs=284&page_len=25&page=2&rec=46&file_num=4199 2] [http://resources.ushmm.org/film/display/main.php?search=simple&dquery=Julien+Bryan+1939&cache_file=uia_WmJvVW&total_recs=304&page_len=25&page=1&rec=12&file_num=4197 3]. Filmy te służyły następnie do stworzenia propagandowego filmu ''Oblężenie''
* [http://www.polskieradio.pl/_files/20080402163501/2009092409043814.mp3 Zaszyfrowane ostrzeżenie o nalocie] z archiwum Polskiego Radia
<nowiki>
[[Kategoria:Bitwy kampanii wrześniowej|Warszawa]]
[[Kategoria:Historia Warszawy]]
[[Kategoria:Naloty|Warszawa]]
[[da:Bombardementet af Warszawa under 2. verdenskrig]]
[[en:Bombing of Warsaw in World War II]]
</nowiki>
| 