Bitwa pod Lützen (1632): Różnice pomiędzy wersjami

|dowódca2 = [[Albrecht von Wallenstein]]<br />[[Gottfried Heinrich von Pappenheim|Gottfried zu Pappenheim]]&nbsp;†

|siły1 = 12 tysięcy piechoty, 6,2 tys. kawalerii, 60 dział<ref name="MEW1">12,8 tys. piechoty, 6,2 tys. jazdy i 20 dział; Mała Encyklopedia Wojskowa</ref>

}}

{{Wojna trzydziestoletnia}}

'''Bitwa pod Lützen''' – jedna z największych bitew [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]], stoczona 16 listopada 1632 pod [[Lützen]] pomiędzy wojskami [[Szwecja|szwedzkimi]] pod dowództwem [[Gustaw II Adolf|Gustawa II Adolfa]] i [[Habsburgowie|habsburskimi]] pod dowództwem [[Albrecht von Wallenstein|Albrechta von Wallensteina]].

 

W 1632 wojska [[Liga Katolicka (Niemcy)|Ligi Katolickiej]] pod dowództwem [[Albrecht von Wallenstein|Wallensteina]] skierowały się w rejony [[Saksonia|Saksonii]]. W ślad za nimi ruszyły wojska [[Gustaw II Adolf|Gustawa Adolfa]], pragnącego zapobiec połączeniu się wojsk cesarskich. Koło [[Naumburg (Saale)]] Gustaw oszańcował swoje oddziały w oczekiwaniu na przeciwnika. Po otrzymaniu informacji iż Wallenstein wysłał swoje oddziały, dowodzone przez [[Gottfried Heinrich von Pappenheim|Gottfrieda Heinricha von Pappenheima]], w kierunku [[Halle (Saale)|Halle]] oraz [[Lützen]], 15 listopada Gustaw podjął natychmiastową decyzję pościgu za wrogiem na północ. Doszło do dwugodzinnej walki z cesarskimi siłami dowodzonymi przez generała [[Rudolf Colloredo|Rudolfa Colloredo]], który bronił brodu na rzece Rippach [[bitwa pod Weisenfell|pod Weisenfell]]. Walka ta zaalarmowała Wallensteina, który zorientował się w sytuacji, w nocy na [[16 listopada]] ogniem dział wezwał rozproszone oddziały i nakazał Pappenheimowi powrót. Następnie ustawił oddziały wzdłuż okopanego rowami traktu idącego do Lipska, na odcinku między Lipskiem a strumieniem Flossgraben. Umocnił także stojący na jego prawym skrzydle zamek i miasto wraz z pobliskim wzgórzem, umieszczając tam muszkieterów i większość dział. Cały front wojsk cesarskich, które uszykowane zostały do rana, zwrócony został na południe.

 

Centrum tworzyły cztery czworoboki, natomiast jazda rozlokowała się na wzgórzach – prawe skrzydło w okolicach Lützen dowodzone przez [[Henryk von Holk|Henryka von Holka]] oraz lewe pod dowództwem [[Matthias Gallas|Matthiasa Gallasa]]. Rankiem 16 listopada Szwedzi rozpoczęli wymarsz z miejscowości [[Rippach]] w kierunku wojsk cesarskich. Armia szwedzka składała się z dwóch części, w skład każdej z nich wchodziła piechota oraz jazda. Ogółem siły szwedzkie liczyły około 16 tysięcy ludzi<ref name="MEW1"/>, wojska cesarskie bez sił Pappenheima (który po przybyciu miał zająć lewe skrzydło wojsk cesarskich) liczyły 15 tys. żołnierzy (plus 10 tys. Pappenheima<ref>zdaniem Małej Encyklopedii Wojskowej Pappenheim dowodził jazdą w sile 3000 żołnierzy</ref>). Po rozeznaniu się w sytuacji Gustaw nakazał swojej armii zmianę frontu na lewo, wobec czego jego prawe skrzydło dostało się pod ogień artylerii nieprzyjaciela ostrzeliwującego kolumny szwedzkie znajdujące się na drodze. Dopiero koło południa<ref>z powodu mgły Gustaw Adolf zaatakował pozycje Wallensteina dopiero około godziny 10; Mała Encyklopedia Wojskowa</ref> siły Gustawa dotarły w pobliże linii przeciwnika, rozpoczynając walkę.

 

Główne uderzenie zamierzał Gustaw przeprowadzić siłami prawego skrzydła, nad którym osobiście objął dowodzenie. Celem króla było wypchnięcie przeciwnika z [[Lipsk]]a. Atak skupionej na prawym skrzydle jazdy szwedzkiej z łatwością przebił się przez słabe lewe skrzydło Wallensteina, przecinając połączenie sił cesarskich z Lipskiem.

 

Kolejne wzmocnienie armia cesarska otrzymała od [[Octavio Piccolomini|Octavia Piccolominiego]], który na czele dwóch regimentów włączył się do walki. Wyłaniające się z mgły nowe regimenty całkowicie zaskoczyły Gustawa, a w gwałtownej walce trafiony śmiertelnie król około godziny 14 spadł z konia. Po śmierci króla walka toczyła się dalej. Szwedzi rozwścieczeni tym faktem walczyli jeszcze zacieklej pod komendą księcia Bernarda Weimarskiego aż do zapadnięcia zmierzchu, zdobywając około godziny 16 Lützen wraz z cesarskimi bateriami. Pod wieczór Bernardowi udało się w końcu zmusić do odwrotu wojska cesarskie, których odwrót zamienił się w chaotyczną ucieczkę. Na placu boju broniła się jedynie piechota, jednak i ta na wniosek ranionego w bitwie Wallensteina przerwała walkę. Wallenstein nakazał piechocie zabitego Pappenheima osłaniać swój odwrót w kierunku Lipska. Odchodząc, wojska cesarskie pozostawiły na placu boju wszystkie działa i kilka tysięcy zabitych (około 3 tys. poległych).

 

 

== Zobacz też ==

* [[I bitwa pod Breitenfeld]]

* [[I bitwa pod Nördlingen]]

 

== Literatura ==

 

{{DEFAULTSORT:Lützen (1632), Bitwa pod}}