Bon towarowy PeKaO: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m WPCleaner v1.20 - Naprawa linku do ujednozn. - Kartki / z pomocą WP:CHECK - Ortografia i typografia
poprawki, poprawa linków
Linia 3:
[[Plik:BonTowarowy 5centów obverse.jpg|thumb|245px|Bon towarowy o wartości 5 centów wyemitowany przez Bank Polska Kasa Opieki S.A. w [[Warszawa|Warszawie]] 1 października 1979]]
 
'''Bon PeKaO''' – (tzw. ''polski dolar''), stosowany w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] [[środek płatniczy]] będący substytutem [[Waluty wymienialne w PRL|walut wymienialnych]] ważnym wyłącznie w wydzielonej sieci placówek handlowych (tzw. "sprzedaży towarów [[Eksport wewnętrzny|eksportu wewnętrznego]]"). Służył przede wszystkim jako mechanizmnarzędzie drenażuułatwiające zasobówprzejmowanie przez państwo deficytowych w okresie PRL [[Waluty wymienialne w PRL|dewizowychwalut wymienialnych]] obywatelia PRLtakże stymulował obrót w państwowym systemie [[Eksport wewnętrzny|eksportu wewnętrznego]]. Emitowany przez [[Bank Pekao S.A.|''Bank Polska Kasa Opieki SA'']] i wydawany jako namiastka walut osobom, które otrzymywały przekazy pieniężne z krajów tzw. [[Drugi obszar płatniczy|II obszaru płatniczego]] ([[Stany Zjednoczone|USA]] i [[Europa Zachodnia]]). ObywateleObywatelom polscypolskim pracującypracującym na rzecz polskich firm za granicą, bądź otrzymującyotrzymującym przelewy z zagranicy ([[Płaca|wypłaty]], [[Spadek|spadki]], [[Umowa darowizny|darowizny]], [[Renta|renty]], [[Emerytura|emerytury]] itp.) w zamianmiejsce zanależnych prawdziweim [[Waluty wymienialne w PRL|walut wymienialnych]] (prawdziwych [[Dolar amerykański|dolarydolarów]], [[Frank francuski|frankifranków]] czy [[Funt szterling|funtyfuntów]]) otrzymywaliwydawano ich ekwiwalent w bonach.
'''Bon PeKaO''' – tzw. ''polski dolar'', zastępczy [[środek płatniczy]], stosowany w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]].
Służył jako mechanizm drenażu zasobów [[Waluty wymienialne|dewizowych]] obywateli PRL. Emitowany przez [[Bank Pekao S.A.|''Bank Polska Kasa Opieki SA'']] i wydawany jako namiastka walut osobom, które otrzymywały przekazy pieniężne z krajów tzw. [[Drugi obszar płatniczy|II obszaru płatniczego]] ([[Stany Zjednoczone|USA]] i [[Europa Zachodnia]]). Obywatele polscy pracujący na rzecz polskich firm za granicą, bądź otrzymujący przelewy z zagranicy ([[Płaca|wypłaty]], [[Spadek|spadki]], [[Umowa darowizny|darowizny]], [[Renta|renty]], [[Emerytura|emerytury]] itp.) w zamian za prawdziwe [[Dolar amerykański|dolary]], [[Frank francuski|franki]] czy [[Funt szterling|funty]] otrzymywali ich ekwiwalent w bonach.
 
W pierwszym okresie (lata [[Lata 50. XX wieku|pięćdziesiąte]] i [[Lata 60. XX wieku|sześćdziesiąte]]) zakazany był, i z początku restrykcyjnie karany, wszelki obrót [[Waluty wymienialne w PRL|dewizami]], a (od stycznia roku 1960) [[Waluta|waluty]], które ludzie przetrzymali sprzed wojny, albo które przywieźli wracając z Zachodu - skupował państwowy bank wydając specjalne bony zamiast dolarów. Od lat [[Lata 70. XX wieku|70.]] (okres rządów [[Edward Gierek|Gierka]]) na wciąż obowiązujący zakaz handlu walutami patrzono już przez palce.
 
Bony te służyły wyłącznie do zakupów w sklepach banku Pekao (później przekształconych w sklepy Przedsiębiorstwa Eksportu Wewnętrznego [[Pewex|PEWEX]]). Drugą siecią sklepów była [[Baltona]], przeznaczona dla [[Marynarz (zawód)|marynarzy]] i [[rybak]]ów, emitująca nieco inną wersję bonów dolarowych. W obu tych sieciach można było za [[Waluty wymienialne|walutę]] bądź za bony kupić najbardziej poszukiwane, zarówno importowane towary, jaki i krajowe. W sieci PEWEX sprzedawane były np. samochody, w ''normalnej'' sprzedaży dostępne jedynie na przydział lub po długim okresie oczekiwania. Zgodnie jednak z nazwą - ''[[eksport wewnętrzny]]'' - był to również sposób sprzedawania za [[Waluty wymienialne w PRL|waluty wymienialne]] towarów produkcji krajowej - np. w końcowym okresie PRL, kiedy większość towarów spożywczych można było kupić jedynie na [[kartki (reglamentacja towarów)|kartki]], posiadacze walut wymienialnych lub bonów dolarowych mogli towary, które były [[Reglamentacja|reglamentowane]], kupić w sklepach PEWEX lub Baltony. Dotyczyło to wielu artykułów, od [[papieros]]ów, poprzez [[Napój alkoholowy|alkohole]], [[Herbata|herbatę]], [[Kawa|kawę]], [[Proszek do prania|proszki do prania]], [[Oleje|olej]], aż po [[Elektronika użytkowa|sprzęt RTV]] i [[Samochód|samochody]]. Nawet mieszkania kupowane były (nie w sklepach) za dolary lub bony. Dolar i bon dolarowy stał się bowiem wówczas drugą walutą PRL, gdyż szybko postępująca inflacja [[Złoty|złotego]] utrudniała normalne rozliczenia. W latach sześćdziesiątych bony (i dolary na [[Czarny rynek|czarnym rynku]]) kupić można było za 70–80 zł, a w siedemdziesiątych - za 100–150 zł, na początku [[Stan wojenny w Polsce 1981-1983|stanu wojennego]] - za ok. 400 zł, tuż przed [[Okrągły Stół (historia Polski)|Okrągłym Stołem]] - za 7000–7500 zł, wreszcie w 1989 [[Leszek Balcerowicz]] ustanowił kurs 1 dolar - 9500 zł (wszystkie ceny sprzed [[Denominacja|denominacji]], tzn. kurs Balcerowicza to równowartość dzisiejszych 0,95 zł). Handel walutami stał się legalny, a polska waluta wymienialna - bony dolarowe straciły rację bytu, a wkrótce po nich sklepy PEWEX-u i Baltony.
 
Przeciętna pensja w czasach PRL-u przeliczona wg kursu czarnorynkowego wynosiła od 15 do 40 dolarów<ref>[http://www.gazetapodatnika.pl/artykuly/przecietne_wynagrodzenie_w_latach_1950_2005-a_81.htm Przeciętne wynagrodzenie w latach 1950-2008<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.