Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hromada: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne |
|||
Linia 25:
Hromada wydawała wiele pism m.in. "Жыццё беларуса", "Беларуская ніва", "Беларуская справа", "Народная справа", "Наша справа", "Наш голас", "Наша воля", "Народны звон", "Маланка". Były one często rekwirowane lub zawieszane przez polskie władze. Prawie w każdej wsi białoruskiej powstały struktury Hromady. Jej liczebność osiągnęła ok. 120 tys. członków. Powstało ok. 2 tys. wiejskich komórek partyjnych.
W 1926 roku BWRH zdobyła wpływy w [[Białoruski Komitet Narodowy w Wilnie|Białoruskim Komitecie w Wilnie]] – organie koordynującym działalność białoruskich partii i organizacji na terenach półnowcno-wschodnich Polski<ref>''Энцыклапедыя гісторыі Беларусі ў 6 тамах'', Т. 1, ''А–Беліца'', red. М. В. Біч i in., s. 449.</ref>. Pod koniec 1926 roku działacze Hromady opanowali kierownictwo [[Towarzystwo Szkoły Białoruskiej|Towarzystwa Szkoły Białoruskiej]], jednej z najbardziej aktywnych białoruskich instytucji społeczno-kulturalnych. Jednocześnie w najwyższych władzach partii szerzyły się silnie wpływy [[komunizm|komunistyczne]]. Władze polskie, dostrzegając realne zagrożenie przejęcia władzy w regionie przez białoruskich działaczy w wyniku demokratycznych procedur, posłużyły się prowokacjami, które miały miejsce podczas powiatowych zjazdów partyjnych. Tak było np. w [[Białystok|Białymstoku]] w listopadzie 1926 roku, a na terenie powiatu bielskiego doszło nawet do pogromu delegatów na zjazd, który miał się odbyć w [[Stare Berezowo|Starym Berezowie]]. Jednak dopiero aresztowanie działaczy kierownictwa Hromady oraz aktywistów terenowych przerwało dalszy rozwój partii. Władze nie mogąc jednak wyraźnie osłabić działalności Hromady, ostatecznie zdelegalizowały ją 23 marca 1927 roku. Duży wpływ na ten krok miała też ścisła współpraca z [[Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi|Komunistyczną Partią Zachodniej Białorusi]].
Działacze rozwiązanej Hromady utworzyli w grudniu 1927 r. w Wilnie [[Białoruski Włościańsko-Robotniczy Klub Poselski Zmahanie|Centralny Wyborczy Komitet Białoruskiego Chłopsko-Robotniczego Zjednoczenia "Zmahanie" za Interesy Chłopów i Robotników]], który wprowadził do Sejmu II kadencji 3 posłów. Od końca marca [[1928]] r. liczył 5 posłów białoruskich. Byli oni skupieni w Białoruskim Klubie Chłopsko-Robotniczym "Zmahanie", występującym od 1929 roku jako Białoruski Włościańsko-Robotniczy Klub Poselski "Zmahanie".
W 1930 roku uwięzieni przywódcy Hromady zostali przedterminowo zwolnieni. Część z nich, obawiając się dalszych aresztowań, przedostała się nielegalnie do [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]], gdzie pod koniec lat 30. w większości została zabita w ramach czystek stalinowskich. Pozostali w Polsce działacze prowadzili nielegalną działalność partyjną. Na początku 1939 roku w [[Baranowicze|Baranowiczach]] miała miejsce tajna konferencja kierownictwa Hromady, na której podjęto decyzję doprowadzenia do wybuchu powstania antypolskiego na [[Polesie|Polesiu]] w momencie ataku wojsk niemieckich na Polskę. Został tam skierowany [[Siargiej Chmara]], były dowódca partyzancki z początku lat 20., który w krótkim czasie zorganizował partyzantkę liczącą ok. 5 tys. ludzi. Wybuch powstania uniemożliwiło jednak [[agresja ZSRR na Polskę|agresja ZSRR]] na wschodnie obszary Polski 17 września 1939 roku. W okresie okupacji niemieckiej część byłych działaczy Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady utworzyło konspiracyjną [[Białoruska Ludowa Hromada|Białoruską Ludową Hromadę]].
{{Przypisy}}
| |||