|
vbvbvbvb
{{Inne znaczenia|urzędu}}
'''Dyktator''' (''Dictator'') – w [[republika rzymska|republice rzymskiej]] był to urzędnik nadzwyczajny (''extraordinarius''), któremu przyznawano władzę absolutną na okres maksymalnie sześciu miesięcy, aby zapobiegł nadzwyczajnym kryzysom (np. podczas ciężkiej wojny lub wewnętrznych rewolt). Wybór dyktatora należał początkowo do [[Komicja centurialne|komicjów centurialnych]]. Później powoływany był przez [[konsul rzymski|konsulów]] na polecenie [[Senat rzymski|senatu]] i był to jedyny urząd w republice rzymskiej, na który mianowano, a nie wybierano. Dyktator powoływał dowódcę jazdy (''magister equitum''), który w czasie wojny dowodził jazdą, podczas gdy dyktator stał na czele piechoty. Oznaką nieograniczonej władzy dyktatora było 24 [[liktor]]ów towarzyszących mu nawet w samym mieście. Do legendy przeszedł [[Lucjusz Kwinkcjusz Cincinnatus]] – rolnik, którego w [[458 p.n.e.]] obwołano dyktatorem podczas wojny z ludem [[Ekwowie|Ekwów]]. Po jej zakończeniu natychmiast zrezygnował z urzędu i powrócił do pracy na roli.
W [[I wiek p.n.e.|I wieku p.n.e.]] nadużywanie tego urzędu (np. przez [[Gajusz Juliusz Cezar|Juliusza Cezara]]) doprowadziło do końca republiki.
Współcześnie dyktatorem określa się przywódcę kraju sprawującego władzę w sposób [[Autorytaryzm (ustrój)|autorytarny]], nie licząc się z [[prawo|prawem]] danego państwa i łamiąc [[prawa człowieka]] (np. [[Saddam Husajn]] w Iraku, [[Idi Amin]] w Ugandzie, [[Józef Stalin]] w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], [[Adolf Hitler]] w Niemczech, [[Benito Mussolini]] we Włoszech, [[Augusto Pinochet]] w Chile, [[Francisco Franco]] w Hiszpanii, [[Fidel Castro]] na Kubie, [[François Duvalier]] w Haiti, [[Josip Broz Tito]] w Jugosławii, [[Enver Hodża]] w Albanii, [[Nicolae Ceauşescu]] w Rumunii, [[János Kádár]] na Węgrzech, [[Todor Żiwkow]] w Bułgarii, [[Kim Ir Sen]], [[Kim Dzong Il]] i [[Kim Dzong Un]] w Korei Północnej, [[Mao Zedong]] w Chinach, [[Chorlogijn Czojbalsan]] w Mongolii, [[Pol Pot]] w Kambodży, [[Manuel Noriega]] w Panamie, [[Alfredo Stroessner]] w Paragwaju, [[Juan Perón]], [[Isabel Perón]] i [[Jorge Rafael Videla]] w Argentynie, [[Mengystu Hajle Marjam]] w Etiopii, [[Teodoro Obiang Nguema Mbasogo]] w Gwinei Równikowej, [[Robert Mugabe]] w Zimbabwe, [[Zin Al-Abidin Ben Ali]] w Tunezji, [[Hosni Mubarak]] w Egipcie, [[Alaksandr Łukaszenka]] na Białorusi, [[Muammar al-Kaddafi|Muammar Kaddafi]] w Libii, [[Baszar al-Assad]] w Syrii, [[Bolesław Bierut]], [[Władysław Gomułka]], [[Edward Gierek]] oraz [[Wojciech Jaruzelski]] w PRL.
Określenie "dyktator mody" stosuje się wobec uznanych projektantów mody.
== Lista rzymskich dyktatorów ==
|
