Mohammad Daud Chan: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne |
m drobne redakcyjne |
||
Linia 5:
|miejsce urodzenia = [[Plik:Flag of Afghanistan 1901.jpg|20px]] [[Kabul]]
|data śmierci = [[28 kwietnia]] [[1978]]
|miejsce śmierci = {{
|funkcja = {{
|partia = [[Partia Rewolucji Narodowej]]
|od = [[17 lipca]] [[1973]]
|do = [[27 kwietnia]] [[1978]]
|poprzednik = ''stworzony urząd''
|następca = [[Nur Mohammad Taraki]]
|2 funkcja = {{
|2 od = [[7 września]] [[1953]]
|2 partia = ''bezpartyjny''
Linia 20 ⟶ 18:
|2 poprzednik = [[Szah Mahmud Chan]]
|2 następca = [[Mohammad Yusuf Chan]]
|commons =
|quote =
}}
'''Sardar Mohammad Daud Chan''' (ur. [[18 lipca]] [[1909]]
== Młodość i kariera ==
Mohammad Daud Chan urodził się w Kabulu jako najstarszy syn dyplomaty Mohammada Aziz Chana (brata [[Mohammad
== Premier ==
7 września 1953 roku Mohammad Daud Chan został mianowany premierem przez króla [[Mohammad Zaher Szah|Zaher Szaha]], otrzymując jednocześnie teki ministra obrony narodowej i ministra spraw wewnętrznych. Okres urzędowania Daud Chana jako premiera jest znany jako
Od 1947 roku Afganistan naciskał na przyznanie [[Pakistan|pakistańskim]] [[Pasztuni|Pasztunom]] autonomii, ale działania te nie przyniosły efektów i przyczyniły się do długotrwałego kryzysu w relacjach z Pakistanem. W 1961 roku, w rekcji na prowadzoną przez Daud Chana politykę wsparcia dla bojówek pasztuńskich na obszarach wzdłuż [[linia Duranda|linii Duranda]], Pakistan zamknął granicę z Afganistanem. Doprowadziło to do kryzysu gospodarczego i uzależnienia Afganistanu od [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], który stał się jego głównym partnerem handlowym. W ciągu kilku miesięcy, ZSRR wysłał do Afganistanu samoloty odrzutowe, czołgi, ciężką i lekką artylerię o wartości 25 milionów [[dolar amerykański|USD]]. W 1962 roku Daud Chan wysłał armię afgańską do Pakistanu, aby sprowokować wybuch powstania Pasztunów na północy kraju, ale zamiar ten się nie powiódł.
Linia 42 ⟶ 39:
Demokratyczna konstytucja z 1964 roku została zawieszona, a działający na jej podstawie [[Zgromadzenie Narodowe (Afganistan)|dwuizbowy parlament]] ([[Izba Ludowa (Afganistan)|Izba Ludowa]] i [[Izba Starszych]]) został zastąpiony przez [[Loja Dżirga|Wielkie Zgromadzenie]], którego członkowie w znacznej części pochodzili z nominacji prezydenta. 30 stycznia 1977 roku Wielkie Zgromadzenie zatwierdziło nową konstytucję, wprowadzającą prezydencką formę rządów i system jednopartyjny, z Partią Rewolucji Narodowej (założoną w 1974 roku) jako jedyną legalną partią.
Wszelka opozycja wobec rządu była tłumiona. Aresztowano m.in. Mohammada Haszima Maiwandwala (byłego premiera o poglądach liberalnych, sprawującego urząd w latach 1965-1967) wraz z czterdziestoma innymi osobami, z których cztery skazano na karę śmierci. W więzieniu, według wersji oficjalnej, Maiwandwal
W początkowym okresie rządów Daud Chan prowadził politykę współpracy i sojuszu z ZSRR. W 1974 r. zatwierdził plan gospodarczy, którego celem było zwiększenie potencjału wojskowego Afganistanu. Przyczyniły się do tego rosnące obawy o brak nowoczesnej armii, która mogłaby dorównać siłom zbrojnym [[Iran]]u i Pakistanu. Przez następne dwa lata [[port lotniczy Kabul|Międzynarodowy Port Lotniczy w Kabulu]] i [[baza lotnicza Bagram|baza lotnicza w Bagram]] otrzymywały dostawy zaawansowanej technicznie broni produkcji radzieckiej. W dniach 12-15 kwietnia 1977 roku Daud Chan złożył wizytę w [[Moskwa|Moskwie]].
Od 1976 roku, w obliczu wzrostu popularności LDPA, Daud Chan zacieśniał relacje z państwami zachodnimi, a także z innymi krajami muzułmańskimi. W 1976 roku podpisał z Pakistanem wstępny układ o rozwiązaniu problemu Pasztunów mieszkających na południe od linii Duranda, a w 1977 r. zawarł z Egiptem umowę o współpracy wojskowej. Nowy kurs polityki Daud Chana nie spodobał się Kremlowi, który obawiał się utraty kontroli nad rządem w Kabulu i planował nawet obalenie Daud Chana oraz ustanowienie w Afganistanie proradzieckiego rządu. Obalenie Daud Chana planowali także przebywający na emigracji (głównie w Pakistanie) opozycjoniści, spośród których wielu zasiliło później szeregi [[mudżahedin]]ów, m.in. [[Burhanuddin Rabbani]] (prezydent w latach 1992-1996) oraz [[Gulbuddin Hekmatjar]] (premier w latach [[1993]]-[[1994]] i w okresie czerwiec-wrzesień 1996 roku).
== Komunistyczny przewrót w 1978 ==
Narastająca różnica zdań pomiędzy Kabulem i Moskwą co do dalszego wpływu ZSRR na politykę i gospodarkę Afganistanu była przyczyną kolejnego zamachu stanu, znanego też jako [[rewolucja kwietniowa]]. [[19 kwietnia]] 1978 roku odbył się pogrzeb [[Mir Akbar Khyber]]a, zamordowanego działacza LDPA z frakcji
Daud Chan, zaniepokojony tą demonstracją siły komunistów, wydał nakaz aresztowania liderów LDPA. Jeden z nich, Hafizullah Amin
26 kwietnia armia została postawiona w stan gotowości ze względu na podejrzenie zamachu stanu. Rozpoczął się on 27 kwietnia od ruchów sympatyzujących z LDPA żołnierzy na Międzynarodowym Porcie Lotniczym w Kabulu. W ciągu następnych 24 godzin zajęli oni Kabul i rozbili lojalne wobec Daud Chana oddziały.
[[28 kwietnia|Następnego dnia]] rano uczestniczący w przewrocie żołnierze wkroczyli do [[Arg (pałac)|Pałacu Prezydenckiego]] i zastrzelili Daud Chana wraz z większością członków jego rodziny. Śmierć Daud Chana nie została jednak publicznie ogłoszona
28 czerwca 2008 roku ciało Daud Chana zostało odnalezione w masowym grobie odkrytym na obrzeżach Kabulu<ref>[http://wiadomosci.onet.pl/1779935,12,item.html Afganistan: ciało prezydenta w masowym grobie 30.06.2008 (www.onet.pl)].</ref>. Oprócz zwłok Daud Chana znaleziono też ciała kilku członków jego rodziny oraz rządu. 4 grudnia 2008 roku Ministerstwo Zdrowia Afganistanu poinformowało, że zwłoki Daud Chana zostały zidentyfikowane na podstawie uzębienia. 17 marca 2009 roku odbył się państwowy pogrzeb Daud Chana.
{{Przypisy}}
| |||