YIVO: Różnice pomiędzy wersjami

'''YIVO''' ([[jidysz|jid.]] '''ייִוואָ''') założony w [[1925]] w [[Wilno|Wilnie]], [[Polska]] powstał jako '''Żydowski Instytut Naukowy''' ([[jidysz|jid.]] ''ייִדישער וויסנשאַפֿטלעכער אינסטיטוט'' / ''Jidiszer Wisnszaftlecher Institut''). Skrót ten jest [[Skrótowiec|akronimem]] jego pierwotnej nazwy. Przemianowany na '''YIVO Institute for Jewish Research''', od [[1940]] ma siedzibę w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]], [[Stany Zjednoczone|USA]] i jest najbardziej autorytatywnym źródłem [[ortografia|ortografii]], [[leksykografia|leksykografii]] oraz innych pokrewnych studiów nad językiem [[jidysz]], co oznacza że jest jego regulatorem.

 

 

Współtwórcą i kierownikiem wileńskiego oddziału instytutu był lingiwsta [[Max Weinreich]], który od 1940 r., pracował w YIVO w USA. Wileński oddział w okresie istnienia posiadał 40 000 woluminów oraz wiele cennych rękopisów w tym dokumenty i listy [[Lew Tołstoj|Lwa Tołstoja]], [[Icchok Lejb Perec|Icchoka Lejba Pereca]], [[Alfred Landau|Alfreda Landaua]] czy [[Szolem Alejchem|Szolema Alejchema]]. Instytut organizował wystawy i wykłady wielu wybitnych osobistości, zajmował się zbieraniem i opracowywaniem materiałów naukowych, prowadził badania nad językiem, kulturą i folklorem, a także wspierał programy badawcze. Przy YIVO działało Muzeum Sztuki. W sierpniu 1935 r., na światowym zjeździe YIVO w Wilnie gościli między innymi malarz [[Marc Chagall]] i historyk [[Szymon Dubnow]]. W 1941 r., po wkroczeniu [[Niemcy|niemieckich]] [[narodowy socjalizm|narodowych socjalistów]] do Wilna do budynku Instytutu zwieziono dzieła i książki zrabowane z żydowskich bibliotek, muzeów i mieszkań prywatnych, a dodatkowo w budynku skoszarowano wojsko. Część ze zbiorów YIVO została zniszczona przez nazistów, cześć wywieziona w głąb [[III Rzesza|Rzeszy]], a część ukryta przez grupę żydów pracujących dla Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg w tym poetę [[Abraham Suckewer|Abrahama Suckewera]] i wydobyta po wojnie.