Wikipedia

Tefnacht: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobiazgi
m WP:ZdB: poprawa linków, WP:SK
Linia 1:
{{Władca kraju infobox
| król = Tefnacht
| tytulatura =
| grafika =
| herb grafika =
| sygnatura grafika =
| dewiza =
| tytuł = [[Władcy Egiptu|władcaWładca starożytnego Egiptu]]
| data koronacji =
| od =
| do =
| poprzednik =
| następca =
| dynastia = [[XXIV dynastia]]
| urodzony =
| zmarł =
| Miejsce pochówku =
| ojciec =
| matka =
| żona =
| dzieci = [[Bakenrenef]]
| rodzeństwo =
| commons = Category:Tefnakht
| source =
| quote =
}}
{{Hiero/4kartusze|Tefnachta|wyrównanie=right|era=np|
nomen-egip=Tefnacht|
|nomen-pol=Tefnacht|
|nomen-hier=<hiero>G39-N5</hiero><hiero> <-X1-G1-I9:N35-M3:Aa1:X1 -> </hiero>|
|prenomen-egip=Szepses-Re|
|prenomen-pol=Szlachetny-niczym-Re|
|prenomen-hier=<hiero>M23:X1-L2:X1</hiero><hiero> <-N5-A50-S29-S29 -> </hiero>|
|horusowe-egip=Siachet|
|horusowe-pol=|
|horusowe-hier=|
|nebty-egip=Siachet-nebty|
|nebty-pol=|
|nebty-hier=
}}
'''Tefnacht''' – [[faraon]], władca [[starożytny Egipt|starożytnego Egiptu]], uważany przez [[Manethon|Manetona]] za twórcę [[XXIV dynastia|XXIV dynastii]] ze stolicą w [[Sais]], z czasów Trzeciego Okresu Przejściowego. Prawdopodobnie panował jako książę, władca Sais w latach '''740-727''' p.n.e. i później jako faraon w latach '''727-719''' p.n.e.
Linia 44:
Jego silne rządy spowodowały rozszerzenie granic na zachód kosztem posiadłości innych plemion libijskich, na północ za [[Buto]] i na południe do [[Memfis]]. Około roku 740 p.n.e. władza przeszła w ręce księcia Tefnachta, który ogłosił się ''Wielkim Księciem Zachodu'' i ''Wielkim wodzem Libu''.
 
Od około 780 roku p.n.e [[XXV dynastia|władcy kuszyccy]] przesuwali granice swych posiadłości coraz dalej na północ, opanowując obszary całej Dolnej Nubii, aż po [[Asuan]]. Około roku 747/746 p.n.e władzę przejął syn Kaszty -– [[Pianchi]]. Przez pierwsze dziesięć lat swego panowania podporządkował sobie cały obszar Górnego Egiptu, co najmniej do [[Teby (Egipt)|Teb]], a być może jeszcze dalej na północ aż do [[Hermopolis]] i [[Herakleopolis]]. Ekspansja kuszytów zaczęła realnie zagrażać królestwom libijskim w Delcie. Wiodącą rolę wśród wszystkich władców Delty grał Tefnacht. Zjednoczył on pod swoim berłem cztery królestwa wodzów Ma: Królestwo Zachodnie, znajdujące się na zachód od damiettańskiej odnogi [[Nil]]u, królestwo z ośrodkiem władzy w [[Sebennytos]] i [[Busiris]], królestwo ze stolicą w [[Mendes]] i królestwo znajdujące sie na południe od peluzyjskiej odnogi [[Nil]]u, z ośrodkiem w Pi-Soped. Do koalicji Tefnachta przyłączyły się także królestwo z [[Athribis]] i Tanis, podległe [[Osorkon IV|Osorkonowi IV]] i państwo [[Iuput II|Iuputa II]] z Leontopolis.
 
Zjednoczone siły Tefnachta rozpoczęły marsz bojowy na południe, zajmując [[Memfis]], Herakleopolis, a następnie oblegając Hermopolis. Wiele miast poddawało sie władzy Tefnachta bez jakiegokolwiek oporu. Reakcją Pianchiego było natychmiastowe wysłanie swych wojsk na spotkanie wroga. Był to początek wojny, która zapoczątkowała nowy etap w dziejach Egiptu -– ekspansję kuszycką mającą na celu opanowanie całego obszaru Górnego i Dolnego Egiptu oraz zjednoczenie władzy w jednym ręku.
 
W 21. roku panowania Pianchi osobiście wyruszył przeciwko Tefnachtowi. Hermopolis, pozostające pod władzą Nimlota III zostało zdobyte, a władca Herakleopolis Pefczauauibastet poddał się, składając hołd władcy kuszyckiemu. Tefnacht zmuszony do odwrotu wycofywał swe wojska na północ. Pianchi podążając w ślad za nimi zdobył twierdzę, strzegącą drogi do Fajum, a Mejdum i Liszt poddały się. Wojska koalicji Tefnachta zamknęły się w [[Memfis]]. W wyniku oblężenia twierdza wkrótce padła. Tefnacht wraz z resztkami wiernych sobie oddziałów zdołał ukryć się pośród bagien Delty. Po upadku Memfis i praktycznym rozbiciu koalicji, wszyscy władcy królestw Delty złożyli hołd Pianchiemu, który założył swą główna kwaterę w [[Athribis]]. Wkrótce przybył tam również Tefnacht aby złożyć hołd zwycięzcy.
 
Pianchi, zabrawszy ze sobą ogromne łupy, powrócił najpierw do Teb -– gdzie odbyły się wielkie uroczystości dla uczczenia zwycięstwa -– a potem do [[Napata|Napaty]], swej rodzimej stolicy. Wkrótce Tefnacht na powrót objął władzę nad ziemiami i królestwami, którymi władał przed wojną z Pianchim. Powstrzymał się jedynie przed ekspansją na południe, uważając się jedynie za prawowitego dziedzica faraonów władających Tebaidą. Wkrótce podjął działania zmierzające do obrony Delty przed zagrożeniem ze wschodu, przeciw zaborczym planom Asyrii, groźba inwazji ze strony której stawała się coraz bardziej realna. W tym celu zawarł -– jak się wydaje iluzoryczny -– sojusz z władcą Izraela, Ozeaszem.
 
Następcą Tefnachta na tronie w Sais został jego syn [[Bakenrenef]].
Linia 56:
=== Władcy poszczególnych części Egiptu ===
W różnych częściach Egiptu władzę sprawowali:
* [[Osorkon IV]] -– w [[Tanis (Egipt)|Tanis]], a po nim jego następca [[Szeszonk V]].
* [[Osorkon III]] -– w [[Leontopolis]]. Pod koniec panowania wraz z Takelotem III.
* [[Takelot III]] -– w Leontopolis.
* jego nastepca -– [[Rudżamon]] wraz z [[Iuput II|Iuputem II]] -– w Leontopolis.
* [[Pianchi]] -– w [[Napata|Napacie]], później w [[Teby (Egipt)|Tebaidzie]] oraz w części Środkowego i Dolnego Egiptu, by w końcu powrócic do Napaty.
* Nimlot -– w Hermopolis.
* Pefczauauibastet -– w Herakleopolis.
 
=== Podział władzy w Egipcie w Trzecim Okresie Przejściowym ===
[[Plik:Genealogia XXII D.png|thumb|200px|Zarys genealogii XXII i XXIII dynastii.]]
{{osobny artykuł|Trzeci Okres Przejściowy - linie czasu}}.
 
== Bibliografia ==
Linia 74:
{{Władca-SEgipt|
poprzednik=[[XXII dynastia|Władcy Tanis]]<br />[[XXIII dynastia|Władcy Leontopolis]]|
następca=[[Bakenrenef]]|
|urząd=Trzeci Okres Przejściowy<br />Tefnacht – XXIV dynastia|
|lata='''740-727-719 p.n.e. ''' |
}}
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Tefnacht”