Plac Wolności w Poznaniu: Różnice pomiędzy wersjami

'''Plac Wolności''' ([[gwara poznańska|gwarowo]] ''Plajta'') – [[plac]] w [[Poznań|Poznaniu]] znajdujący się na zachód od średniowiecznej części miasta. Jest to prostokątna płaszczyzna o wymiarach 85 na 205 m o osi długiej zorientowanej równoleżnikowo. Otoczony od północy, wschodu i południa jezdniami. Na jezdni południowej znajduje się także pojedynczy tor tramwajowy dla ruchu ze wschodu na zachód (jego uzupełnienie stanowi torowisko na [[ulica Święty Marcin|ul. Św. Marcin]]).

Pierwsze plany zagospodarowania terenów dzisiejszego Placu Wolności pojawiły się w okresie działania [[Komisje Dobrego Porządku|Komisji Dobrego Porządku]], jednak [[II rozbiór Polski]] uniemożliwił ich realizację. Prace kontynuowały jednak pruskie władze. Przed włączeniem do miasta teren ten nazywany był Muszą Górą. Nazwa ta pochodziła od rodu Muszyńskich, którzy byli właścicielami tej ziemi od [[XVI wiek]]uwieku. Nowe władze zniosły średniowieczne fortyfikacje oraz włączyły do miasta dawne przedmieścia, w tym [[Kundorf]] i przedmieście św. Marcina. Na nowo pozyskanych terenach powstało tzw. Górne Miasto, a jednym z elementów jego urbanistyki był plac, na którym można było rozwinąć pełen szyk pułku piechoty.

W tym celu [[niwelacja|zniwelowano]] wzniesienie Muszej Góry. Nowy plac, pełniący zarówno funkcję reprezentacyjną, jak i handlową, otrzymał nazwę Placu Wilhelmowskiego (''Wilhelmsplatz''), ku czci [[Fryderyk Wilhelm III Pruski|Fryderyka Wilhelma III]]. Zmiany w charakterze placu przyspieszył pożar w [[1803]] roku. Zlikwidowano wówczas graniczący z nim od północy [[Cmentarz żydowski na Muszej Górze w Poznaniu|stary cmentarz żydowski]] oraz zmieniono układ sąsiedniego Kundorfu. Na samym placu zasadzono natomiast drzewa zmieniając go w park. [[Powstanie wielkopolskie 1806 roku|Powstanie]] oraz wkroczenie wojsk francuskich w [[1806]] roku sprawiło, że plac otrzymał nowego patrona - [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]]. Upadek [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]] był przyczyną powrotu do nazwy niemieckiej.

Kolejne poważne zmiany na placu miały miejsce około połowy [[XIX wiek]]uwieku. Część wschodnia nadal miała charakter parku, zaś zachodnią przekształcono w typowy plac z dwoma pomnikami. Najstarszy, nazywany [[Pomnik nachodzki w Poznaniu|Löwendenkmal (pomnik nachodzki)]], pierwszy pruski pomnik w mieście, przedstawiał lwa oraz czterech żołnierzy. Stanowił on upamiętnienie zwycięstwa w [[Wojna prusko-austriacka|wojnie siedmiotygodniowej]] w [[1866]] roku. Nieco później, u wylotu ulicy Kohleisa (dziś ul. Nowowiejskiego) postawiono pomnik generała Karola Fryderyka Steinmetza, dowodzącego w [[bitwa pod Nachodem|bitwie pod Nachodem]] stoczonej podczas tej samej wojny. Ostatni z pomników, [[Pomnik Fryderyka III w Poznaniu|upamiętniający Fryderyka Wilhelma III]], stanął przy wylocie ul. Nowej (dziś [[Ulica Ignacego Paderewskiego w Poznaniu|Paderewskiego]]) w [[1902]] roku.

Po wybuchu [[powstanie wielkopolskie|powstania]] w [[1918]] roku miasto dość szybko zostało opanowane przez Polaków. Na placu Wilhelmowskim w dniu [[26 stycznia]] [[1919]] roku żołnierze wielkopolscy oraz ich dowódca - generał [[Józef Dowbor-Muśnicki]] złożyli uroczystą przysięgę (wydarzenie to upamiętnia znajdująca się na placu płyta). W kwietniu [[1919]] roku polskie władze usunęły z placu niemieckie pomniki, a w czerwcu tego samego roku plac otrzymał dzisiejszą nazwę.

W [[1923]] roku ponownie zmieniono układ placu. Wycięto stare drzewa pozostawiając tylko dwa rzędy młodych, zamontowano też elektryczne latarnie. Natomiast miejsca po dawnych pomnikach zmieniono w klomby. Istniały co prawda projekty postawienia nowych monumentów, z których najpoważniejszą była idea pomnika ku czci [[Bolesław I Chrobry|Bolesława Chrobrego]] z [[1925]] roku, jednak żadna z nich nie została zrealizowana. Zrealizowano natomiast (w [[1937]]) okazałą [[Budynek Oddziału 1 PKO BP w Poznaniu|siedzibę PKO BP]] - w modnym podówczas stylu wczesnego [[modernizm (architektura)|modernizmu]]. W marcu [[1939]] roku Rada Miasta postanowiła nadać nowego patrona - [[Roman Dmowski|Romana Dmowskiego]], jednak decyzja ta została anulowana przez władze centralne.

Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] plac, po raz kolejny przemianowany na plac Wolności, został w [[lata 60. XX wieku|latach 60.]] przebudowany według projektu Witolda Milewskiego i Zygmunta Skupniewicza. Wycięto wówczas drzewa, a najbardziej charakterystycznym elementem tego projektu stała się fontanna w północnej części placu z [[Fontanna Higiei w Poznaniu|Pomnikiem Higiei]].

W [[2005]] roku rozpoczęła się kolejna przebudowa, związana z powstaniem podziemnego parkingu pod placem. Autorami projektu, który nawiązywał do tego z okresu międzywojennego byli Kazimierz Ruciński i Stanisław Kirkin. Fontannę zastąpił klomb, powróciły również drzewa. Prace zakończono w [[2006]] roku. Płyta placu jest wykorzystywana do różnych celów, począwszy od ekspozycyjnych (np. międzynarodowa wystawa rzeźby monumentalnej ''Preludium. Rzeźba w mieście'', maj-czerwiec, 2008), po wielki sezonowy ogródek piwny.

W budynku przy Placu Wolności 14, czyli [[Kamienica Towarzystwa Ubezpieczeniowego Union w Poznaniu|kamienicy Towarzystwa Ubezpieczeniowego Union]] z lat [[1910]]-[[1911]], znajduje się jedna z najstarszych czynnych [[winda|wind]] w Polsce.

# [[Witold Molik]], ''Poznańskie pomniki w XIX i początkach XX wieku'', w: ''Kronika Miasta Poznania'', nr 2/2001, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, [[2001]], ISSN 0137-3552

# [[Włodzimierz Łęcki]], [[Piotr Maluśkiewicz]], ''Poznań od A do Z'', wyd. KAW, Poznań, [[1986]], s.108, ISBN 83-03-01260-6