Krzyż Wiktorii: Różnice pomiędzy wersjami

'''Krzyż Wiktorii''' ([[Język angielski|ang.]] ''Victoria Cross'', w skrócie: VC) to najwyższe [[odznaczenie]] wojenne [[Imperium Brytyjskie]]go. Wręczane jest [[żołnierz]]omwojskowym [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] lub [[Wspólnota Narodów|Wspólnoty Brytyjskiej]] wszystkich rang lub osobom [[cywil|cywilnym]]om pozostającym pod władzą wojskową. Nazwa pochodzi od królowej [[Wiktoria Hanowerska|Wiktorii]].

Odznaczenie wręczane jest za "przykładną odwagę, szczególny akt poświęcenia lub wyjątkowe oddanie obowiązkom w obliczu [[nieprzyjaciel]]anieprzyjaciela". Osoba odznaczona Krzyżem Wiktorii ma prawo umieszczać po swoim nazwisku litery "VC", np. "John Doe, VC".

Bardzo ważny jest fakt, iż jako najwyższynajwyższa wyraz uznanianagroda w Brytyjskiej Wspólnocie Narodów (w kolejności odznaczeńprecedencji takżenawet przed [[Order Podwiązki|Orderem Podwiązki]]) Krzyż Wiktorii jest tylko [[odznaczenie]]m, a nie [[order]]em. Nie posiada kapituły i innych cech charakterystycznych dla orderów. Występuje tu podobieństwo do następnego w kolejności (precedencji) brytyjskich orderów i odznaczeń [[Krzyż Jerzego|Krzyża Jerzego]] ''George Cross'', który nadawany jest za czyny odpowiadające wagą Krzyżowi Wiktorii, z tym jednak, iż nie w bezpośrednim starciu z [[przeciwnik]]iemprzeciwnikiem (''under fire'').

Odznaczenie zostało ustanowione [[29 stycznia]] [[1856]]<ref name=telegr/>, po zakończeniu [[wojna krymska|wojny krymskiej]]. Od tej pory wręczono go 1353 osobom (stan na [[2011]]), oraz 3 razy nadano go powtórnie tym samym osobom <ref>[http://www.mod.uk/DefenceInternet/DefenceFor/Veterans/Medals/VictoriaCross.htm Victoria Cross] na stronie brytyjskiego ministerstwaMinisterstwa obronyObrony [dostęp 31-8-2010]</ref>. Największą liczbę Krzyży jednego dnia – aż 24, przyznano 16 listopada [[1857]] po odsieczy [[Lucknow]] podczas [[powstanie sipajów|powstania sipajów]]. Najwięcej Krzyży za jedną bitwę (11) wręczono po [[Bitwa pod Rorke's Drift|bitwie pod Rorke's Drift]] podczas wojny [[Brytyjczycy|angielsko]]-[[Zulusi|zuluskiej]] ([[22 stycznia]] [[1879]]). Największą liczbę Krzyży za jeden konflikt nadano w okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] - 634 (w tym tylko 19 Krzyży otrzymali lotnicy<ref>J.M. Bruce, ''AW FK.8.'', Windsock Datafile nr 64, Berkhamsted: Albatros Productions, 1997, ISBN 0-948414-96-0</ref>). Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] nadano go jedynie 12 razy. Dwa Krzyże przyznano uczestnikom [[Wojna o Falklandy-Malwiny|wojny o Falklandy]] ([[1982]]), a po dłuższej przerwie, kolejnymi odznaczono 18 marca [[2005]] szer. [[Johnson Beharry|Johnsona Beharry'ego]] za męstwo podczas [[Stabilizacja Iraku|działań w Iraku]] i 14 grudnia 2006 pośmiertnie kaprala Bryan Budda za [[Operacja Enduring Freedom|działania w Afganistanie]]<ref>[http://web.archive.org/web/20070927191904/http://www.gnn.gov.uk/Content/Detail.asp?ReleaseID=250538&NewsAreaID=2 Operational Honours: VC and GC for acts of exceptional valour], notatka prasowa brytyjskiegoMinisterstwa ministerstwa obronyObrony [dostęp 31-8-2010]</ref>.

Trzy osoby otrzymały VictoriaKrzyż CrossWiktorii dwukrotnie, czyli tzw. ''VC and Bar'': [[Noel Chavasse]], [[Arthur Martin-Leake]] i [[Charles Upham]]. Dwaj pierwsi byli oficerami medycznymi: Arthur Martin-Leake został odznaczony za ofiarność przy ratowaniu rannych podczas wojny burskiej (1902) i w czasie walk w [[Belgia|Belgii]] w 1914 roku, podobnie jak Noel Chavasse, którego odznaczono kolejno w 1916 i 1917 roku. Natomiast Charles Upham, Nowozelandczyk, otrzymał Krzyż Wiktorii za odwagę: pierwszy za udział w [[Bitwa o Kretę|walkach na Krecie]] w maju 1941 roku, a drugi po bitwie pod Minqar Qaim w Afryce Północnej w czerwcu 1942 roku.

Nazwa odznaczenia nawiązujemoże jednocześnienawiązywać zarówno do [[łacina|łacińskiego]] słowa ''victoria'' ("zwycięstwo") ilub imienia królowej.

Odpowiadające VictoriaKrzyżowi CrossWiktorii odznaczenie cywilne za akty męstwa nie kwalifikujące się jako "w obliczu wroga" to [[Krzyż Jerzego]].

Z odznaczeniem tym związany jest zwyczaj (ale tylko zwyczaj, bez jakiegokolwiek odniesienia regulaminowego), że nawet żołnierze starsi [[stopień wojskowy|stopniem wojskowym]] jako pierwsi [[salutowanie|salutują]]odają honory odznaczonym Krzyżem Wiktorii.

[[dewiza|Dewizą]] odznaczenia jest "Beyond the Duty" - "Ponad Obowiązek".

* [[Medal Dickin]] – odpowiednik VC przyznawany [[zwierzę]]tomzwierzętom