Krytyczna analiza dyskursu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Przenoszę 8 linków interwiki do Wikidata, znajdziesz je teraz w zasobie d:q1789511
wikizacja, ilustracja
Linia 1:
'''Krytyczna Analiza Dyskursu''' ([[Język angielski|ang.]] ''critical discourse analysis'') – subdyscyplia [[językoznawstwo|językoznawstwa]] zajmująca się społecznym aspektem funkcjonowania językowego - [[dyskurs]]em.
 
Za umowną datę jej powstania uważa się rok [[1993]]. Holenderski badacz [[Teun van Dijk]] ogłosił wówczas w piśmie ''Discourse & Society'' zbiór artykułów programowych. Obecnie Krytyczna Analiza Dyskursu stała się przedsięwzięciem multidyscyplinarnym łączącym naukowców z wielu krajów (głównie [[Anglia|Anglii]], [[Austria|Austrii]], [[Dania|Danii]] i [[Francja|Francji]]), dla których forum wymiany myśli jest właśnie czasopismo ''Discourse & Society''. Takze w Polsce prowadzone sa badania z zakresu Krytycznej Analizy Dyskursu - w Instytucie Lingwistyki Stosowanej UW - Prof. Anna Duszak.
{{do weryfikacji}}
'''Krytyczna Analiza Dyskursu''' ([[Język angielski|ang.]] ''critical discourse analysis'') – subdyscyplia [[językoznawstwo|językoznawstwa]] zajmująca się społecznym aspektem funkcjonowania językowego - [[dyskurs]]em. Rozumiana jest jako [[semioza]], czyli wytwarzania znaczeń poprzez bogactwo środków [[semiotyka|semiotycznych]], obejmujących [[komunikacja werbalna|język werbalny]] oraz [[komunikacja niewerbalna|język wizualny]] w odniesieniu do procesów i zjawisk społecznych. Dyskurs jest kluczowym czynnikiem w konstrukcji [[życie społeczne|życia społecznego]] i ma w nim siłę sprawczą<ref name="Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej">{{Cytuj książkę | nazwisko = Duszak | imię = Anna | tytuł = Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej | wydawca = Universitas | miejsce = Kraków | data = 2008 | strony = 9-29 | nazwisko2 = Fairclough | imię2 = Norman}}</ref>.
Oddając głos jednemu z głównych przedstawicieli kierunku, angielskiemu lingwiście – [[Norman Fairclough|Normanowi Fairclough]], przez Krytyczną Analizę Dyskursu będziemy rozumieć
:''analizę dyskursu dążącą do systematycznego badania ukrytych relacji przyczynowości i determinowania zachodzących pomiędzy (a) tekstami, zdarzeniami i praktykami dyskursywnymi oraz (b) szerszymi strukturami, relacjami i procesami społecznymi i kulturowymi. KAD dąży do odkrycia, jak praktyki, zdarzenia oraz teksty tego typu powstają i jak są ideologicznie kształtowane przez relacje władzy oraz walki o władzę. Celem KAD jest także demaskowanie, w jaki sposób niejawność powiązań pomiędzy dyskursem i społeczeństwem stanowi sama w sobie czynnik zabezpieczający władzę oraz hegemonię.''
 
Za umowną datę jej powstania uważa się rok [[1993]]. Holenderski badacz [[Teun van Dijk]] ogłosił wówczas w piśmie ''Discourse & Society'' zbiór artykułów programowych. Obecnie Krytycznakytyczna Analizaanaliza Dyskursudyskursu stała się przedsięwzięciem multidyscyplinarnym łączącym naukowców z wielu krajów (głównie [[Anglia|Anglii]], [[Austria|Austrii]], [[Dania|Danii]] i [[Francja|Francji]]), dla których forum wymiany myśli jest właśnie czasopismo ''Discourse & Society''. TakzeTakże w Polsce prowadzone sa badania z zakresu Krytycznejkrytycznej Analizyanalizy Dyskursudyskursu - w Instytucie Lingwistyki Stosowanej [[Uniwersytet Warszawski|UW]] -tym Prof.zagadnieniem zajmuje się [[Anna Duszak]]{{fakt|data=2013-12}}.
 
== Próby definicji ==
[[Norman Fairclough]] krytyczną analizę dyskursu definiował następująco:
:''analizę{{cytat|Analizę dyskursu dążącą do systematycznego badania ukrytych relacji przyczynowości i determinowania zachodzących pomiędzy (a) tekstami, zdarzeniami i praktykami dyskursywnymi oraz (b) szerszymi strukturami, relacjami i procesami społecznymi i kulturowymi. KAD dąży do odkrycia, jak praktyki, zdarzenia oraz teksty tego typu powstają i jak są ideologicznie kształtowane przez relacje władzy oraz walki o władzę. Celem KAD jest także demaskowanie, w jaki sposób niejawność powiązań pomiędzy dyskursem i społeczeństwem stanowi sama w sobie czynnik zabezpieczający władzę oraz hegemonię.''}}
 
== Paradygmaty krytycznej analizy dyskursu ==
[[File:Schemat Krytyczna Analiza Dyskursu.png|thumb|300px|Schemat relacji interdyskursywnych między dyskursami, tematami, gatunkami i tekstami<ref>R. Wodak, Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego, [w:] A. Duszak, N. Fairclough (red.), Krytyczna Analiza Dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków 2008, 192.</ref>]]
Można wyróżnić następujące cechy wspólne dla naukowców pracujących w [[paradygmat|paradygmacie]] KAD:
* KAD jest nauką społeczną, która odrzuca [[aksjologia|aksjologiczną]] neutralność prowadzonych przez siebie analiz – równolegle do opisu albo tożsama z nim postępuje działalność odkrywania wzajemnych powiązań praktyk dyskursywnych i władzy.
Linia 15 ⟶ 19:
* {{cytuj książkę |nazwisko =Duszak | imię =Anna | autor link = |nazwisko2 =House | imię2 =Julianne | nazwisko3 =Kumięga | imię3 =Łukasz | tytuł =Globalization, Discourse, Media: In a Critical Perspective / Globalisierung, Diskurse, Medien: eine kritische Perspektive | wydawca =Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego | miejsce =Warszawa | rok =2010 | strony = | isbn = }}
 
{{Przypisy}}
 
[[Kategoria:Teoria krytyczna]]
[[Kategoria:Metody badań społecznych]]
[[Kategoria:Działy językoznawstwa]]
[[Kategoria:Metodologia nauk]]