Masoreci: Różnice pomiędzy wersjami

Owe trzy grupy działały między [[VI wiek|VI]] a [[XI wiek|XI]] wiekiem w [[Tyberiada|Tyberiadzie]], [[Palestyna|Palestynie]] i [[Babilonia|Babilonii]]. Z wypracowanych przez nie systemów jeden -– tyberiadzki -– przyjął się i jest używany do dziś. Zapis dziś nieużywanych systemów babilońskiego i palestyńskiego przebiegał pierwotnie nad linią spółgłosek, ale pod koniec epoki masoretów oba te ośrodki również przyjęły system tyberiadzki, w którym znaki stawia się pod literami. Duży wpływ miał na taki wybór autorytet [[Mojżesz Majmonides|Majmonidesa]], który zdecydowanie opowiedział się właśnie za metodą tyberiadzką. Pozostałym ośrodkom zabrakło też tak wybitnej postaci, jak członek [[Karaimi|karaickiej]] rodziny kopistów z [[Tyberiada|Tyberiady]], [[Aaron ben Mosze ben Aszer]], twórca pierwszego zbioru zasad [[gramatyka|gramatyki]] hebrajskiej, który nadał ostateczny kształt tyberiadzkiemu systemowi.

Wprowadzanie zmian w świętym tekście jest surowo zabronione, dlatego choć masoreci zaznaczyli zarówno samogłoski, jak i akcenty, w sam tekst nie ingerowali w najmniejszym stopniu. Umożliwił to fakt, że stworzony przez nich system samogłoskowy składa się tylko ze znaków umieszczanych nad literami i pod nimi. Wszelkie komentarze do pracy [[soferowie|soferów]] i uwagi [[ortografia|ortograficzne]] masoreci zapisywali wyłącznie na marginesach. Co więcej, aby zachować tekst nieskażonym, policzyli oni też wszystkie litery [[Tora|Tory]], by ich liczba zgadzała się w kolejnych kopiach. Dokładność masoretów posunięta była do tego stopnia, że jeśli kopista pomylił choćby jeden znak -– musiał spalić cały dotychczas zapisany zwój, nawet jeśli zbliżał się już do końca tłumaczenia. Dzięki temu dzisiejsze przekłady [[Biblia|Biblii]] w minimalnym stopniu różnią się od oryginału -– przekłady z XX wieku są niemal identyczne z analogicznymi fragmentami [[Rękopisy z Qumran|zwojów z Qumran]], rozbieżności są nieistotne dla treści<ref>E. Tov, <span style="background-color: rgb(255, 255, 255); font-size: 1em; line-height: 1.5em;">Textual Criticism of the Hebrew Bible, 2001.</span></ref>.

Masoreci w szczególny sposób potraktowali też imię Boga -– [[Tetragram|JHWH]]. Z uwagi na to, że [[Żydzi]] nie wymawiali tego imienia i odczytywali zamiast niego ''[[Elohim]]'' lub ''[[Adonai]]'', Masoreci uzupełnili spółgłoski JHWH samogłoskami tych właśnie wyrazów, co dało w efekcie brzmienie ''Jehowi'', ''Jahowa'' i ''Jehowa''. Imię Boga w tych brzmieniach używane były aż do dwudziestego wieku, kiedy badania nad językiem starohebrajskim pozwoliły na odtworzenie najbardziej prawdopodobnej formy ''Jahwe''.