Obrzędowość doroczna: Różnice pomiędzy wersjami

'''Obrzędowość doroczna''' (ang. ''yearly rituals'') — termin używany do określenia wszelkich nieinstyktownych, prowadzonych w sposób nieracjonalny (w znaczeniu trybu działań dążących do określonego celu) ludzkich, indywidualnych bądź zbiorowych działań lub serii działań, związanych z jakimś dniem lub okresem roku, które związane są zachowaniami ukształtowanymi przez obowiązujące wartości i [[Norma społeczna|normy]]. Do obrzędów dorocznych możemy więc zaliczyć [[Tradycja|tradycje]], [[Obrzęd|obrzędyobrzęd]]y, [[Zwyczaj|zwyczajezwyczaj]]e a także [[Wierzenia|wierzenia]], zabiegi magiczne itp. związane z obchodami świąt kościelnych, narodowych, szkolnych, obyczajowych.

Doroczna obrzędowość jest nierozłącznie związana z [[Kalendarz|kalendarzemkalendarz]]em, stosowana w nich bowiem rachuba czasu, podobnie, jak terminy najważniejszych i najstarszych świąt i uroczystości są wyznaczane przez zjawiska związane z obrotami ziemi, zmianami [[Aktywność słoneczna|cyklu słonecznego]] i [[Faza Księżyca|faz księżyca]], które kiedyś dyktowały cały rytm życia ludzi. To właśnie święta, uroczystości i kultowe obchody były podstawą zwyczajowych, niepisanych kalendarzy pomagających w organizacji życia i działania ludzi, do dzisiaj często używa się wyrażeń typu „przed Wielkanocą” albo „po Nowym Roku” jako rozróżnień czasowych.

* [[Mikołajki (zwyczaj)|Świętego Mikołaja]] (6 grudnia) – wspomnienie świętego, arcybiskupa Myr Licyjskich, charakterystyczną tradycją związaną z tym dniem jest obdarowywanie dzieci słodyczami, często pozostawianymi przez opiekunów we wczesniejwcześniej dokładnie przygotowanych i wyczyszczonych przez dzieci ich butach.

* [[Wielkanoc]] – drugie poza Bożym Narodzeniem najpopularniejsze w Polsce święto, w Kościele poprzedzone tzw. Triduum Paschalnym. W wigilię Wielkanocy święci w kościołach święci się pokarmy, spożywane w niedzielę Wielkiej Nocy w czasie odświętnego śniadania. W wigilię, w niektórych regionach Polski, na przykład na Kaszubach czy w Wielkopolsce dzieci przygotowują koszyczek, wierząc, że w nocy zając zostawi w nim dla nich słodycze, na Podlasiu zaś istnieje tradycja wzajemnego obdarowywania się kolorowymi jajkami. Z Wielkanocą wiąże się też zwyczaj lanego poniedziałku, czy śmigusa-dyngusa – dnia oblewania wodą, czy w niektórych miejscach „śmigania” się po nogach witkami wierzbowymi, a nawet gałązkami jałowca.

* [[Boże Ciało]] i oktawa Bożego Ciała – Boże Ciało, czyli Święto Ciała i Krwi Pańskiej, w Kościele Katolickim uczczone jest odświętną procesją przebiegającą ulicami miejscowości, w której się odbywa i zatrzymująca się na „stacjach”, gdzie odczytywane są fragmenty Pisma Świętego, przystanki odbywają się przy przygotowywanych wcześniej ołtarzach przystrojonych młodymi brzózkami, których gałązki, ludzie, a głównie dzieci zrywały w trakcie procesji. Zielone gałązki, podobnie jak wite z ziół w oktawie Bożego Ciała wianki miały w ludowych wierzeniach moc, te pierwsze wetknięte w ziemię pola miały zapewnić ochronę przed anomaliami pogodowymi, wianków używano do odstraszania piorunów, czy leczenia różnnychróżnych chorób.

* Świętego Jana ([[Noc Kupały]], Sobótka) (23 czerwca) – obchodzona w czasie równonocy wiosennej, zwyczaj wywodzący się jeszcze z czasów pogańskich, w tą noc wróżono, palono i skakano przez ogniska, szukano magicznego kwiatu paproci, a dziewczęta puszczały na wodę wianki, które złowione przez chłopców mogły być podstawą do akceptowanego przez społeczność związku.

* [[Dożynki]] – święto obchodzone szczególnie na wsiach po zakończeniu żniw, będące podziękowaniem za udany plon i jednocześnie wyrazem radości zakończonej pracy. Rozpoczyna się uroczystością kościelną, a kończy radosnym festynem, któremu często towarzyszą pokazy artystyczne grup związanych z gminą, często zespołów ludowych.

Przez przedmioty obrzędowe rozumiemy wszystkie rzeczy, których tworzenie jest związane z celebrowaniem jakiegoś święta czy zwyczaju, możemy do nich zaliczyć przeróżne rzeźbione figurki, Bożonarodzeniowe szopki, przebrania kolędników, ozdoby choinkowe, [[Pisanki|malowane jajka]] i [[Palma wielkanocna|palmy wielkanocne]], wieńce dożynkowe, czy pieczywo obrzędowe, takie jak [[Obwarzanki odpustowe|obwarzanki]] albo charakterystyczne dla terenów Podlasia „[[bocianie łapy]]”.

* Brencz A., ''Wielkopolski rok obrzędowobrzędów. Tradycja i zmiana.'',Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006