|
|-
| rowspan=3 style="background-color: #FFFF99;" align=center| '''Mezozoik'''
| style="background-color: #FFFFCC;" align=center| [[kreda (okres)|kreda]]<br />(130145,0-6566,0)
| style="background-color: #FFFFCC;" | Pierwsze ruchy orogenezy alpejskiej. PojawiająOtwierają się oceany: Atlantycki, Indyjski, Spokojny, Dekan odrywa się od Afryki, pod koniec: wymarcie wielkich gadów.
| style="background-color: #FFFFCC;"| Kulminacja ery dinozaurów, gadów latających i morskich oraz amonitów; rozwój ssaków i ptaków; koniec: wielkie wymieranie.
|- style="background-color: #FFffCC;"
| align=center| [[jura]]<br />(204201,3-130145,0)
| Całkowity rozpad [[Gondwana|Gondwany]] i [[Laurazja|Laurazji]]
| Dominacja gadów i owadów na lądach; ''[[Archaeopteryx]]''; bogactwo miłorzębów
|- style="background-color: #FFffCC;"
| align=center| [[trias]]<br />(245252,2-204201,3)
| Koniec [[Orogeneza hercyńska|orogenezy hercyńskiej]], początek rozpadu [[Pangea|Pangei]].
| Szczyt rozwoju roślin iglastych; początek ekspansji [[Archozaury|gadów naczelnych]], pierwsze ssaki.
== Geologia ==
W mezozoiku nastąpił rozpad superkontynentu [[Pangea|Pangei]], obejmującego całąwszystkie kulęobszary ziemskąlądowe –Ziemi. powstałoZgodnie zróżnicowaniez nateorią obszary[[tektonika posiadającepłyt|tektoniki skorupępłyt]], kontynentalnąruchy oraz[[płyta obszarytektoniczna|płyt posiadającetektonicznych]] rozdzieliły powstałą w permie Pangeę na jedynieistniejące skorupęobecnie oceanicznąkontynenty.
Na pograniczu triasu i jury rozpoczyna się formowanie oceanów: Pacyfiku, Atlantyku i Oceanu Indyjskiego. NajstarszyPowstają także najstarsze zachowane do dziś fragmenty skorupy oceanicznej Pacyfiku (starsze dno, zaliczane do oceanu [[Panthalassa]], zostało [[subdukcja|zsubdukowane]] do czasów współczesnych). Najstarszym z nich jest południowo-zachodni fragment dna Oceanu Spokojnego, na wschód od archipelagu Wysp Sundajskich. Na miejscu Atlantyku najpierw powstaje wąski basen morskioceaniczny typu [[Morze Czerwone|Morza Czerwonego]], oddzielający Amerykę od Europy i Afryki. Na miejscu obecnego Oceanu Indyjskiego początkowo nastąpiło odsunięcie Madagaskaru od Afryki, później nastąpiło pęknięcie na wschód od Madagaskaru i rozejście się Afryki, Azji, Australii i Antarktydy – powstanie Oceanu Indyjskiego. PowstajeStarszy też[[Tetyda wąska(ocean)|Ocean formaTetydy]], geosynklinalnaz –którego strefado Tetydydziś zachowały się liczne osady morskie i [[ofiolit]]y ulega zamknięciu na skutek subdukcji dna, na jego miejscu którejpowstanie wyrosnąolbrzymi późniejsystem Alpidygórski: [[łańcuch alpejsko-himalajski]]. W triasie i jurze dochodzi do pierwszych, na razie słabych ruchów orogenezy alpejskiej (pionowe ruchy blokowe). W kredzie nasila się aktywność tektoniczna – dochodzi do wypiętrzenia Tatr. W Sudetach i na Opolszczyźnie w płytkich morzach, rozdzielonych wyspą osadzają się grube seria piaszczyste i margliste. ▼Według teorii [[tektonika płyt|tektoniki płyt]] następują intensywne ruchy [[płyta tektoniczna|płyt tektonicznych]], które powodują rozdzielenie się powstałej w permie Pangei.
▲Na pograniczu triasu i jury rozpoczyna się formowanie oceanów: Pacyfiku, Atlantyku i Oceanu Indyjskiego. Najstarszy jest południowo-zachodni fragment Oceanu Spokojnego, na wschód od archipelagu Wysp Sundajskich. Na miejscu Atlantyku najpierw powstaje wąski basen morski oddzielający Amerykę od Europy i Afryki. Na miejscu obecnego Oceanu Indyjskiego początkowo nastąpiło odsunięcie Madagaskaru od Afryki, później nastąpiło pęknięcie na wschód od Madagaskaru i rozejście się Afryki, Azji, Australii i Antarktydy – powstanie Oceanu Indyjskiego. Powstaje też wąska forma geosynklinalna – strefa Tetydy, na miejscu której wyrosną później Alpidy. W triasie i jurze dochodzi do pierwszych, na razie słabych ruchów orogenezy alpejskiej (pionowe ruchy blokowe). W kredzie nasila się aktywność tektoniczna – dochodzi do wypiętrzenia Tatr. W Sudetach i na Opolszczyźnie w płytkich morzach, rozdzielonych wyspą osadzają się grube seria piaszczyste i margliste.
== Flora ==
== Fauna ==
Mezozoik to epokaera dominacji [[dinozaury|dinozaurów]],; choćjuż w triasie pojawiają się pierwsze prymitywne [[ssaki]]. Cała era charakteryzuje się wzrostem różnorodności gatunkowej gadów lądowych i morskich, której szczyt obserwujemy w jurze i kredzie. Poza znanymi już z wcześniejszego okresu gadami morskimi i lądowymi pojawiają się aktywnie latające gady, a także pierwsze prymitywne [[ptaki]]. [[Ewolucja]] [[bezkręgowce|bezkręgowców]] jest powolna, poza [[głowonogi|głowonogami]] ([[amonity]] i [[belemnity]]), które w związku z tym służą jako znakomite, pierwszorzędne [[skamieniałość przewodnia|skamieniałości przewodnie]]. Podobnie jak u schyłku paleozoiku, również i pod koniec mezozoiku dochodzi do [[masowe wymieranie|masowego wymierania]] roślin i zwierząt. –Jego prawdopodobnieprzyczynami wywołanegonajprawdopodobniej upadkiemsą: gigantycznegoupadek [[meteorytplanetoida|planetoidy]]u w regionie [[Jukatan (półwysep)|półwyspu Jukatan]]., Największektóry stratytworzy ponoszą[[krater amonity,Chicxulub]] belemnity,oraz [[mięczakiwulkanizm]] w Indiach, który stworzył [[otwornicetrapy Dekanu]]. [[Wymieranie kredowe]] powoduje zagładę dinozaurów (poza ptakami), pterozaurów i dinozaurygadów morskich; wymierają także amonity, belemnity i liczne [[otwornice]].
== Mezozoik w Polsce ==
{{wikisłownik|mezozoik}}
* [[tabela stratygraficzna]]
== Bibliografia ==
# {{Cytuj stronę |url=http://stratigraphy.org/index.php/ics-chart-timescale |tytuł=ICS-Chart/Time Scale |opublikowany=International Commission on Stratigraphy |język=en |data dostępu=23 kwietnia 2014}}
{{Paleontologia}}
{{okres istnienia grupy organizmów|lewa granica=250252|prawa granica=6566}}
{{Historia geologiczna}}
[[Kategoria:Era mezozoiczna| ]]
| 