Tybet (region): Różnice pomiędzy wersjami

 

=== Czasy Dalajlamów ===

Po swoim zwycięstwie Guszri-chan przyjął tytuł "Króla Tybetu", jednak faktyczna władza nad krajem przeszła w ręce V Dalajlamy, [[Ngałang Lobsang Gjaco|Ngałanga Lobsanga Gjaco]] (1617 - 1682), który jako "duchowy nauczyciel" chana zajmował w stosunku do niego nadrzędną pozycję. Na początku swojego panowania w Tybecie V Dalajlama przekształcił wiele klasztorów karmapy i [[dżonangpa|dżonangpy]] w klasztory gelugpy oraz pozamykał klasztory bonpów. Później jednak pozwolił niektórym klasztorom karmapy zorganizować się ponownie. W konsolidacji władzy V Dalajlamy pomagało podkreślanie przez niego, że dalajlama jest nie tylko reinkarnacją swojego poprzednika, ale także ''tulku'' [[Bodhisattwa|bodhisattwy]] [[Awalokiteśwara|Awalokiteśwary]]. Ponieważ miał nim być także [[Songcen Gampo]], dalajlamowie jawili się jako usankcjonowani spadkobiercy dynastii z Jarlungu<ref>Snellgrove, Richardson ss. 162 - 165; Kollmar Paulenz, ss. 114 - 118</ref>. "Autorytet Dalajlamy, który przede wszystkim uwydatniał się przez nadawanie tytułu «chana» mongolskim książętom, był widocznie tak duży, że Lhasa stała się jednym z najważniejszych ośrodków politycznych Azji w XVII wieku."<ref>Kollmar Paulenz, ss. 118</ref>. To ze względu na jego wpływy wśród Mongołów w roku 1652 V Dalajlama został zaproszony do [[Pekin]]u. Świadectwem rozkwitu Lhasy jako centrum tybetańsko-mongolskiego buddyzmu i ważnego ośrodka azjatyckiego handlu była budowa nowej siedziby Dalajlamów, [[Pałac Potala|Pałacu Potala]]<ref>Kollmar Paulenz, ss. 118 - 121</ref>.

 

 

Po śmierci V Dalajlamy w roku 1682 władzę w Tybecie przejął regent [[Sangje Gjaco]]. Aż do roku 1696 udawało mu się ukrywać śmierć V Dalajlamy i sprawować władzę w jego imieniu. W tymże roku tajemnica wyszła jednak na jaw i Sangje Gjaco osadził na tronie [[Cangjang Gjaco]] (1683 - 1706), VI Dalajlamę. Tymczasem kolejny następca Guszri-chana, [[Lhazang-chan]] (1697 - 1717), zamierzał objąć stanowisko "króla Tybetu" nie tylko formalnie. Popierany przez cesarza [[Kangxi]], który uważał zatajenie śmierci V Dalajlamy za akt wrogości w stosunku do siebie, Lhazang-chan w roku 1705 dokonał inwazji Tybetu i zabił Sangje Gjaco. W następnym roku chan ogłosił iż Cangjang Gjaco nie jest prawdziwą inkarnacją Awalokiteśwary i wywiózł go do Pekinu. W czasie podróży Cangjang Gjaco zmarł. Większość Tybetańczyków i Mongołów nie uznała nowego VI Dalajlamy przedstawionego przez Lhazang-chana i kilka lat później reinkarnacją Cangjanga Gjaco ogłoszono urodzonego w 1708 roku we Wschodnim Tybecie [[Kelsang Gjaco|Kelsanga Gjaco]] (1708 - 1757). Lhazang-chan i jego VI Dalajlama byli natomiast uznawani przez Kangxi, w zamian za co musieli mu dostarczać coroczną daninę. W 1717 roku Tybet zaatakowali [[Dżungarowie]], którzy zabili Lhazang-chana. Tybetańczycy przywitali ich jak wyzwolicieli, jednak ich nastawienie szybko się zmieniło pod wpływem Dżungarskich okrucieństw i grabieży. W rezultacie kiedy w roku 1720 do Tybetu wkroczyła przysłana przez Kangxi armia, a wraz z nią Kelsang Gjaco, została ona przywitana z prawdziwym entuzjazmem. Tybet stał się teraz protektoratem [[Dynastia Qing|dynastii Qing]]<ref>Snellgrove, Richardson, ss. 171 - 177; Kollmar Paulenz, ss. 122 - 127</ref>.